زنجبیل از یک گیاه گلدار که منشا آن به جنوب شرقی آسیا می‌رسد، می‌آید. این ادویه به غذاها طعمی شیرین و خوش‌عطر می‌افزاید و دارای طیف وسیعی از فواید سلامتی است. این گیاه متعلق به خانواده Zingiberaceae است و با زردچوبه و هل ارتباط نزدیکی دارد. می‌توانید از زنجبیل به صورت تازه، خشک، پودر شده یا به عنوان روغن یا حتی آبمیوه استفاده کنید و حتی در بسیاری از دستورالعمل‌ها و همچنین غذاهای فرآوری شده، داروهای خانگی و لوازم آرایشی هم زنجبیل وجود دارد. اما چه چیزی باعث شده این گیاه اینقدر محبوب باشد؟ خواص زنجبیل چیست که اینقدر آن را با ارزش کرده است.
زنجبیل چیست؟
زنجبیل (Ginger) که از خانواده زردچوبه و هل است، بومی کشورهای آسیای جنوب شرقی، هند و چین بوده و جزء جدایی‌ناپذیر رژیم غذایی این منطقه به شمار می‌رود و به دلیل خواص معطر، آشپزی و دارویی آن ارزشمند است.
اگرچه ممکن است خیلی از ما از زنجبیل و کاربردش فقط در شیرینی زنجبیلی یا بیسکویت زنجبیلی شنیده باشیم اما زنجبیل چیزی بیش از یک طعم‌دهنده است چون در طول اعصار از آن برای خواص دارویی استفاده شده است.
ارزش غذایی یا تغذیه‌ای زنجبیل تازه
زنجبیل را هم می‌توانید به صورت تازه مصرف کنید تا فوایدش را به بدنتان برسانید، هم به صورت پودر شده که معمولا به عنوان ادویه استفاده می‌شود. اما در کل در این صورت ارزش غذایی هر یک قاشق غذاخوری زنجبیل تازه شامل موارد زیر است:
| کالری | ۵ |
| سدیم | ۰/۳ میلی گرم |
| کربوهیدرات | ۱ گرم |
| کلسیم | ۰/۳۲ میلی گرم |
| آهن | ۰/۰۱ میلی گرم |
| پتاسیم | ۸/۳ میلی گرم |
| پروتئین | ۰/۱ گرم |
| فیبر | ۰/۱ گرم |
تا وقتی زنجبیل به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم مصرف شود، عموما بی‌خطر است اما مکمل‌های زنجبیل که این روزها خیلی باب شده‌اند شامل ترکیبات شیمیایی هستند که در دوزهای بالاتر ارائه می‌شود و خطر ایجاد عوارض جانبی احتمالی مانند سوزش سر دل، نفخ یا اسهال را دارند بنابراین تا حد ممکن از زنجبیل تازه یا پودر زنجبیل استفاده کنید.
مزایا یا خواص زنجبیل
زنجبیل به دلیل خواص ضد التهابی، ضد تهوع و سایر خواص آن ممکن است فواید سلامتی زیادی داشته باشد. ممکن است به کاهش وزن، مدیریت آرتریت، کاهش علائم قاعدگی و موارد دیگر کمک کند. اما در کل خواص زنجبیل شامل موارد زیر است:
۱. با میکروب‌ها مبارزه می‌کند
یکی از خواص اصلی زنجبیل این است که میکروب‌زداست. برخی از ترکیبات شیمیایی موجود در زنجبیل تازه به بدن شما در دفع میکروب‌ها کمک می کند. آن‌ها به ویژه در متوقف کردن رشد باکتری‌هایی مانند E.coli و شیگلا خوب هستند و همچنین ممکن است ویروس‌هایی مانند RSV را هم دور نگه دارند.
۲. دهان شما را سالم نگه می‌دارد
قدرت ضدباکتریایی زنجبیل ممکن است لبخند شما را هم درخشان کند. ترکیبات فعال موجود در زنجبیل به نام جینجرول از رشد باکتری‌های دهان جلوگیری می‌کند. این باکتری‌ها همان باکتری‌هایی هستند که می‌توانند باعث بیماری پریودنتال، یک عفونت جدی لثه شوند.
۳. خاصیت اصلی زنجبیل: تهوع را آرام می‌کند
تقریبا همه افراد، یکی از خواص اصلی زنجبیل را کنترل تهوع می‌دانند. زنجبیل به شما کمک می‌کند تا درد معده را به خصوص در دوران بارداری کاهش دهید. حتی ممکن است با شکستن و خلاص شدن از شر نفخ انباشته شده در روده کار کند. همچنین می‌تواند به رفع دریازدگی یا حالت تهوع ناشی از شیمی درمانی هم کمک کند.
