گرمک که در بعضی از مناطق با نام طالبی هم شناخته می‌شود؛ میوه‌ای خوش عطر و طعم تابستانی است که آن را منبع ویتامین، مواد معدنی، آنتی اکسیدان و ترکیبات گیاهی می‌دانند. در نتیجه این میوه تابستانی نقش موثری در تقویت سلامت بدن و پیشگیری از بیماری‌های مزمن دارد و مانند خواص هندوانه نمی‌توان از آن غافل شد. در این مقاله به صورت جامع به برررسی خواص گرمک خواهیم پرداخت تا با این گنجینه مغذی آشنا شوید.
گرمک؛ میوه‌ای شیرین و خوش‌عطر
گرمک نوعی میوه تابستانی از خانواده خربزه‌سانان «Cucurbitaceae» است که با ظاهری گرد یا بیضی، پوستی زبر، شیاردار، گوشتی نارنجی رنگ و آبدار شناخته می‌شود. این میوه در بسیاری از مناطق ایران با طالبی اشتباه گرفته می‌شود اما در حقیقت یک نوع ملون است که با نام‌های انگلیسی Cantaloupe یا Muskmelon هم شناخته می‌شود. گرمک طعمی شیرین، عطری دل‌انگیز و بافتی لطیف دارد که سرشار از ویتامین A، ویتامین C، پتاسیم، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی است.
مصرف گرمک نه تنها برای رفع عطش در روزهای گرم تابستان بسیار کاربردی و مفید است بلکه به دلیل ارزش غذایی بالا، در تقویت سیستم ایمنی، سلامت پوست، بهبود بینایی و پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها هم نقش موثری ایفا می‌کند.
این میوه کم‌کالری و پرخاصیت، جایگاهی ویژه‌ای در رژیم‌های غذایی و سبک زندگی سالم مبتنی بر تغذیه طبیعی دارد. برای رفع عطش در روزهای گرم می‌توانید برای خود طرز تهیه دسر طالبی برای تابستان را بخوانید و یکی از ده‌ها دسر خنک را درست کنید.
طبع گرمک چیست؟
گرمک در طب سنتی و دیدگاه‌هایی چون آیورودا و طب ایرانی، طبعی سرد و مرطوب دارد. بر اساس نتایج به دست آمده این میوه برای مزاج‌های صفراوی (Pitta) و خشک (Vata) بسیار توصیه می‌شود؛ چراکه با ویژگی خنک‌کنندگی و تعادل‌آوری خود، به رفع گرمی و خشکی بدن کمک می‌کند.
این میوه آبدار و مملو از فیبر، به عنوان یک ماده غذایی خنک‌کننده شناخته می‌شود که در روزهای داغ تابستانی به کاهش التهاب، تنظیم دما و تقویت تعادل اعضای داخلی بدن کمک می‌کند. مقاله مصرف فیبر را بخوانید تا بیشتر با این ماده مغذی آشنا شوید.
ارزش غذایی گرمک در یک نگاه
گرمک سرشار از مواد مغذی هم‌چون ویتامین A، ویتامین C، پتاسیم، فیبر، فولات، منیزیم و آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند بتاکاروتن و لوتئین است. جدول زیر، ترکیبات تغذیه‌ای یک فنجان (حدود ۱۵۰ گرم) گرمک را نشان می‌دهد:
| ماده مغذی | مقدار تقریبی |
| کالری | ۶۰ |
| آب | ٪۹۰ |
| فیبر | ۱.۵ گرم |
| قند طبیعی | ۱۴ گرم |
| ویتامین C | ۶۵ میلی‌گرم (بیش از ۷۰٪ نیاز روزانه) |
| ویتامین A (بتاکاروتن) | ۵٬۰۰۰ IU |
| پتاسیم | ۴۰۰ میلی‌گرم |
| فولات | ۳۷ میلی‌گرم |
خواص گرمک چیست؟ از تقویت سیستم ایمنی بدن تا زیبایی پوست
خواص گرمک تنها به طعم شیرین و حس خنک‌کنندگی آن در تابستان محدود نمی‌شود. این میوه آبدار، سرشار از مواد مغذی، ویتامین و آنتی‌اکسیدان‌هایی است که می‌توانند تاثیر قابل توجهی بر سلامت عمومی بدن داشته باشند. از تقویت سیستم ایمنی و بهبود عملکرد گوارشی گرفته تا کمک به سلامت پوست و افزایش آبرسانی بدن. برای آبرسانی طبیعی بدن و پوست‌تان می‌توانید مقاله ۹ مزیت استفاده از شیر روی پوست را بخوانید تا با آگاهی آن را مصرف کنید.
