شیر سرشار از کلیسم، ویتامین دی و پروتئین است و به همین دلیل یک نوشیدنی مغذی برای کودکان و بزرگسالان به شمار می‌رود. اکثر کودکان متناسب با سن خود باید روزانه دو تا چهار لیوان شیر بنوشند. اگر این کودکان از دیگر مواد غذایی دارای کلسیم مانند ماست یا پنیر استفاده نمی‌کنند، نوشیدن شیر اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. بااین‌حال با توجه به افزایش روند چاقی در کودکان، والدین همیشه این نگرانی را دارند که کودکشان چه نوع شیری باید مصرف کند؛ شیر کم‌چرب یا شیر پرچرب؟
درست است که شیر پرچرب برخلاف شیر کم‌چرب حاوی مقدار بیشتری چربی است، اما این دلیل نمی‌شود که در رژیم غذایی کودکان استفاده نشود. مطالعه جدیدی که در مجله تغذیه بالینی آمریکا منتشر شده، نشان می‌دهد که کودکانی که شیر پرچرب مصرف می‌کنند، لاغرتر بوده و ویتامین دی بیشتری نسبت به کودکانی که شیر کم‌چرب مصرف می‌کنند دارند. پس اگر برای شما هم سوال است که کودکتان چه نوع شیری باید مصرف کند، در ادامه همراه باشید.
کدام شیر بهتر است؛ شیر کم‌چرب یا شیر پرچرب؟
وقتی فرزندتان هنوز نوزاد است، انتخاب شیر آسان‌ترین کار خواهد بود. چرا که بهترین شیر برای تغذیه نوزاد شیر مادر یا شیر خشک است. اما زمانی که نوزاد خود را از شیر مادر می‌گیرید و تصمیم دارید که مصرف شیر گاو را آغاز کنید، انتخاب بین شیر کم‌چرب و پرچرب برای کودکان به یک دغدغه تبدیل خواهد شد.
آکادمی اطفال آمریکا (AAP) در گذشته توصیه می‌کرد که همه کودکان پس از دو سالگی از شیر کم‌چرب استفاده کنند. همچنین این آکادمی پیشنهاد می‌کرد که کودکانی که از شیر مادر محروم بودند، از شیر پرچرب برای تغذیه استفاده کنند. اما تمامی این توصیه‌ها در سال ۲۰۰۸ تغییر کرده و اعتبار خود را از دست دادند. چرا که این آکادمی در سال ۲۰۰۸ مقاله‌ای با عنوان «غربالگری لیپیدها و سلامت قلب و عروق در دوران کودکی» منتشر کرد و بر اساس آن توصیه‌های جدیدی را به والدین معرفی کرد.
توصیه‌های آکادمی اطفال آمریکا برای والدین
شیر کم‌چرب برای کودکانی در سنین ۱۲ ماهگی تا دو سالگی شرایط زیر را دارند مناسب‌تر است:
۱. کودکی که اضافه وزن دارد
۲. اعضای خانواده کودک دارای اضافه وزن یا کلسترول بالا هستند
چرا مصرف شیر پرچرب برای کودکان ضروری است؟
شیر پرچرب برای کودک یکساله و بالای ۱۲ ماهی که از شیر مادر یا شیر خشک تغذیه نشده، بهترین نوع شیر است. آکادمی اطفال آمریکا می‌گوید: «کودکان برای رشد مغز خود به کالری‌های به دست آمده از چربی نیاز دارند.» به همین دلیل مصرف شیر پرچرب برای کودکان، این اطمینان را ایجاد می‌کند که کودک در دو سال اول زندگی خود تمامی مواد مغذی مورد نیاز را دریافت می‌کند.
همچنین شیر پرچرب برای کودکان نسبت به شیر کم‌چرب طعم بهتری دارد. بنابراین کودکانی که بدغذا هستند یا شیر کم‌چرب را به دلیل طعم آن مصرف نمی‌کنند، تمایل بیشتری به نوشیدن شیر پرچرب مثل شیر پرچرب کاله دارند. چرا که شیر پرچرب کاله طعم بسیار خوبی دارد و ذائقه کودکان را وسوسه می‌کند.
همچنین اگر کودکتان از خوردن غذا امتناع می‌کند، باز هم مصرف شیر پرچرب بهترین انتخاب است. چرا که شیر پرچرب کالری و چربی مورد نیاز بدن کودک را تامین کرده و به این ترتیب مواد مغذی که کودک از غذا به دست نمی‌آورد را جبران می‌کند. (البته به شرط آنکه کودک اضافه وزن نداشته باشد)
دکتر مگوایر از بیمارستان سنت مایکل می‌گوید: «کودکانی که شیر پرچرب می‌نوشند، سه برابر کاهش وزن بیشتری نسبت به دیگر کودکان دارند.» چرا که شیر پرچرب در کودکان احساس سیری ایجاد کرده و منجر می‌شود تا در برابر خوردن دیگر مواد غذایی مقاومت کنند. بنابراین این کودکان کالری کمتری از غذا دریافت می‌کنند. دکتر مگوایر درباره این موضوع می‌گوید: «کودکانی که شیر کم‌چرب مصرف می‌کنند، تمایل بیشتری به مصرف غذاهای چرب‌تر دارند تا بتوانند کمبود کالری دریافتی از شیر را جبران کنند.»
