کلوچه فومن یکی از محبوبترین سوغات خوراکی شمال کشور، که محال است طعم آن را دوست نداشته باشید. همنشینی شیرین دانههای شکر دارچین خورده با مغز گردوی خرد شده، ترکیبی میسازد که برای هر کسی دوستداشتنی است و این کلوچهها را در کنار زیتون پرورده محلی و رب انار خانگی به یکی از خوراکیهای خوشمزه شمال تبدیل میکند. در این مطلب طرز تهیه کلوچه فومن خانگی را آموزش میدهیم تا چنانچه امکان سفر به شمال کشور را ندارید، بتوانید این کلوچههای خوشمزه را در خانه به روش شمالیها تهیه و میل کنید.
مواد لازم برای خمیر کلوچه فومن
- آرد سفید ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم (معادل ۳ لیوان)
 - تخم مرغ ۱ عدد
 - شیر پرچرب کاله ۵۰ گرم
 - خامه صبحانه ۳۰ گرم
 - روغن جامد (ترجیحا روغن محلی) ۲۰ گرم
 - روغن مایع ۲۰ گرم
 - شکر ۱ قاشق چایخوری
 - خمیر مایه خشک ۱٫۴ قاشق چایخوری
 - وانیل ۱٫۴ قاشق چایخوری
 - بیکینگ پودر ۱٫۴ قاشق چایخوری
 - نمک نوک قاشق چایخوری
 - زعفران دم کرده به مقدار لازم
 
مواد لازم برای مواد میانی کلوچه فومن
- شکر ۱۰۰ گرم
 - آرد سفید ۵۰ گرم
 - مغز گردو ۵۰ گرم
 - روغن مایع ۳ قاشق غذاخوری
 - گلاب ۲ قاشق غذاخوری
 - دارچین ۱ قاشق چایخوری
 - پودر هل ۱ قاشق چایخوری
 
طرز تهیه خمیر کلوچه فومن
مرحله اول: مخلوط کردن مواد خیس


برای درست کردن خمیر کلوچه فومن خانگی، در مرحله اول باید مواد خیس را با هم مخلوط کنید. پس ابتدا تخممرغ را به همراه وانیل در یک کاسه مناسب ریخته و به کمک همزن دستی هم بزنید تا تخم مرغ از حالت لختگی خارج شده و یکدست شود.
حالا بقیه مواد شامل شیر پرچرب کاله، خامه، روغن جامد و مایع، شکر و زعفران دمکرده را به مواد اضافه و مجددا مخلوط کنید. پس از ترکیب شدن مواد، خمیر مایه را هم به ظرف اضافه کنید.
توجه داشته باشید که حتما از سالم بودن و تازگی خمیر مایه خود مطمئن شوید. اگر خمیر مایه شما مانده و تاریخ گذشته باشد، در ترکیب خمیر شما عمل نمیکند و باعث سفت شدن و پف نکردن خمیر کلوچه میشود.
برای تست سالم بودن خمیر مایه میتوانید مقداری خمیر مایه را به همراه شکر (به نسبت یک به یک، یعنی یک قاشق چایخوری شکر به ازای یک قاشق چایخوری خمیر مایه) در قدری آب ولرم حل کنید. توجه داشته باشید که آب نباید داغ باشد، زیرا به اصطلاح باکتریهای خمیر مایه را میکشد و مانع از عمل آمدن آن میشود. مخلوط آب و خمیر مایه و شکر را گوشهای در دمای محیط رها کنید. پس از گذشت حدود ۱۵ دقیقه، خمیر مایه شما باید عمل بیاید و سطح ظرف کف کند. اگر هیچگونه تغییری در محلول شما ایجاد نشد، نشاندهنده این است که خمیر مایه شما احتمالا سالم نیست و باید دور ریخته شود.
مرحله دوم: مخلوط کردن مواد خشک خمیر