۴. درد عضلات را تسکین می‌دهد
یکی از خواص اصلی زنجبیل کاهش دردهای عضلانی است. زنجبیل درد عضلانی را در محل از بین نمی‌برد اما ممکن است به مرور زمان درد را آرام کند. در برخی از مطالعات، افرادی که درد عضلانی ناشی از ورزش داشتند و زنجبیل مصرف کردند روز بعد نسبت به کسانی که زنجبیل مصرف نکردند درد کمتری داشته‌اند.
۵. علائم آرتریت را کاهش می‌دهد
زنجبیل یک ضد التهاب است، به این معنی که تورم را کاهش می‌دهد. این خاصیت ممکن است به ویژه برای درمان علائم آرتریت روماتوئید و استئوآرتریت و در کل کاهش علائم آرتروز، به ویژه آرتروز زانو مفید باشد. پس احتمالا با مصرف خوراکی زنجبیل یا با استفاده از کمپرس یا چسب زنجبیل روی پوستتان درد و تورم ناشی از ورزش و کهولت تاحدی تسکین پیدا کنند.
۶. رشد سرطان را مهار می‌کند
برخی از مطالعات نشان می‌دهد که مولکول‌های فعال زیستی موجود در زنجبیل ممکن است رشد برخی از سرطان‌ها مانند سرطان روده بزرگ، معده، تخمدان، کبد، پوست، سینه و پروستات را کاهش دهد. اما تحقیقات بیشتری لازم است تا ببینیم آیا این حقیقت دارد یا خیر.
۷. قند خون را کاهش می‌دهد
یک مطالعه کوچک نشان داده که زنجبیل ممکن است به بدن شما در استفاده بهتر از انسولین کمک کند. هرچند دانشمندان معتقدند همچنان مطالعات بیشتری مورد نیاز است تا ببینند آیا زنجبیل می‌تواند به بهبود سطح قند خون کمک کند یا خیر.
۸. دردهای پریود را تسکین می‌دهد
گرفتگی قاعدگی گرفته‌اید؟ برخی تحقیقات نشان داده که زنجبیل در تسکین درد قاعدگی موثرتر از استامینوفن، کافئین یا ایبوپروفن (نوافن) است. در مطالعات، زنانی که ۱۵۰۰ میلی‌گرم پودر زنجبیل را یک بار در روز به مدت ۳ روز در طول چرخه قاعدگی خود مصرف کرده‌اند نسبت به زنانی که این کار را نکرده‌اند، درد کمتری احساس کردند.
۹. کلسترول را کاهش می‌دهد
خواص زنجبیل در کاهش انواع کلسترول غیرقابل انکار است. یک دوز روزانه زنجبیل ممکن است به شما در مبارزه با سطوح کلسترول بد یا LDL کمک کند. در یک مطالعه اخیر، مصرف ۵ گرم زنجبیل در روز به مدت سه ماه، کلسترول LDL افراد را کاهش داد.
۱۰. در برابر بیماری محافظت می‌کند
زنجبیل سرشار از آنتی اکسیدان است، ترکیباتی که از استرس و آسیب به DNA بدن شما جلوگیری می‌کند. به طور کلی آنتی اکسیدان موجود در زنجبیل ممکن است به بدن کمک کند تا با بیماری‌های مزمن مانند فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی و بیماری‌های ریوی مبارزه کند، به علاوه پیری سالم را برایتان به ارمغان می‌آورد.
۱۱. سوء هاضمه را برطرف می‌کند
اگر سوء هاضمه دارید قطعا زنجبیل می‌تواند کمی مشکلتان را تسکین دهد. زنجبیل ممکن است با تسریع عبور غذا از معده به مدیریت سوء هاضمه کمک کند.
۱۲. در کاهش وزن موثر است
بر اساس مطالعات انجام شده بر روی انسان و حیوان، زنجبیل ممکن است در کاهش وزن نقش داشته باشد. یک منبع معتبر در سال ۲۰۱۹ به این نتیجه رسید که مکمل زنجبیل به طور قابل‌توجهی وزن بدن، نسبت دور کمر به باسن و نسبت باسن را در افراد دارای اضافه وزن یا چاقی کاهش می‌دهد.
توانایی زنجبیل در تاثیرگذاری بر کاهش وزن ممکن است به دلیل مکانیسم‌های خاصی مانند پتانسیل آن برای کاهش التهاب باشد.
۱۳. بهبود عملکرد مغز و کاهش ابتلا به آلزایمر نقش دارد
برخی از تحقیقات معتبر از خواص زنجبیل نشان می‌دهد که ۶-shogaol و ۶-gingerol ترکیبات موجود در زنجبیل ممکن است به پیشگیری از بیماری‌های دژنراتیو مانند آلزایمر، بیماری پارکینسون و مولتیپل اسکلروزیس کمک کنند.
