از جمله میوه‌های ویژه فصل بهار که طرفداران خاص خود را دارد، شاه توت است. این میوه خوشمزه که عده‌ای به آن توت سیاه هم می‌گویند، به شکل‌های مختلف مصرف می‌شود. شما می‌توانید علاوه بر خوردن این میوه به صورت تازه و نوبرانه، آن را در ظرف‌های در بسته ریخته و در فریزر نگهداری کنید، یا با آن شربت و مربای شاه توت تهیه کنید و از طعم ملس آن لذت ببرید. در این مطلب به بررسی خواص شاه توت می‌پردازیم و به شما می‌گوییم که چرا باید شاتوت بخورید.
میوه شاه توت چیست؟
میوه شاه یا توت سیاه (به انگلیسی: Morus nigra) گیاهی است که در سراسر جهان یافته می‌شود. شاه توت استفاده‌های مختلفی دارد؛ میوه رسیده، شاخه‌ها و پوست ریشه آن برای ساخت دارو استفاده می‌شود و میوه آن خورده شده، یا در ساخت دسرها و برای رنگ بخشیدن به شیرینی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
میوه شاه توت حاوی پکتین (به انگلیسی: Pectin) است که ممکن است به عنوان یک مسهل عمل کند. ترکیبات موجود در میوه و شاخه‌های شاه توت ممکن است اثرات کاهشی بر سطح قند خون داشته باشند. همچنین افراد در فرهنگ‌های مختلف از شاه توت برای درمان یبوست، علائم یائسگی، آب‌ریزش بینی و بسیاری از مشکلات دیگر استفاده می‌کنند، اما شواهد علمی قوی برای حمایت از این کاربردها وجود ندارد.
وقتی صحبت از شاه توت می‌شود، به هیچ عنوان نباید این میوه را هم‌ردیف توت سفید گرفته و با آن یکی بگیرید. این دو گیاه به هیچ عنوان یکی نیستند و میوه‌های آن‌ها هم اثرات و خواص متفاوتی باهم دارند. همچنین شاه توت با دیگر میوه‌های شبیه به آن مثل تمشک یا رزبری هم نباید اشتباه گرفته شود.
ارزش غذایی شاه توت
شاید برایتان جالب باشد بدانید که ۸۸ درصد از وزن شاه توت تازه از آب تشکیل شده است. این میوه در هر فنجان (۱۴۰ گرم)، فقط ۶۰ کالری دارد.
برای بررسی دقیق‌تر ارزش غذایی شاتوت، در اینجا مواد مغذی اصلی موجود در ۱۰۰ گرم شاه توت تازه را بررسی می‌کنیم:
| مواد مغذی موجود | میزان در ۱۰۰ گرم |
| کالری | ۴۳ گرم |
| آب | ۸۸ درصد |
| پروتئین | ۱/۴ گرم |
| کربوهیدرات | ۹/۸ گرم |
| شکر | ۸/۱ گرم |
| فیبر | ۱/۷ گرم |
| چربی | ۰/۴ گرم |
همان‌طور که در فهرست بالا می‌بینید، شاه توت تازه حدود ۱۰ درصد کربوهیدرات دارد. این کربوهیدرات‌ها عمدتاً قندهای ساده مانند گلوکز و فروکتوز هستند، اما حاوی مقداری نشاسته و فیبر نیز می‌شود. همچنین توت سیاه دارای مقدار مناسبی فیبر است که معادل ۱٫۷ درصد از وزن تازه آن است. این میوه به آب‌رسانی و تامین آب بدن کمک کرده و از طرف مقابل، کالری و قند پایینی هم دارد.
ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در شاه توت
در زمینه ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در توت سیاه، باید بگوییم که میوه شاتوت که شاه میوه‌ها است، سرشار از بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی، به ویژه ویتامین سی و آهن است. این میوه همچنین حاوی مقادیر مناسبی از پتاسیم و ویتامین‌های E و K محسوب می‌شود.
علاوه بر این‌ها، شاه توت سرشار از ترکیبات گیاهی مانند آنتوسیانین‌ها
علاوه بر این‌ها، شاه توت سرشار از ترکیبات گیاهی مانند آنتوسیانین‌ها (به انگلیسی: Anthocyanin) است که در رنگ شاه توت نقش داشته و به سلامتی بدن کمک می‌کنند. مهم‌ترین این ترکیبات شامل موارد زیر هستند:
- آنتوسیانین‌ها: گروهی از آنتی‌اکسیدان‌ها که ممکن است از اکسید شدن کلسترول‌های بد (LDL) در بدن جلوگیری کرده و در پیشگیری از بیماری‌های قلبی مؤثر باشند.
- سیانیدین: اصلی‌ترین نوع آنتوسیانین در شاه توت است که موجب رنگ قرمز-بنفش شاه توت می‌شود.
- اسید کلروژنیک: آنتی‌اکسیدانی که در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات یافته می‌شود.
- روتین: یک آنتی‌اکسیدان قوی که ممکن است در برابر بیماری‌های مزمن مانند سرطان، دیابت و بیماری‌های قلبی محافظت ایجاد کند.
- میرسیتین: ترکیبی که احتمالاً اثر محافظتی در برابر برخی از انواع سرطان دارد.
