چرا خواب‌هایمان را فراموش می‌ کنیم؟

خواب دیدم آشفته و وحشت‌زده توی یک دشت می‌دوم. از خواب پریدم و تنها چیزی که در خاطرم بود تصویر یک دشت بزرگ سبز بود و صدای قدم‌هایی که تند تند برمی‌داشتم. یادم نیست چرا می‌دویدم، از که فرار می‌کردم یا قرار بود به کجا برسم. این اولین باری نبود که بعد از بیدار شدن نیمی از خوابم را به خاطر نمی‌آوردم. اصلا خیلی وقت‌ها هیچ چیز از رویای شبانه‌ام در خاطرم نمی‌ماند و بی‌آنکه تصویری از خواب شبم را به یاد داشته باشم، صبحم را شروع می‌کردم. اما واقعا چرا خواب‌هایمان را فراموش می‌ کنیم؟ طبق نظر متخصصان من تنها کسی نیستم که رویاهایش را از یاد می‌برد.

• چرا بعضی افراد رویای خود را به یاد می‌آورند؟
• دلایل فراموش کردن خواب چیست؟
• چرا خواب‌هایمان را فراموش می‌ کنیم: رابطه فراموشی رویا با هیپوکامپوس
• تاثیر مواد شیمیایی عصبی در یادآوری خواب‌ها
• راهکارهایی برای به‌خاطر نگهداشتن خواب‌ها
  • برنامه خواب دقیق
  • بیدار شدن به صورت طبیعی
  • یادداشت کردن

---

چرا بعضی افراد رویای خود را به یاد می‌آورند؟

متخصصان می‌گویند انسان‌ها تقریبا یک‌سوم عمرشان را در خواب می‌گذرانند، اما بیشتر وقت‌ها خواب‌‌هایشان را به یاد نمی‌آورند. از نظر آن‌ها انسان‌ها به طور ذاتی تمایل به فراموش کردن رویاهایشان دارند. به عبارت دیگر، کسانی‌که به خیال خودشان کمتر خواب می‌بینند، افرادی هستند که راحت‌تر خواب‌هایشان را فراموش می‌کنند. تحقیقات نشان داده است حتی افرادی که سال‌هاست خوابی تعریف نکرده‌اند یا فکر می‌کنند در تمام طول زندگیشان خوابی ندیده‌اند هم اگر در زمان مناسب از خواب بیدار شوند رویاهایشان را به خاطر خواهند آورد.

در مقابل، کسانی هم وجود دارند که خواب‌هایشان را با تمام جزئیات به خاطر می‌آورند. به گفته دانشمندان این افراد در خواب هوشیار‌تر هستند و حتی نسبت به محرک‌‌ها و صداهای اطراف واکنش نشان می‌دهند. محققان با بررسی واکنش‌های مغزی در این افراد، متوجه شدند که دو بخش از مغز آن‌ها بیش از افرادی که معمولا اغلب رویاهایشان را فراموش می‌کنند فعالیت دارد. یکی از این بخش‌ها قشرپیش پیشانی است که مسئول برقراری ارتباط بین مکان‌ها، اتفاقات و واکنش‌های احساسی است. بخش دیگر، پیوندگاه گیجگاهی نام دارد. این دو بخش نه تنها در ایجاد رویا بلکه در به یاد آوردن آن‌ها هم نقش دارند.

دلایل فراموش کردن خواب چیست؟

محققان برای انجام این آزمایش از فرکانس‌های خاصی برای پخش اسم‌های تصادفی در هنگام خواب استفاده کردند. طبق نتایج حاصل از این تحقیق آن‌ها دریافتند که افرادی که در طول شب دفعات بیشتری از خواب بیدار می‌شدند، قادر بودند بیشتر خواب خود را بازخوانی کرده و در هنگام بیداری اسامی بیشتری را پردازش کنند. به نظر می‌رسد تفاوت بین افراد در به یاد آرودن رویاها به دفعات بیدار شدن آن‌ها در طول شب ارتباط دارد. البته فرضیه‌های دیگری هم در رابطه با علت فراموشی رویاها وجود دارد که در ادامه به آن‌ها پرداخته می‌شود.

