نمی‌دانید دست‌هایتان را چطور روی بدنش قرار دهید، چطور کف را از روی سرش بشویید و حتی آبی که قرار است روی بدنش بریزید را چقدر گرم کنید. ترس‌های‌تان بی‌دلیل نیست. شستن و حمام کردن نوزاد در هفته‌های اول بعد از تولد، یکی از سخت‌ترین کارهاست.
ما در این مطلب به سوالات همیشگی‌تان درباره بهترین زمان حمام کردن نوزاد و روش‌های ایمن نگه‌داشتنش در حمام پاسخ می‌دهیم و برایتان توضیح می‌دهیم که فرزندتان را در چه فضایی و چه دمایی باید حمام کنید.
چند روز بعد از تولد می‌توانم او را به حمام ببرم؟
محققان معتقدند که در ۲۴ ساعت اولیه تولد کودک، نباید او را به حمام برد؛ چراکه حمام کردن نوزاد در روز اول لایه محافظت کننده روی پوست او را از بین می‌برد. شما بعد از گذشت ۲۴ ساعت، می‌توانید او را به حمام ببرید اما تا زمانی که ناف نیفتاده و محل ختنه التیام پیدا نکرده، نباید کودک را در آب قرار دهید.
بهترین راه برای حمام کردن نوزاد چند روزه، حمام اسفنج است. در این روش کودک را باید در فضایی گرم و با دمای مناسب برهنه کنید. در یک ظرف آب با دمای ۳۵ درجه سانتی‌گراد قرار دهید و با اسفنجی که با آن آب خیس شده، روی تن کودک را به آرامی پاک کنید.
شما می‌توانید روی قسمت‌های پایینی پا یا زیر بغلش به آرامی با یک استکان آب بریزید، اما مراقب باشید که آب به قسمت بند‌ناف یا اندام تناسلی پسران راه پیدا نکند.
کودک را در حالتی که شیر باز است در وان قرار ندهید. دمای آب جاری ممکن است ناگهان تغییر کند و باعث یخ کردن او یا سوختن پوستش شود.
یادتان نرود که تنها دو ثانیه قرار داشتن نوزاد در آب ۶۵ درجه برای دچار شدنش به سوختگی درجه سه کافی است و فرزند شما تنها با پنج ثانیه قرار گرفتن در آب ۶۰ درجه ممکن است دچار سوختگی حاد شود. پس حتما از مناسب بودن دمای آب مطمئن شوید.
چه روشی برای حمام کردن نوزاد مناسب است؟
حمام کردن نوزاد یکی از دلچسب‌ترین فعالیت‌های مشترک شما و کودک است. برای اینکه این فعالیت لذت‌بخش برایتان به یک چالش آزار دهنده تبدیل نشود، به این نکات توجه کنید:
- لیستی از آنچه که نیاز دارید را بنویسید و قبل از حمام آن‌ها را آماده کنار بگذارید. زیرانداز مناسب برای بعد از حمام، حوله کودک، زیرپوش و لباس مناسب، شامپو برای حمام و لوسیون برای بعد از حمام، پوشک و … را آماده کنار بگذارید.
- آب وان باید حدودا در دمای ۳۲ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد باشد و مقدار آن باید پایین‌تر از قفسه سینه کودک (۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر) در حالت نشسته باشد.
- درحالت عادی دمای اتاق کودک باید ۲۶ درجه سانتی‌گراد باشد، اما بعد از حمام کردن و درحالتی که کودک برهنه است، این دما باید به ۳۰ درجه سانتی‌گراد برسد. البته از چند دقیقه بعد از خشک شدن بدن کودک می‌توانید دما را به حالت اولیه برگردانید.
- فضایی که قرار است در آن لباس‌های کودک را در بیاورید را همانطور که گفته شد گرم کنید و آب را هم از قبل گرم کنید تا کودک بدون لباس منتظر تنظیم آب نماند. اگر در حمام فضای کافی را دارید، می‌توانید میز تعویض را همانجا قرار دهید و با کمک همسرتان لباس کودک را در بیاورید.
- با یک دست زیر گردن و سر کودک را مورد حمایت قرار دهید و با یک دست مدام روی بدن کودک آب بریزید. این کار به گرم ماندن کودک کمک می‌کند.
- اگر برای به همراه بردن کودک می‌توانید از کسی کمک بگیرید، بهتر است خودتان یک دست را زیر سر و گردن و یک دست را زیر بغل و روی سینه کودک بگذارید و از فرد دیگر بخواهید که آب را روی تن او بریزد.
- شامپو بدن کودک را روی یک اسفنج خیس بریزید و روی بدن او بکشید. زیر بغل، زیر گردن و بین ران‌ها نقاطی هستند که باید بهتر شسته شوند. برای شست و شوی اندام‌های تناسلی وسواس زیادی را به خرج ندهید. یک شست و شوی ساده می‌تواند بهداشت فرزندتان را تامین کند.