در بررسی‌های پزشکی، گرمک یک گزینه طبیعی و البته خوشمزه برای ارتقای سبک زندگی سالم به حساب می‌آید که نباید از آن غافل شد. در ادامه به بررسی خواص گرمک می‌پردازیم و نقش آن را در پیشگیری از بیماری‌ها، مراقبت از پوست و سلامت قلب خواهیم گفت.
۱. گرمک؛ تقویت کننده سیستم ایمنی بدن
گرمک با داشتن مقادیر قابل توجهی از ویتامین C و ویتامین A یکی از موثرترین میوه‌ها برای تقویت سیستم ایمنی به شمار می‌رود. ویتامین سی به تحریک تولید گلبول‌های سفید و افزایش فعالیت فاگوسیت‌ها (سلول‌های دفاعی بدن) کمک می‌کند و در کنار آن، ویتامین آ به بهبود عملکرد سلول‌های مخاطی بدن در دهان، روده‌ها و ریه‌ها به کمک می‌پردازد؛ چرا که این نواحی خط اول دفاعی در برابر عوامل بیماری‌زا هستند. خواص گیلاس شما را شگفت‌زده می‌کند پس در روزهای گرم تابستان حسابی از آن بهره ببرید.
تحقیقات منتشرشده در Nutrients Journal نشان می‌دهد که مصرف میوه‌هایی با غلظت بالای ویتامین C و بتاکاروتن می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های ویروسی و عفونت‌های تنفسی موثر واقع شود.
۲. گرمک؛ جوان‌کننده پوست
از مهم‌ترین خواص گرمک می‌توان به تاثیر آن بر سلامت پوست اشاره کرد؛ وجود ترکیبات آنتی‌اکسیدانی مانند بتاکاروتن، لوتئین، زئاکسانتین و ویتامین C در گرمک، از پوست در برابر آسیب‌های اکسیداتیو و پرتوهای UV محافظت می‌کند.
از سویی دیگر ویتامین C موجود در این میوه تابستانی، نقش مهمی در پروتئین پوست و جوان‌سازی آن دارد. اگر اطلاعاتی در رابطه با آنتی اکسیدان ندارید حتما مقاله آنتی اکسیدان چیست را بخوانید.
بتاکاروتن موجود در گرمک هم پس از ورود به بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود؛ در نتیجه نقش حیاتی در ترمیم سلولی، جلوگیری از خشکی و پوسته پوسته شدن پوست ایفا می‌کند. از نظر بیشتر متخصصین پوست، با مصرف منظم گرمک در فصل تابستان، می‌توان این میوه مغذی را به عنوان یک مکمل طبیعی برای مراقبت از پوست کنار خود داشت.
۳. گرمک؛ محافظ طبیعی چشم‌ها و سپری در برابر تحلیل ماکولا
وجود بتاکاروتن و هم لوتئین و زئاکسانتین در گرمک، یکی از بزرگترین خواص این میوه تابستانی به حساب می‌آید. وجود این دو ترکیب کلیدی در حفظ سلامت چشم بسیار موثر است. این ترکیبات آنتی‌اکسیدانی در شبکیه چشم تجمع یافته و از آن در برابر آسیب‌های ناشی از نور آبی و اشعه UV محافظت می‌کنند.