همچنین به گفته مگوایر، کودکانی که شیر کم‌چرب مصرف می‌کنند، دو برابر کمتر از کودکانی که شیر پرچرب مصرف می‌کنند کمبود ویتامین دی دارند. چرا که ویتامین دی نوعی هورمون محلول در چربی است که با چربی به بدن منتقل می‌شود. بنابراین شیر پرچرب مقدار بیشتری ویتامین دی را می‌تواند به بدن کودک منتقل کند.
تفاوت شیر پرچرب و شیر کم‌چرب چیست؟
آکادمی اطفال آمریکا همان‌طور که از مزایای شیر پرچرب برای کودکانی که دارای اضافه وزن نیستند می‌گوید، از مزایای شیر کم‌چرب هم صحبت می‌کند. بر اساس گفته‌های این آکادمی، والدین پس از دو سالگی می‌توانند به کودک خود شیر کم‌چرب بدهند.
ممکن است از خود بپرسید که تفاوت شیر کم‌چرب و پرچرب چیست؟ در ادامه ارزش غذایی این دو نوع شیر را مقایسه می‌کنیم:
کالری و میزان چربی شیر در هر ۲۲۰ گرم
| نوع شیر | کالری | چربی |
| شیر پرچرب یا شیر کامل | ۱۵۰ کالری | ۸ گرم چربی |
| شیر کم‌چرب ۲ درصد | ۱۲۰ کالری | ۵/۴ گرم چربی |
| شیر کم‌چرب ۱ درصد | ۱۰۰ کالری | ۵ گرم چربی |
| شیر بدون چربی | ۸۰ کالری | ۰ گرم چربی |
۱۵۰ کالری در روز * ۲۳ روز = ۳۵۰۰ کالری = ۴۵۰ گرم
برای مثال اگر کودک پنج ساله شما در روز سه لیوان شیر می‌نوشد، با مصرف شیر کم‌چرب ۱ درصد نسبت به شیر پرچرب، روزانه حدود ۱۵۰ کالری کمتر مصرف خواهد کرد. حال فرض کنید که کودکتان برای سه هفته متوالی شیر پرچرب مصرف کرده و روزانه ۱۵۰ کالری بیشتر مصرف کند؛ در چنین حالتی بعد از ۲۳ روز (سه هفته) کودکتان ۴۵۰ گرم وزن اضافه خواهد کرد.
۳ هزار و ۵۰۰ کالری برابر با ۴۵۰ گرم است. بنابراین مصرف روزانه ۱۵۰ کالری بیشتر در سه هفته منجر به افزایش وزن ۴۵۰ گرمی می‌شود.
تغییر شیر پرچرب به شیر کم‌چرب در رژیم غذایی کودکان
تحقیقات درمورد انواع شیر و ارتباط آن‌ها با چاقی کودکان هنوز در جریان است و نتایج دقیقی وجود ندارد. بااین‌حال بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد، به نظر می‌رسد که شیر کم‌چرب احتمال چاقی کودکان را کاهش نمی‌دهد. به‌طورکلی بهتر است که برای انتخاب بهترین نوع شیر برای فرزندتان حتما با پزشک مشورت کنید.
با توجه به توصیه‌های فعلی آکادمی اطفال آمریکا، اگر از ۱۲ ماهگی قصد دارید که نوزادتان را از شیر مادر بگیرید، بهتر است که به او شیر پرچرب یا کامل بدهید. زمانی که کودکتان به دو سالگی رسید، تغذیه او را از شیر پرچرب به شیر کم‌چرب تغییر دهید. بااین‌حال اگر کودکتان دارای اضافه وزن است، احتمالا این تغییر را باید زودتر شروع کنید. (حدود ۱۲ ماهگی)
استفاده از شیر کم‌چرب در سنین پایین‌تر آسان‌تر است، چرا که هرچه کودک بزرگ‌تر شود متوجه تغییر طعم شیر شده و در برابر نوشیدن شیر کم‌چرب مقاومت می‌کند. مهم نیست که فرزندتان چند سال دارد، بااین‌حال برای تغییر شیر پرچرب به شیر کم‌چرب در تغذیه او باید آهسته اقدام کنید. ابتدا به او شیر کم‌چرب ۲ درصد بدهید و سپس شیر کم‌چرب ۱ درصد. مصرف شیر کم‌چرب می‌تواند عادات غذایی سالم را در کودک ایجاد کند. چرا که کودکانی که از شیر کم‌چرب مصرف می‌کنند، در بزرگسالی هم تمایل بیشتری به مصرف این نوع شیر خواهند داشت.
شیر سویا و شیر بادام از دیگر انواع شیر کم‌چرب هستند که می‌توان از دو سالگی در رژیم غذایی کودک وارد کرد. برای کودکانی که به لاکتوز شیر گاو هم حساسیت دارند، مصرف شیر سویا یا بادام پیشنهاد می‌شود.
کلام آخر
شیر پرچرب و شیر کم‌چرب هر دو فواید و مزایای خاص خود را دارند. به‌طورکلی بعضی از مطالعات نشان می‌دهد که شیر پرچرب برای کودکان باعث چاقی نشده و حتی می‌تواند برای سلامت مفید باشد. بااین‌حال اگر نمی‌خواهید که تمام کالری مورد نیاز کودکتان از شیر تامین شود و اگر درباره انتخاب نوع شیر مطمئن نیستید، حتما با پزشک کودک خود مشورت کنید.
