روز جهانی شیر
شیر مایعی سرشار از زندگی است و هر انسانی از بدو تولد برای تغذیه از آن استفاده می‌کند. قدمت تاریخی شیر به هزاران سال قبل از میلاد برمی‌گردد. در اولین روزهای تمدن به اهلی کردن حیوانات پرداختند و شیر آن‌ها را مورد استفاده قرار دادند. هیچکس از اهمیت شیر غافل نیست.
بیشتر از دو دهه است که به پیشنهاد فائو ۱ ژوئن برای یادآوری اهمیت این ماده غذایی مفید «روز جهانی شیر» نامگذاری شده‌است.
شیر فرادما یا UHT چیست؟
استفاده از عملیات حرارتی بالا در مدت بسیار کوتاه (چند ثانیه) برای تولید محصولی با ماندگاری طولانی را استریلیزه کردن به روش «فرادما» می‌گویند. در این فرآیند شیر تحت حرارت غیرمستقیم تا دمای ۱۵۰-۱۳۸ به مدت ۵-۳ ثانیه قرار می‌گیرد. بدین ترتیب تمام باکتری‌های موجود در شیر از بین می‌رود و آنزیم‌های مقاوم به حرارت غیرفعال می‌شوند. در حالی که تمام مواد مغذی و خواص شیر حفظ می‌شود.
چرا شیرهای فرادمای تتراپک یا اصطلاحا پاکتی ماندگاری طولانی دارند؟
بسته‌بندی تتراپک بسته‌بندی چندلایه و غیرقابل نفوذ نور و باکتری است. فرآیند فرادما در کنار این بسته‌بندی چندلایه، باعث ماندگاری طولانی‌مدت شیر می‌شود. بعد از باز کردن بسته‌بندی شیرهای پاکتی باید طی ۳-۵ روز مصرف شوند.
شیر فراپاستوریزه یا ESL چه فرقی با شیرهای پاستوریزه دارد؟
در فرآیند فراپاستوریزاسیون دمای شیر به ۱۳۰-۱۲۰ درجه می‌رسد، ۲ ثانیه در این دما باقی می‌ماند و بلافاصله تا ۴ درجه پایین می‌آید. در شیرهای ESL باکتری‌ها و میکرواورگانیسم‌های بیشتری نسبت به فرآیند پاستوریزاسیون از بین می‌روند و به همین دلیل مدت نگهداری شیرهای ESL تا ۱۴ روز می‌رسد. بعد از باز کردن بسته‌بندی شیر بهتر است طی ۳-۵ روز مصرف شود.
پس..
شیرهای فرادما و شیرهای فراپاستوریزه مواد نگهدارنده ندارند و به دلیل فرآیند فرادما و فراپاستوریزه، دما و بسته‌بندی ماندگاری طولانی دارند.
سوالات متداول در مورد شیر
به هیچ عنوان. حرارت مستقیم باعث از بین رفتن بخش زیادی از ارزش غذایی شیر می‌شود. در صورتی که شیر را به صورت سرد دوست ندارید، با شعله بسیار کم شیر را گرم کنید و نگذارید به جوش بیاید.
مصرف شیرهای فله به دلیل عدم امکان کنترل روی فرآیند میکروب‌زدایی شیر اصلا توصیه نمی‌شود. شیر خام مورد استفاده شیرهای بسته‌بندی، از دامداری‌های صنعتی با استانداردهای سختگیرانه در مورد سلامت، بهداشت و تغذیه دام تهیه می‌شود و سلامت شیر در این روش کاملا مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
مصرف روزانه یک لیوان شیر برای هر فرد مفید است. در گروه‌های سنی کودکان و همچنین ورزشکاران و یا در روزهای آلودگی هوا مصرف شیر تا ۳ لیوان در روز مناسب است.