مطالعه‌ای منتشر شده در American Journal of Clinical Nutrition نشان داده است که مصرف مواد غذایی غنی از لوتئین و زئاکسانتین می‌تواند تا حدی خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا (AMD) و آب مروارید را در افراد بالای ۵۰ سال کاهش دهد. برای سلامت چشم‌تان می‌توانید از خواص کلم بروکلی هم بهره ببرید به شرط آن که به درستی در رژیم غذایی‌تان جای دهید.
۴. گرمک؛ آبرسانی طبیعی و مغذی
از مهم‌ترین خواص گرمک می‌توان به آبرسانی آن اشاره داشت؛ گرمک بیش از ۹۰ درصد آب دارد و به همین خاطر یکی از بهترین گزینه‌ها برای حفظ آب بدن در هوای گرم است. برخلاف نوشیدنی‌های صنعتی، گرمک حاوی قند طبیعی، مواد معدنی (مانند پتاسیم و منیزیم) و ویتامین است که منجر به جذب بهتر آب توسط سلول‌های بدن می‌شود. پیشنهاد ما در روزهای گرم سال برای جلوگیری از کم‌آبی، تنظیم دمای بدن و بهبود عملکرد عضلات مصرف گرمک است.
ورزشکاران و افرادی که در محیط‌های گرم فعالیت دارند به راحتی می‌توانند گرمک را به عنوان یک جایگزین طبیعی برای خود در نظر بگیرند. در روزهای گرم سال برای خود شیک موز و طالبی خنک وتابستانی درست کنید.
۵. گرمک؛ کنترل کننده فشار خون
گرمک منبع غنی از پتاسیم است، عنصری که نقش مهمی در تنظیم فشار خون ایفا می‌کند؛ یک ماده معدنی کلیدی که نقش وازودیلاتور (گشادکننده عروق) را دارد. پتاسیم در این میوه تابستانی به مقابله با اثرات سدیم در بدن می‌پردازد تا جایی که با متعادل کردن مایعات و الکترولیت‌ها از طریق دفع ادرار به کاهش فشار خون بالا کمک بسیاری می‌کند. از خواندن مقاله خواص توت سفید غافل نشوید چرا که در روزهای بهاری به کارتان می‌آید.
فشار خون بالا یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای بیماری‌های قلبی و سکته مغزی به حساب می‌آید. مصرف منظم میوه‌ها و سبزیجات غنی از پتاسیم مانند گرمک می‌تواند به حفظ فشار خون و کاهش بار روی قلب کمک کند.
علاوه بر این، فیبر موجود در گرمک تاثیر به سزایی در کاهش سطح کلسترول بد (LDL) در خون دارد؛ عاملی مهم در پیشگیری از ایجاد پلاک‌های خونی، تصلب شرایین و بیماری‌های عروق کرونر است. آنتی‌اکسیدان‌ها هم با کاهش التهاب در دیواره رگ‌های خونی، به سلامت کلی سیستم قلبی-عروقی کمک می‌کنند. مقاله میوه‌هایی که سرشار از فیبر هستند را بخوانید تا با آن بیشتر آشنا شوید.
مطالعات متعدد، از جمله تحقیق منتشر شده در Hypertension Journal، نشان می‌دهند که رژیم‌های غذایی غنی از پتاسیم و فیبر در کاهش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی، سکته مغزی و نارسایی قلبی مفید و تاثیرگذار هستند.
۶. گرمک؛ تنظیم کننده عملکرد دستگاه گوارش
فیبر موجود در گرمک به ویژه نوع محلول آن به حرکت روان‌تر مواد در روده کمک کرده و از یبوست، نفخ و احساس سنگینی معده جلوگیری می‌کند. علاوه بر آن، این فیبرها به تغذیه باکتری‌های مفید روده هم کمک می‌کنند که تأثیر مثبتی بر هضم، جذب مواد مغذی و حتی سلامت روان دارد.