استرس اکسیداتیو و التهاب مزمن ممکن است محرک‌های کلیدی بیماری آلزایمر و زوال شناختی مرتبط با افزایش سن باشند. برخی از مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که آنتی اکسیدان‌ها و ترکیبات زیست فعال موجود در زنجبیل می‌توانند پاسخ‌های التهابی را که در مغز ایجاد می‌شوند مهار کنند. به عبارتی احتمالا به جلوگیری از زوال شناختی کمک می‌کند.
استفاده از زنجبیل در رژیم غذایی برای بهره بردن از خواص زنجبیل
راه‌های مختلفی برای لذت بردن از زنجبیل وجود دارد، از نوشیدن چای تا ترکیب آن در غذای اصلی. در واقع، شما می‌توانید از آن برای طعم دادن به غذاهای شیرین و خوش طعم استفاده کنید.
هنگام خرید زنجبیل بهتر است از ریشه تازه آن به جای فرم خشک شده و پودر شده استفاده کنید. به این ترتیب جینجرول بیشتری دریافت خواهید کرد. ضمنا ریشه باید صاف و محکم و بدون چروکیدگی یا کپک‌زدگی باشد. برای استفاده زنجبیل تازه کافی است لایه قهوه‌ای پوست را با یک پوست‌کن سبزیجات یا چاقوی خرد کن جدا کنید و سپس آن را به هر شکلی که دوست دارید برش دهید یا خرد کنید.
از زنجبیل برای طعم‌دهی بیشتر در موارد زیر استفاده کنید:
- مرینیت گوشت و ماهی: برای طعم دادن به گوشت و ماهی می‌توانید از زنجبیل استفاده کنید. طرز تهیه مرینت گوشت را در کتاب کاله بخوانید.
سس سالاد خانگی: زنجبیل را در سس‌های سالادتان هم استفاده کنید. طرز تهیه سس زنجبیل را قبلا در کتاب کاله برایتان آموزش داده‌ایم.
سوپ‌ها: یکی از کاربردهای خوب زنجبیل استفاده از آن در سوپ است. طرز تهیه سوپ زنجبیل را در کتاب کاله مطالعه کنید.
اسموتی‌ها: اگر اهل نوشیدنی هستید حتما از زنجبیل استفاده کنید. طرز تهیه آب سیب و هویج با زنجبیل را در کتاب کاله بخوانید.
دمنوش یا چای: برای بهره بردن از خواص زنجبیل یکی از بهترین راه‌ها این است که از آن به عنوان دمنوش یا چای استفاده کنید. طرز تهیه دمنوش زنجبیل را با جزییات در کتاب کاله بخوانید. - کیک یا نان: از پودر زنجبیل می‌توانید برای طعم‌دار کردن نان و کیک استفاده کنید. طرز تهیه نان زنجبیلی را در کتاب کاله بخوانید.
ترشی یا مربا: یکی از گزینه‌های جذاب استفاده از زنجبیل برای تهیه ترشی و مرباست.
اگر نمی‌توانید برای بهره‌مندی از خواص زنجبیل، زنجبیل تازه تهیه کنید، ادویه پودر شده زنجبیل به عنوان جایگزین عمل می‌کند. فقط حواستان باشد که یک‌چهارم قاشق چای‌خوری زنجبیل پودر شده برابر با یک قاشق چای‌خوری زنجبیل تازه است.
خطرات و عوارض جانبی زنجبیل
مصرف زنجبیل در حد اعتدال برای اکثر افراد بی‌خطر است و به دستیابی به خواص زنجبیل کمک می‌کند. با این حال مصرف این ماده غذایی در دوزهای زیاد می‌تواند علائم زیر را در برخی افراد ایجاد کند:
- ناراحتی شکمی
- سوزش سردل
- اسهال
- تحریک دهان و گلو
آیا زنجبیل برای همه بی خطر است؟
اگرچه زنجبیل به خاطر خواص بی‌نظیرش تقریبا بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود، اما گیاهی قوی است بنابراین ممکن است برای برخی افراد نامناسب باشد، از جمله موارد زیر:
- با سابقه سنگ کلیه حاوی اگزالات
- کسانی که اغلب دچار سوزش سر دل یا رفلاکس اسید می‌شوند.
- افراد با فشار خون پایین یا مصرف داروهای فشار خون باید زنجبیل را در حد اعتدال مصرف کنند چون زنجبیل اثرات بالقوه‌ای در کاهش فشار خون دارد.
- هیچ مدرکی مبنی بر ناامن بودن زنجبیل در دوران بارداری یا شیردهی وجود ندارد، اما بهتر است ابتدا با پزشک عمومی یا مامای خود مشورت کنید.
خیلی خوب ممنون خسته نباشید