در مرحله بعدی، مواد خشک خمیر شامل آرد، بیکینگ پودر و نوک قاشق چایخوری نمک را با هم مخلوط کنید تا بیکینگ پودر و نمک به خوبی در آرد ترکیب شوند.
سپس ترکیب آردی را در ۲ تا ۳ مرحله به صورت الک کرده به مواد تخم مرغی اضافه کنید و هر بار با قاشق یا همزن دستی مخلوط کنید تا خمیر شما گلوله گلوله نشده و یکدست شود.
در پایان، خمیر را به مدت ۲ تا ۵ دقیقه با دست ورز بدهید تا ترکیب مواد خشک و تر به خوبی با هم مخلوط شوند و خمیر کاملا یکدست و منعطف شود.
نکته: باید تا زمانی به مواد آرد اضافه کنید که خمیر شما حالت منسجم پیدا کند و در هنگام ورز دادن به دست نچسبد. پس، از اضافه کردن بیش از حد آرد به مواد خودداری کنید؛ زیرا خمیر کلوچه شما سفت و خشک میشود.
مرحله سوم: استراحت دادن به خمیر


پس از اینکه خمیر خود را به مدت حداقل ۵ دقیقه با دست ورز دادید و خمیر کاملا منسجم و یکدست شد، نوبت به آن میرسد که به خمیر استراحت بدهید.
برای این کار، یک کاسه گود را قدری چرب کنید تا خمیر به آن نچسبد. سپس خمیر را به صورت یک چانه کامل در بیاورید و داخل ظرف بگذارید. روی خمیر را با کیسه پلاستیکی بپوشانید و ظرف را به مدت ۴۵ دقیقه داخل یخچال قرار بدهید تا استراحت کند.
مراحل تهیه مواد میانی کلوچه
مرحله اول: آسیاب کردن گردوها


در طول مدتی که خمیر کلوچه را در گوشهای گذاشتید تا ور آید و اصطلاحا استراحت کند، بهترین زمان است تا به سراغ آماده کردن مواد میانی و مغزی کلوچه فومن بروید. این مواد نقش اصلی را در خوشمزه کردن کلوچه شما ایفا میکنند.
برای درست کردن مواد مغزی، ابتدا مغز گردوها را در یک دستگاه خردکن یا آسیاب برقی ریخته و دستگاه را چند دقیقهای روشن کنید تا مغز گردوها کمی آسیاب شوند. توجه داشته باشید که نیازی به پودر شدن کامل گردوها نیست و بهتر است گردوها کمی زیر دندان حس شوند تا کلوچه شما طعم لذیذتری داشته باشد.
مرحله دوم: مخلوط کردن بقیه مواد میانی
پس از آسیاب شدن گردوها، بقیه مواد خشک شامل آرد، شکر، پودر دارچین و پودر هل را به گردوها اضافه کرده و دستگاه را با چند پالس دیگر روشن کنید تا همه مواد به خوبی باهم ترکیب شوند.
سپس روغن مایع و گلاب را هم اضافه کرده و مجددا با دستگاه مخلوط کنید تا مواد شما حالت خمیری پیدا کند.
قالب زدن و آماده کردن کلوچهها
مرحله اول: چانه گرفتن از خمیر و مواد
حالا هم خمیر کلوچه فومن و هم مواد میانی آن آماده شدهاند و نوبت به مرحله قالب زدن و آماده کردن کلوچهها میرسد.
پس خمیر را که در یخچال استراحت کرده و آماده شده، بیرون بیاورید و از آن چانههایی به وزن ۶۰ تا ۷۰ گرم بگیرید. همچنین از مواد میانی هم چانههایی به وزن ۵۰ گرم بگیرید.
توجه کنید که در هر مرحله از مراحل انجام این کار، روی خمیرها را با کیسه پلاستیکی بپوشانید تا خمیرها هوا نگرفته و خشک نشوند.
مرحله دوم: قالب زدن کلوچه فومن


برای درست کردن کلوچه فومن، ابتدا چانه خمیر مورد نظر را روی میز کار قرار داده و خمیر را با کف دست باز کنید تا به اندازه یک نعلبکی دربیاید. توجه داشته باشید که برای جلوگیری از چسبیدن خمیر، حتما سطح کار را با کمی روغن چرب کنید.
پس از باز کردن خمیر، گلوله مواد میانی را در وسط قرار داده و خمیر را از طرفین به صورت یک بقچه جمع کنید و لبهها را با انگشت محکم به هم بچسبانید. سپس لبهها را روی خمیر برگردانده و مجددا به آن حالت گرد و گلولهمانند بدهید.
برای طرح زدن روی کلوچه فومن، به قالب مخصوص تهیه کلوچه فومن احتیاج دارید که در لوازم قنادی فروشیها در جنسهای مختلف چوبی، فلزی یا شیشهای به فروش میرسد. با استفاده از این قالبها میتوانید به راحتی شکل سنتی موردنظر را به کلوچه خود بدهید.
اگر قالب مخصوص نداشتید، میتوانید از قالبهای دایرهای معمولی استفاده کرده و سعی کنید با دقت خود، طرح موردنظر را روی کلوچهها منتقل کنید. توجه داشته باشید که قالبزنی شما باید عمیق باشد و روی سطح خمیر کلوچه را سوراخ کند. در صورتی که خمیر رویی سوراخ نشود، کلوچهها در فر پف میکنند و شکل سنتی خود را از دست میدهند.
مرحله سوم: چیدن کلوچهها در سینی فر و رومال زدن


