خورشت کله گنجشکی از جمله خورشت‌های بسیار خوش طعم ایرانی است که در مناطق مختلفی از کشور تهیه می‌شود. این خورشت که هم می‌توانید با گوشت قرمز و هم گوشت سفید (مرغ یا بوقلمون) تهیه کنید، شباهت‌های زیادی به کوفته ساده و حتی کوفته مرغ سرخ شده دارد و به صورت تلیت نان یا با برنج قابل سرو است. در این مطلب با طرز تهیه کله گنجشکی همراه باشید.
مواد لازم برای طرز تهیه کله گنجشکی
- گوشت قرمز چرخ کرده ۴۵۰ گرم
- پیاز متوسط ۲ عدد
- سیب زمینی متوسط ۲ عدد
- گوجه فرنگی متوسط ۲ عدد
- رب گوجه فرنگی ۲ قاشق غذاخوری
- آب لیمو ۱ قاشق غذاخوری
- نمک، فلفل سیاه و زردچوبه به مقدار لازم
- روغن به مقدار لازم
مراحل طرز تهیه کله گنجشکی
مرحله اول: آماده کردن گوشت کله گنجشکی
اولین و مهم‌ترین مرحله در طرز تهیه کله گنجشکی، آماده کردن کوفته‌های قلقلی یا همان به اصطلاح کله گنجشکی است. در این روش، کوفته‌های گوشتی به اندازه‌های کوچک‌تر از معمول (به اندازه کله گنجشک یا قمری) تهیه می‌شوند و دلیل نام‌گذاری این غذا هم همین است.
برای درست کردن کوفته‌ها، باید از گوشت قرمز چرخ کرده استفاده کنید. این گوشت می‌تواند هر یک از قسمت‌های گوشت گوسفند یا گوساله، یا ترکیب آن‌ها باشد.
حالا یکی از پیازها را رنده کرده و آب اضافی‌اش را بگیرید. پیاز را به گوشت اضافه کرده و ادویه‌ها شامل نمک، فلفل سیاه و زردچوبه را هم به آن بیفزایید. مخلوط گوشتی را خوب ورز بدهید تا یک مایه یکدست داشته باشید.
نکته: در صورتی که مایه گوشتی شما بیش از حد شل بود یا به دست می‌چسبید، می‌توانید از ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری آرد نخودچی برای سفت کردن مایه استفاده کنید.
مرحله دوم: سرخ کردن کوفته‌های کله گنجشکی
حالا که مواد گوشتی شما آماده شده، باید از مواد کوفته‌هایی به اندازه کله گنجشک یا به اندازه گردو درست کنید. کوفته‌ها را با فاصله از هم داخل ظرف بگذارید تا به یکدیگر نچسبند.
حالا یک تابه را روی حرارت متوسط گاز قرار داده و در آن کمی روغن بریزید. پس از گرم شدن روغن، کوفته‌ها را به تابه اضافه کرده و همه طرف آن‌ها را سرخ کنید تا رنگ گوشت عوض شود. پس از سرخ شدن کوفته‌ها، آن‌ها را از روغن خارج کنید و کنار بگذارید.
مرحله سوم: درست کردن خورشت کله گنجشکی
این بار به سراغ یک عدد پیاز باقیمانده بروید و آن را به صورت نگینی ریز خرد کرده، یا رنده کنید.
پیاز را در روغن سرخ کنید تا تغییر رنگ بدهد. سپس ادویه‌ها را به همراه آب لیمو و رب گوجه‌فرنگی به آن اضافه کنید و رب را هم تفت بدهید تا حالت خامی خود را از دست داده و تغییر رنگ بدهد.
در طول مدتی که پیاز در حال سرخ شدن است، به سراغ سیب‌زمینی‌ها بروید. آن‌ها را پوست بکنید و به صورت مکعب‌های درشت خرد کنید. سپس سیب‌زمینی‌ها را دوباره بشویید تا نشاسته اضافی موجود در آن‌ها خارج شود.
پس از اینکه رب با پیازها مخلوط شده و سرخ شد، کوفته‌های گوشتی را به همراه سیب‌زمینی‌ها و گوجه‌فرنگی‌های درسته به قابلمه اضافه کرده و روی مواد تا اندازه‌ای آب گرم بریزید که روی کوفته‌های کله گنجشکی را بپوشاند.
حالا درب قابلمه را بگذارید و اجازه بدهید که خورشت به مدت حدودا یک ساعت روی حرارت متوسط بماند.
مرحله چهارم: نحوه سرو کله گنجشکی
پس از گذشت یک ساعت (یا پس از اینکه سیب‌زمینی‌ها خوب پختند و آب خورشت غلیظ شد)، کله گنجشکی شما آماده می‌شود.