فیبر نامحلول گرمک، حجم مدفوع را افزایش می‌دهد و به حرکت منظم روده کمک می‌کند. در نتیجه از یبوست پیشگیری کرده و به دفع سموم از بدن کمک می‌کند. برای افرادی که دچار یبوست مزمن هستند، مصرف روزانه گرمک در کنار نوشیدن آب کافی می‌تواند به عنوان یک راهکار طبیعی و موثر در نظر گرفته شود. با این حال نظر پزشک متخصص خود را هم جویا شوید. همه چیز درباره یبوست را در کتاب کاله بخوانید.
۷. گرمک؛ لاغر کننده
گرمک با داشتن کالری پایین، قند طبیعی، فیبر و درصد بالای آب، یک میان‌وعده عالی برای افرادی محسوب می‌شود که به دنبال کاهش وزن هستند. این میوه می‌تواند بدون افزایش کالری، احساس سیری ایجاد و از پرخوری جلوگیری کند. از سویی دیگر شیرینی طبیعی گرمک باعث می‌شود که افراد، تمایل کمتری به مصرف شیرینی‌ها و خوراکی‌های پرکالری داشته باشند.
اگر به دنبال کاهش اشتها و لاغری هستید، در صورت مشورت با متخصص تغذیه، این میوه تابستانی را در رژیم غذایی‌تان بگنجانید. با رسیدن زردآلو حتما مقاله خواص زرد آلو را بخوانید.
۸.گرمک؛ تقویت کننده پوست، مو و ناخن
نقش ویتامین C در تولید کلاژن برای حفظ سلامت و جوانی پوست حیاتی است. کلاژن، پروتئین اصلی ساختار پوست است که به آن استحکام، خاصیت ارتجاعی و لطافت می‌بخشد. با افزایش سن، تولید کلاژن طبیعی بدن کاهش پیدا می‌کند که در نتیجه منجر به ایجاد چین و چروک و افتادگی پوست می‌شود.
مصرف گرمک با تامین ویتامین C مورد نیاز بدن، نه تنها به تحریک سنتز کلاژن کمک می‌کند بلکه می‌تواند تاثیر به سزایی هم در کاهش نشانه‌های پیری و حفظ شادابی پوست داشته باشد. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در گرمک، پوست را در برابر آسیب‌های ناشی از اشعه ماوراء بنفش خورشید و آلاینده‌های محیطی محافظت می‌کنند.
در آخر آن که ویتامین A هم در بازسازی سلول‌های پوستی و حفظ رطوبت پوست نقش مهمی دارد. از دیگر خواص گرم می توان به مواد مغذی موجود آن اشاره داشت که برای مو و ناخن، تقویت ساختار و شکل‌دهی آن بسیار موثر است. مقاله خواص خاکشیر و ارزش غذایی آن را بخوانید تا در روزهای گرم سال بهتر آن را مصرف کنید.
۹. گرمک؛ ضد التهاب قوی
گرمک دارای ترکیباتی مانند کومارین‌ها، بتاکاروتن و ویتامین C است که خاصیت ضدالتهابی دارند. التهاب مزمن، زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها مانند دیابت، سرطان، بیماری‌های قلبی و اختلالات خودایمنی است. این ترکیبات با مهار مسیرهای التهابی در بدن به کاهش التهاب و محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از آن کمک می‌کنند. توت فرنگی از آن دسته میوه‌هایی است که خاصیت ضد التهابی دارد پس با خواص توت فرنگی بهتر آشنا شوید.
مصرف منظم گرمک می‌تواند به‌عنوان بخشی از رژیم غذایی ضد التهاب عمل کند و به کاهش سطح CRP« نشانگر التهاب» در بدن کمک نماید.
۱۰. گرمک؛ کنترل کننده قند خون
با وجود طعم شیرین گرمک، این میوه دارای شاخص گلیسمی (GI) نسبتا پایینی حدود ۶۵-۷۰ است. این جمله بدان معنا است که مصرف گرمک به طور ناگهانی قند خون را بالا نمی‌برد بلکه تاثیر آرام‌تری بر سطح گلوکز خون دارد.