چرا خواب‌هایمان را فراموش می‌ کنیم: رابطه فراموشی رویا با هیپوکامپوس

هنگام خواب تمام بخش‌های مغز همزمان به خواب نمی‌روند. طبق تحقیق که در سال ۲۰۱۱ انجام شد ثابت شده است هیپوکامپوس آخرین بخش مغز است که به خواب می‌‎رود. هیپوکامپ یا هیپوکامپوس منحنی‌شکل است و در هر دو نیمکره مغز قرار دارد. این بخش نقش اساسی در جابجایی اطلاعات از حافظه کوتاه‌مدت به حافظه بلند‌مدت دارد. همانطور که این بخش آخرین قسمتی از مغز است که به خواب می‌رود، آخرین بخشی است که بیدار می‌شود. به همین دلیل وقتی میانه خواب دیدن بیدار می‌شوید، همچنان قدر به یادآوری خواب هستید. این در حالی است که کمی که از بیدار شدنتان بگذرد، دیگر قادر به یادآوری صحنه‌های پیش‌آمده در طول خواب نیستید. این به دلیل بیدار نبودن کامل هیپوکامپ است که باعث می‌شود نتوانید خوابتان را در بلندمدت به یاد بیاورید.

البته این موضوع به این معنی نیست که در طول شب هیپوکامپوس شما غیر فعال است. برعکس، کاملا فعال بوده و به جای ذخیره کردن تجربه جدید ما در خواب در حال نگهداری و طبقه‌بندی داده‌های موجود در مغز است. نتایج مطالعه در سال ۲۰۱۱ نشان داده‌ است که در برخی مراحل خواب، هیپوکامپوس در حال ارسال اطلاعات به کورتکس مغز است و اطلاعاتی دریافت نمی‌کند. دانشمندان معتقدند این ارتباط یک جانبه به هیپوکامپوس این امکان را می‌دهد که اطلاعات حافظه بلندمدت را برای ذخیره‌سازی به کورتکس بفرستد. در نتیجه آن، اطلاعات جدیدی در آن ثبت نمی‌شود.

تاثیر مواد شیمیایی عصبی در یادآوری خواب‌ها

برای آنکه بدانید چرا خواب‌هایمان را فراموش می‌کنیم باید بدانید که دو پیام رسان عصبی به نام‌های استیل‌کولین و نورآدرنالین در ذخیره خاطرات ما نقش مهمی دارند و می‌توانند به کمبود توانایی ما در کدگذاری خاطرات جدید هنگام خواب هم مرتبط باشند. وقتی می‌خوابیم این دو دچار افت می‌شوند و زمانی که وارد مرحله حرکت سریع چشم‌ها در خواب یا (REM) می‌شویم فعالیت استیل‌کولین به میزان فعالیت آن در زمان بیداری برمی‌گردد.

راهکارهایی برای به‌خاطر نگهداشتن خواب‌ها

اگر از آن دسته از افرادی هستید که رویاهایشان را فراموش می‌کنند به سادگی و با تمرین دادن ذهن می‌توانید خواب‌هایتان را به یاد بسپارید.

برنامه خواب دقیق

تنها کافی است که راس ساعتی معین در شب بخوابید و راس ساعت مشخصی بیدار شوید. خواب شبانه حدود هفت تا نه ساعت خواب کافی است. ضمن این که نوع غذایی که قبل از خواب هم می‌خورید می‌تواند تاثیر زیادی در خواب شما داشته باشد. به طور مثال، نوشیدنی‌های آرام بخش می‌تواند در آرام و راحت خوابیدن شما موثر باشد.

بیدار شدن به صورت طبیعی

افرادی که به صورت طبیعی از خواب بیدار می‌شوند، معمولا بهتر از آن‌هایی که با زنگ ساعت بیدار می‌شوند خواب‌هایشان را به خاطر می‌آورند. درست است که با تغذیه مناسب می‌توان کیفیت خواب شبانه را بهبود بخشید، اما این موضوع ارتباط چندانی با به‌ خاطر آوردن خواب‌ ندارد.

یادداشت کردن

همانطور که گفته شد دقایق اولیه‌ای که از خواب بیدار می‌شوید، احتمالا تصاویر و خاطراتی از رویایی که دیده‌اید را به خاطر دارید. با گذاشتن دفترچه‌ای مخصوص ثبت خواب‌هایتان می‌توانید هر بار که از خواب بیدار شدید و چیزی به یاد آوردید را یادداشت کنید. در صورتی که نوشتن تمام جزئیات برایتان سخت است، می‌توانید به یادداشت کردن نکات کلیدی بسنده کنید.

---