- آب تمیز را با یک کاسه کوچک روی بدن کودک بریزید. مراقب باشید که ناگهان روی سرش آب نریزید. این کار خطر وارد شدن آب به دهان و بینی نوزاد را بالا برده و احتمال خفگی را بیشتر می‌کند.
- کودک را بعد از شست و شوی کامل در حوله بپیچید و به اتاق گرم ببرید.
هر چند روز یکبار باید کودکم را به حمام ببرم؟
بعد از افتادن بند ناف و بهبود ناحیه ختنه شده، کارتان برای شستن نوزاد آسان‌تر می‌شود. اما بهتر است در ماه‌های اول، این کار را با همراهی همسرتان یا فرد دیگری که توانایی کمک کردن به شما را دارد انجام دهید.
در برخی از منابع گفته شده که اگر حمام کردن نوزاد را به یک عادت شبانه تبدیل کنید، فرزندتان آرام‌تر و عمیق‌تر خواهد خوابید. اما این روش به دلیل از بین بردن چربی‌های طبیعی و ضروری روی پوست کودک چندان توصیه نمی‌شود.
اگر مشکلی با خواب شبانه کودکتان ندارید، نیازی نیست که خودتان و او را برای هر شب شستن نوزاد به زحمت بیندازید. دو بار در هفته دوش گرفتن در روزهای زمستان و سه بار در هفته در تابستان، می‌تواند خیال شما را از بهداشت کودکتان راحت کند.
البته باید صورت فرزندتان را هر روز بشویید و بعد از عوض کردن هر پوشک، ناحیه تناسلی او را با آب یا دستمال مرطوب به خوبی تمیز کنید.
کجا کودکم را حمام کنم؟
یک وان کوچک و مناسب تهیه کنید و آن را در موقعیتی قرار دهید که نگه‌داشتن کودک فشار زیادی را به زانوهایتان وارد نکند و تعادلتان آسان به هم نخورد. مهم‌ترین نکته در انتخاب وان و حمام کردن نوزاد راحتی شما و کودک و موفقیت‌تان در حفظ تعادل خود و امنیت اوست. آموزش قدم به قدم حمام کردن نوزاد به همراه فیلم آموزشی را اینجا ببینید.
قانون‌های طلایی حمام کردن نوزاد : هرگز، هرگز و هرگز نوزاد یا کودک نوپا را بدون حمایت و به تنهایی در وان قرار ندهید. حتی برای یک لحظه!
حتی کودکان نوپا هم ممکن است با یک حرکت ناگهانی، در وان سر بخورند و توان نجات دادن خودشان را در آب هر چند اندک وان نداشته باشند. حتی چند لحظه تنها گذاشتن کودک در وان بخاطر آوردن حوله هم می‌تواند جان او را تهدید کند.
داخل وان‌های حمام معمولا لغزنده است. بهتر است مَت مخصوص داخل وان را هم تهیه کنید تا احتمال سر خوردن ناگهانی فرزندتان کمتر شود. هنگام شستن کودک مراقب سر خوردنش باشید، بدن خیس نوزاد‌ها حسابی لغزنده است.
چه زمانی برای حمام مناسب است؟
قبل از شستن نوزاد از سیر و سرحال بودنش مطمئن شوید. کودک گرسنه و خسته و تحریک‌پذیر، می‌تواند روند ساده حمام را دشوار و دردسرساز کند.
چه زمانی می‌توانم از وان استفاده کنم؟
شاید شما از همان ابتدای برای حمام کردن فرزندتان و شستن نوزاد سراغ وان بروید و آن را به ابزاری برای آماده نگه‌داشتن آب گرم تبدیل کنید. اما حمام خوب می‌دانید که فرزند شما تا هفته ۱۴ بعد از تولد، امکان نشستن در وان را نخواهد داشت.
می‌توانم کودک را در وان کف بنشانم؟
پر کردن وان از کف و قرار دادن کودک در آن، احتمال ابتلای او به عفونت مجاری ادراری را بیشتر می‌کند. پس لااقل تا قبل از سه ساله شدن فرزندتان او را در وان کف قرار ندهید.
گذشته از این، فراموش نکنید که پوست حساس فرزندتان نیاز به یه شوینده ملایم و مناسب دارد و کف‌های حمام پوست او را خشک و آسیب‌دیده می‌کنند. بعد از تمام شدن حمام، در یک اتاق گرم بدن نوزاد را با روغن بادام یا روغن مخصوص ماساژ نوزادان کمی چرب کنید و آرام‌تر از همیشه او را ماساژ دهید.
