مولتی ویتامین اصطلاحی است که به هرگونه مکمل، معمولا به شکل قرص یا کپسول گفته می‌شود که حاوی مواد معدنی یا ویتامین‌های ضروری باشد. در یک قرص یا کپسول مولتی ویتامین تمام مواد مغذی موجود نیستند اما اغلب ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری در مقادیر مختلف در مولتی ویتامین‌ها وجود دارند. یک مولتی ویتامین به طور عادی شامل ۱۰ ویتامین و ۱۰ ماده معدنی از جمله A، C، E، K و پتاسیم، روی و آهن می‌شود.
به طور کلی چه کسانی به مولتی ویتامین نیاز دارند؟
به طور کلی افرادی به استفاده کردن از مولتی ویتامین نیاز دارند که دارای شرایط زیر باشند:
+ در معرض کمبودهای تغذیه‌ای متعدد قرار داشته باشند و برنامه غذاییشان نتواند کمکی به جبران این کمبودها کند
+ مصرف مولتی‌ویتامین برای برطرف کردن خطر این کمبودهای غذایی کافی باشد
+ تهیه و مصرف قرص یا کپسول مولتی ویتامین از تهیه مواد غذایی اصلی راحت‌تر و به صرفه‌تر باشد
مصرف مولتی ویتامین ها برای کسانی که درآمد کم‌تری دارند و از لحاظ مالی قادر به تهیه طیف گسترده‌ای از مواد غذایی نیستند توصیه می‌شود. هر چند این افراد گروهی از جامعه را تشکیل می‌دهند که متاسفانه کم‌تر به سراغ مصرف مولتی ویتامین می‌روند.
یکی دیگر از موارد مصرف مولتی ویتامین که اهمیت بسیار زیادی نیز دارد، برای خانم‌های باردار و نیاز شدید آن‌ها به فولیک اسید و اهمیت آن برای شکل‌گیری جنین و به طور کلی کاهش مشکلات مرتبط با بارداری است. خطر کمبود مواد مغذی، سالمندان را نیز تهدید می‌کند و مصرف ویتامین‌هایی مثل B12 برای این گروه نیز توصیه می‌شود.
کسانی که نیازمند نوع خاصی از ویتامین هستند، می‌توانند بسیاری از این مواد مغذی مانند ویتامین D یا منیزیوم را به صورت مجزا دریافت کنند. اگر مشکوک به کمبود نوع خاصی از مواد مغذی بودید می‌توانید به جای مصرف روزانه مولتی ویتامین، تنها به جبران کمبودهای غذایی مشخص بپردازید.
مولتی‌ویتامین‌ها به طور کلی طوری فرمول شده‌اند که نیاز روزانه شما به ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری را تامین کنند. در این میان گروهی از افراد وجود دارند که مصرف روزانه مولتی ویتامین برای آن‌ها ضرورت بیشتری دارد:
خانم‌های باردار، مادران شیرده و خانم‌هایی که قصد باردار شدن دارند
معمولا خانم‌های باردار ۴۰۰ گرم فولیک اسید مورد نیاز روزانه را که از نقص لوله عصبی در نوزادان جلوگیری می‌کند. خانم‌هایی که باردار هستند یا شیر می‌دهند نیاز به مواد مغذی مانند کلسیم و آهن دارند و باید از مولتی ویتامین های ویژه قبل از تولد مصرف کنند.
افرادی که پرهیز غذایی دارند
افرادی که در روز کم‌تر از ۱۲۰۰ کالری مصرف می‌کنند یا خوردن غذاهای خاصی را از برنامه غذاییشان (مانند کربوهیدرات‌ها) حذف کرده‌اند نیز نیاز به مصرف مکمل دارند. همین‌طور کسانی که برای مهار کردن جذب ویتامین‌های محلول در چربی از داروهای کاهش وزن استفاده می کنند.
افرادی که مواد غذایی را دفع می‌کنند
مبتلایان به بیماری‌هایی مثل سرطان، دیابت و بیماری‌های گوارشی مزمن مثل کولیت و پانکراتیت (تورم لوزالمعده) که قادر به جذب یا هضم نیستند. ممکن است این افراد نیاز به انواع قابل جذب‌تر و مقادیر بیشتری از مواد مغذی خاصی داشته باشند که در یک قرص مولتی ویتامین یافت نمی‌شود.
نیاز سالمندان به مولتی ویتامین
توانایی بدن در جذب مواد مغذی ضروری مانند ویتامین D (از نور خورشید) و ویتامین B12 (از مواد غذایی) با بالا رفتن سن کم می‌شود. بنابراین افراد بالای ۵۰ سال اغلب نیاز به دریافت این مواد مغذی از منبع دیگری دارند. مولتی ویتامین یک منبع بالقوه برای دریافت این مواد مغذی است، با این حال ممکن است برخی افراد نیاز به مصرف یک مکمل ویتامین D (به همراه کلسیم) به طور مجزا باشند.
به طور کلی اگر بخواهیم بگوییم احتمال مصرف مولتی ویتامین از سوی چه گروهی بیشتر است، اغلب کسانی به سراغ مصرف مولتی ویتامین‌ها می‌روند که به طور عادی نیز از برنامه غذایی سالمی پیروی می‌کنند و به همین دلیل کم‌ترین نیاز را به مواد مغذی بیشتر دارند. طبق یک بررسی انجام شده، افرادی که روزانه پنج وعده میوه و سبزیجات مصرف می‌کنند همان کسانی هستند که عادت به مصرف مولتی ویتامین‌ها دارند. این افراد عموما کسانی هستند که ورزش می‌کنند و ارتقای سطح سلامت زندگی برایشان اهمیت دارد.
نکاتی در مورد استفاده از مولتی ویتامین‌ها
تنوع مولتی ویتامین‌هایی که در بازار وجود دارند زیاد است، بنابراین باید هنگام خرید آن‌ها به اطلاعات روی برچسب هرکدام دقت کنید. روی تمام مکمل‌ها برچسبی وجود دارد که ارزش روزانه هر کدام از مواد مغذی آن برای هر وعده نوشته شده است.
قیمت مولتی ویتامین ها را با توجه به مواد تشکیل دهنده فعال آن‌ها در نظر بگیرید و با هم مقایسه کنید و از سوی دیگر گول تبلیغات تجاری را نخورید. فرقی نمی‌کند ویتامین C از منابع ارگانیک گرفته شده باشد یا در آزمایشگاه ترکیب شده باشد؛ بدن شما به یک شیوه از محصول نهایی استفاده خواهد کرد. در واقع، بدن شما میکرونوترینت‌های ترکیبی را بهتر از نوع طبیعی آن جذب می‌کند. نمونه آن ویتامینC و فولیک اسید.
برای خانم‌هایی که در شرف قاعدگی هستند، مصرف مولتی ویتامین به همراه آهن باید با تجویز پزشک باشد تا آهنی که هنگام قاعدگی از دست می‌دهند جبران شود. برای خانم‌های مسن‌تر و آقایان نیز مصرف مولتی ویتامین های حاوی کلسیم، ویتامین D و ویتامین B12 باشند اکیدا توصیه می‌شود. از مصرف مولتی ویتامین‌هایی که ارزش روزانه آن‌ها بیش از حد مجاز توصیه شده (RDA) است خودداری کنید.
خوب