این غذا در استان‌های مختلف به دو شکل با نان یا برنج قابل سرو است. اگر تمایل دارید این غذا را با نان و به صورت تلیت سرو کنید، بهتر است آب غذا را بیشتر در نظر بگیرید. اما اگر تمایل دارید کله گنجشکی شما به صورت خورشت و با برنج سرو بشود، می‌توانید آب کمتری بریزید و اجازه بدهید تا غلیظ بشود و قوام بیاید.
همچنین این غذا را می‌توانید در کنار سبزی خوردن و انواع ترشی مثل ترشی لیته با تمر هندی یا ترشی کلم قرمز رستورانی سرو کنید.
نکات تکمیلی طرز تهیه کله گنجشکی
در این مطلب با طرز تهیه کله گنجشکی ساده یا سر گنجشکی، این غذای خوشمزه و ساده آشنا شدیم. شما می‌توانید این غذا را با مواد اولیه اندک شامل گوشت قرمز یا سفید، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی و پیاز تهیه کنید و از طعم آن لذت ببرید. در ادامه، نکات تکمیلی را در برای درست کردن کله گنجشکی بررسی می‌کنیم.
طرز تهیه کله گنجشکی با برنج
اشاره کردیم که کله گنجشکی هم با نان و هم با برنج قابل سرو است. در واقع، تنها تفاوت طبخ این دو مدل غذا، در میزان آب آن است. اگر تصمیم دارید کله گنجشکی خود را به صورت خورشت و با برنج سرو کنید، باید در هنگام طبخ غذا آب کمتری بریزید و اجازه بدهید تا آب موجود در قابلمه به غلظت رسیده و حالت خورشت پیدا کند.
طرز تهیه کله گنجشکی با آرد نخودچی
در برخی از دستورهای تهیه کله گنجشکی، می‌توانید رد پای آرد نخودچی را هم در میان مواد اولیه این غذا ببینید. در واقع، تاثیر آرد نخودچی در کمک به سفت شدن مایه گوشتی شما و جلوگیری از وا رفتن و باز شدن کله گنجشکی‌ها است. بنابراین اگر می‌ترسید که کوفته‌های شما وا بروند، ترک بخورند یا شکل گرد و کله گنجشکی خود را از دست بدهند، از ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری آرد نخوردچی در ترکیب مواد گوشتی خود استفاده کنید.
طرز تهیه کله گنجشکی مجلسی
شاید برایتان جالب باشد بدانید که از خورشت سر گنجشکی برای پذیرایی از مهمانان خود هم می‌توانید استفاده کنید. خورشت کله گنجشکی اگر با رعایت تمام نکات طبخ شود، می‌تواند به عنوان یک غذای خاص بر سر میز یا سفره شما بدرخشد. برای درست کردن کله گنجشکی مجلسی، از زعفران دم کرده در ترکیب مواد گوشتی و همچین آب خورشت استفاده کنید تا خورشت شما عطر و بویی استثنایی پیدا کند.
همچنین در این روش می‌توانید به جای انداختن سیب‌زمینی‌ها در آب خورشت، آن‌ها را جداگانه خلال کرده و سرخ کنید، سپس روی خورشت بریزید. همچنین از زرشک سرخ کرده و خلال بادام یا پسته برای تزیین کله گنجشکی‌ها غافل نشوید.
طرز تهیه کله گنجشکی اصفهانی
شاید برایتان جالب باشد که بدانید تاریخچه و ریشه درست کردن سر گنجشکی، در اصل به اصفهانی‌ها می‌رسد و این غذا در استان اصفهان بسیار رایج و محبوب است. البته کله گنجشکی اصفهانی به صورت خوراک کله گنجشکی، یعنی با میزان آب بیشتر تهیه شده و با تلیت نان لواش یا تافتون خورده می‌شود.
همچنین روش‌های دیگر مانند خوراک کله گنجشکی شیرازی و خورشت کله گنجشکی تهرانی هم به همین شیوه تهیه می‌شوند و ترکیب مواد اولیه و روش طبخ آن‌ها تا حد بسیار زیادی یکسان است؛ با این تفاوت که در برخی از دستورهای فرعی، هویج خرد شده هم به این غذا ریخته می‌شود.
شما در شهر یا استان خود کله گنجشکی را به چه روشی تهیه می‌کنید؟ آیا این غذا در میان اعضای خانواده‌تان رایج است؟ اگر نکته یا ترفند خاصی برای درست کردن این غذا دارید، با ما و خوانندگان کتاب کاله در میان بگذارید.