محتوای فیبر بالا در گرمک هم به کند شدن فرآیند هضم و جذب قند کمک می‌کند تا از نوسانات شدید قند خون جلوگیری کند. این ویژگی‌ها گرمک را به انتخابی مناسب برای افراد دیابتی (با رعایت اعتدال و تحت نظر پزشک) تبدیل می‌کند.
قند طبیعی موجود در آن می‌تواند جایگزین سالم‌تری برای شیرینی‌جات فرآوری شده باشد. معرفی چهار دسر برای افراد دیابتی را بخوانید تا برای پذیرایی از این افراد در میهمانی‌ها دست‌تان باز باشد.
۱۱. گرمک؛ میوه ای سرشار از انرژی برای افراد باردار
از خواص گرمک می‌توان به مصرف آن در دوران بارداری اشاره کرد. در این میوه تابستانی، مقادیر مناسبی از فولات ویتامین B9 است که در رشد سیستم عصبی جنین، نقش حیاتی دارد.
همچنین آب فراوان و ویتامین C موجود در این میوه تابستانی به تقویت سیستم ایمنی مادر، بهبود جذب آهن و کاهش خستگی در این دوران کمک فراوانی می‌کند. در دوران بارداری حتما از خوراکی‌های ممنوعه در رژیم غذایی بارداری آگاه شوید.
ناگفته نماند که باید به شستشوی کامل پوست گرمک قبل از برش توجه داشت تا از آلودگی‌های باکتریایی مانند لیستریا جلوگیری شود. قبل از مصرف بهتر است با دکتر زنان و زایمان خود مشورت داشته باشید.
۱۲. گرمک؛ هیدراتاسیون قوی بدن
با بیش از ۹۰% آب، گرمک یک انتخاب عالی برای حفظ هیدراتاسیون بدن (جلوگیری از کم آبی) محسوب می‌شود؛ به ویژه در آب و هوای گرم یا پس از فعالیت بدنی شدید. هیدراتاسیون منظم و کافی برای عملکرد صحیح تمام فرآیندهای حیاتی مانند تنظیم دمای بدن، انتقال مواد مغذی به سلول‌ها، دفع مواد زائد و سلامت اندام‌ها ضروری و مورد نیاز است.
مصرف گرمک نه تنها آب مورد نیاز بدن را تامین می‌کند بلکه الکترولیت‌های مهمی مانند پتاسیم را هم فراهم می‌آورد که در حفظ تعادل مایعات نقش دارند.
۱۳. گرمک؛ تضمین کننده سلامت استخوان ها
گرمک حاوی مقادیر کمی ویتامین K است که برای سلامت استخوان‌ها و لخته شدن خون حیاتی است. ویتامین K در فعال‌سازی پروتئین‌هایی مانند استئوکالسین نقش دارد که به اتصال کلسیم به ماتریکس استخوان کمک می‌کند و در نتیجه به تقویت استخوان‌ها و کاهش خطر پوکی استخوان کمک می‌کند. برای سلامت استخوان‌هایتان از خواص چغاله بادام، این میوه کوچک و ترش غافل نشوید.
نکات مهم در انتخاب، مصرف و نگه داری گرمک
گرمک فراتر از یک میوه فصلی خوشمزه، یک ابرقهرمان تغذیه‌ای است که با ترکیبات غنی خود از ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها، می‌تواند به طور چشمگیری به ارتقای سلامت و پیشگیری از طیف وسیعی از بیماری‌ها کمک کند. پس نکات زیر را بخوانید تا بهتر آن را انتخاب و از خواص گرمک بهره ببرید:
نحوه انتخاب بهترین گرمک:
- بو: به دنبال گرمکی باشید که بوی شیرین و مشک مانندی از انتهای ساقه آن (محل اتصال به بوته) به مشام برسد.
- وزن: میوه‌ای را انتخاب کنید که نسبت به اندازه خود سنگین به نظر برسد؛ این نشان‌دهنده آبدار بودن آن است.