البته باید توجه داشته باشیم که مقدار این ترکیبات گیاهی در شاه توت به نوع آن بستگی دارد، و همین تفاوت باعث ایجاد رنگ‌های گوناگون و خواص آنتی‌اکسیدانی مختلف در انواع شاه توت می‌شود. به طور کلی، شاه‌توت‌های تیره‌رنگ و رسیده، نسبت به شاه‌توت‌های بی‌رنگ یا نارس ترکیبات گیاهی بیشتری دارند و قدرت آنتی‌اکسیدانی بالاتری را از خود نشان می‌دهند.
خواص شاه توت برای بدن
خوردن شاه توت به صورت تازه ممکن است بدن را در برابر چندین بیماری مزمن مانند بیماری قلبی، دیابت و سرطان محافظت کند. در ادامه، خواص شاه توت برای سلامتی را مورد بررسی قرار می‌دهیم. این خواص عبارتند از:
کاهش کلسترول
کلسترول یک مولکول چربی مهم است که در هر سلول بدن شما وجود دارد. با این حال، افزایش سطح کلسترول خون با افزایش خطر بیماری قلبی مرتبط است.
مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که شاه توت می‌تواند میزان چربی اضافی موجود در بدن را کاهش داده و سطح کلسترول را پایین بیاورد. علاوه بر این، برخی آزمایش‌ها در شرایط آزمایشگاهی نشان می‌دهند که شاه توت ممکن است از تشکیل چربی در کبد جلوگیری کند؛ موضوعی که می‌تواند در پیشگیری از بیماری کبد چرب مؤثر باشد.
بهبود کنترل قند خون
افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ در معرض خطر افزایش سریع قند خون هستند و باید هنگام مصرف کربوهیدرات مراقب باشند. شاه توت حاوی ترکیب دئوکسی نوجیری‌میزین (Deoxyribonucleotide) است. این ترکیب، آنزیمی در روده را که مسئول تجزیه کربوهیدرات‌ها است، مهار می‌کند. در نتیجه، مصرف شاه توت ممکن است با کاهش سرعت افزایش قند خون بعد از غذا مفید باشد. با این حال، مطالعات بیشتری برای اثبات این قضیه مورد نیاز است.
کاهش خطر ابتلا به سرطان
تحقیقات نشان داده است که افزایش استرس در بدن شما، باعث آسیب به سلول‌ها و بافت‌ها شده و با افزایش خطر سرطان مرتبط است. صدها سال است که توت سیاه جزئی از طب سنتی چینی، به عنوان دارویی برای مقابله با سرطان بوده است. برخی از محققان اکنون بر این باور هستند که این اثرات معروف پیشگیری‌کننده از سرطان، ممکن است مبنای علمی داشته باشند.
مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که آنتی اکسیدان‌های موجود در آب شاه توت می‌تواند استرس اکسیداتیو را کاهش دهد. در نتیجه، به طور بالقوه خطر سرطان را کاهش می‌دهد.
پیشگیری از بیماری کبد چرب
شاه توت یکی از میوه‌هایی است که به دلیل وجود ترکیبات فعال گیاهی در آن، می‌تواند در پیشگیری از بیماری کبد چرب نقش مؤثری ایفا کند. این میوه سرشار از آنتی اکسیدان‌هایی مانند آنتوسیانین، کلروژنیک اسید و فلاونوئیدها است که به کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو در بدن کمک می‌کنند. هر دوی این عوامل، در ایجاد و پیشرفت بیماری کبد چرب نقش مهمی دارند.
علاوه بر این، مطالعات آزمایشگاهی نشان داده‌اند که شاه توت و عصاره آن می‌توانند تشکیل چربی در سلول‌های کبدی را کاهش دهند. در نتیجه، مصرف منظم شاه توت ممکن است از تجمع چربی اضافی در کبد جلوگیری کرده و به حفظ سلامت این اندام حیاتی کمک کند.
اثرات جانبی و مضرات مصرف شاه توت
اگرچه حساسیت به شاه توت نادر است و بسیار کم در میان افراد گزارش شده، با این حال گرده درختان شاه توت می‌تواند باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک در افراد حساس شود. افرادی که به انجیر حساسیت دارند، ممکن است به توت سیاه نیز حساسیت داشته باشند. همچنین اگر به گرده درخت غان (درخت توس) حساسیت دارید، ممکن است به شاه توت نیز واکنش نشان دهید.
چای شاه توت، بهترین راه برای بهره‌مندی از خواص شاه توت
یکی دیگر از راه‌های بهره‌مند شدن از خواص شاتوت علاوه بر مربا و شربت شاه‌توت، خوردن دمنوش و چای شاه توت است. بسیاری از افراد، از قدیم از این چای برای تسکین علائم یائسگی، کنترل فشار خون بالا و پیشگیری از دیابت استفاده می‌کنند. همچنین ممکن است به تقویت سیستم ایمنی، درمان اسهال و کاهش وزن کمک کند. چای شاه توت را می‌توان از برگ‌ها، ساقه‌ها و ریشه‌های گیاه شاه توت به همراه میوه آن تهیه کرد.