- پوست: پوست باید کمی نرم باشد و به آرامی با فشار انگشت فرو برود اما نه آنقدر که له شود. پوست سفت نشانه نارس بودن و پوست بیش از حد نرم نشانه بیش از حد رسیدن است.
- لکه: از خرید گرمک‌هایی با لکه‌های نرم، کپک‌زده یا آسیب‌دیده خودداری کنید. وجود یک نقطه زرد رنگ بزرگ در یک طرف نشان‌دهنده محل تماس میوه با زمین و طبیعی است.
نحوه نگهداری گرمک
- گرمک کامل: می‌توانید گرمک کامل را به مدت چند روز در دمای اتاق نگهداری کنید تا کامل برسد.
- گرمکن برش‌خورده: پس از برش، گرمک را در ظرف دربسته و در یخچال نگهداری کنید. در این حالت، تا ۳-۵ روز تازه می‌ماند.
- فریز کردن: گرمک را می‌توان مکعبی خرد کرده و برای استفاده در اسموتی‌ها یا دسرها فریز کرد.
روش‌های مصرف گرمک
- تازه: ساده‌ترین و لذت‌بخش‌ترین روش مصرف گرمک، خوردن آن به صورت تازه است.
- اسموتی: گرمک را با میوه‌های دیگر، ماست یا شیر (یا جایگزین‌های گیاهی) مخلوط کنید و یک اسموتی خنک و مغذی بسازید. از دیگر اسموتی‌های خوشمزه تابستانی می‌توان به طرز تهیه اسموتی هندوانه اشاره داشت.
- سالاد میوه: گرمک را با میوه‌های تابستانی دیگر مانند توت‌فرنگی، هندوانه، بلوبری و انگور ترکیب کنید.
- در کنار غذاهای شور: طعم شیرین گرمک به خوبی با غذاهای شور مانند ژامبون یا پنیر فتا هماهنگ می‌شود و یک ترکیب دلپذیر ایجاد می‌کند.
- سالاد: مکعب‌های گرمک را به سالادهای سبز اضافه کنید تا طعم و بافت دلپذیری به آن‌ها ببخشید. طرز تهیه سالاد میوه مخصوص و مجلسی را با ماست کفیر ناری بخوانید.
گرمک برای چه افرادی ضرر دارد؟
با وجود خواص فراوان گرمک برای سلامتی بدن، مصرف بیش از حد آن هم مضر است. در ادامه نکاتی را در این باب مطرح خواهیم کرد:
- آلرژی: در موارد نادر، برخی افراد ممکن است به گرمک واکنش آلرژیک نشان دهند که می‌تواند شامل خارش دهان، گلو یا بثورات پوستی باشد.
- پتاسیم بالا: افراد دارای مشکلات کلیوی و دارای محدودیت در مصرف پتاسیم باید در مصرف گرمک احتیاط کنند و با پزشک خود مشورت نمایند.
- شستشوی دقیق: قبل از برش گرمک، حتما پوست آن را با آب و برس تمیز کنید تا باکتری‌ها و آلودگی‌های احتمالی سطح آن (مانند لیستریا) که می‌توانند از پوست به گوشت میوه منتقل شوند، از بین بروند.
از تقویت سیستم ایمنی و حفظ بینایی گرفته تا سلامت قلب، پوست، دستگاه گوارش و کمک به کنترل وزن، از خواص بی‌شمار گرمک به حساب می‌آید. گنجاندن منظم و آگاهانه گرمک در رژیم غذایی، راهی ساده و لذیذ برای سرمایه‌گذاری در سلامت و تندرستی بلند مدت شما است.
با بهره‌گیری از اطلاعات جامع ارائه شده در این مقاله، می‌توانید با آگاهی کامل از تمامی پتانسیل‌های این گنجینه مغذی طبیعت بهره‌مند شوید و آن را به بخش جدایی‌ناپذیری از سبک زندگی سالم خود تبدیل کنید.