کف سینی مخصوص فر، یک لایه کاغذ روغنی بیندازید و کلوچههای قالب زده و آماده را با فاصله از هم روی سینی بچینید. سپس برای براقتر شدن کلوچهها و پیدا کردن ظاهر بهتر، روی آنها را با تخممرغ رومال بزنید.
برای درست کردن رومال، یک عدد تخم مرغ را با قدری زعفران دمکرده مخلوط کنید تا زرده و سفیده خوب با هم مخلوط شوند. سپس با کمک یک قلمموی مخصوص آشپزی، از مایه رومال خود روی کلوچهها بمالید. در نهایت برای زیباتر شدن کلوچهها، روی آنها مقداری هم کنجد (ترجیحا مخلوط کنجد سفید و سیاه) یا کنجد و سیاهدانه بپاشید.
مرحله چهارم: پختن کلوچههای فومن
فر را از قبل با دمای ۱۸۰ درجه سانتیگراد به مدت ۲۰ دقیقه گرم کنید. سپس سینی حاوی کلوچهها را روی طبقه متوسط فر قرار بدهید. اجازه بدهید تا کلوچهها با حرارت ۱۸۰ درجه سانتیگراد به مدت ۲۰ دقیقه در فر بپزند تا کاملا مغزپخت شوند.
بعد از گذشت ۲۰ دقیقه، چنانچه روی سطح کلوچهها هنوز به اندازه کافی نپخته بود، سینی را به طبقه بالای فر منتقل کنید و به کلوچهها ۱۰ دقیقه دیگر زمان بدهید تا سطح آنها هم برشته و طلایی شود.
حالا کلوچه فومن شما آماده است و میتوانید آن را در کنار یک فنجان چای لاهیجان تازه و خوشدم نوش جان کنید.


نکات تکمیلی طرز تهیه کلوچه فومن خانگی
در این مطلب با طرز تهیه کلوچه فومن بازاری به روش خانگی برای درست کردن این کلوچه بسیار خوشطعم و لذیذ آشنا شدیم. کلوچه فومن در کنار کلوچه سنتی خانگی و کلوچه خرمایی، از جمله میانوعدههای سنتی و محبوب برای صرف در کنار چای عصرانه محسوب میشود.
طرز تهیه کلوچه فومن با لیوان چگونه است؟
ما در مطلب بالا برای اینکه بتوانید مواد را به صورت دقیقتری اندازهگیری کرده و کلوچه حرفهای و باکیفیت داشته باشید، بیشتر مواد اولیه را با وزن گرم آوردهایم. با این حال، ممکن است شما هم جزو آن دسته از افرادی باشید که ترازوی آشپزخانه ندارید و نمیتوانید مواد را به صورت دقیق اندازهگیری کنید.
در این صورت باید بدانید که هر یک لیوان دستهدار فرانسوی که در بیشتر خانهها پیدا میشود، معادل حدود ۱۲۰ گرم آرد و ۱۵۰ گرم شکر است. همچنین برای اندازهگیری مواد تر مثل روغن مایع و شیر با کمک لیوان در نظر داشته باشید که هر ۱ لیوان از این مواد، معادل حدود ۲۲۰ گرم میشود.
روش نگهداری از کلوچه فومن در خانه
از آنجایی که روش درست کردن کلوچه فومن طولانی و زمانگیر است، میتوانید این کلوچهها را در حجمهای بیشتر (مثلا با ۲ تا ۳ برابر مواد) درست کرده و نگهداری کنید. در این صورت بهتر است کلوچهها را پس از پختن و سرد شدن، داخل کیسههای فریزری کاملا در بسته قرار داده و در فریزر بگذارید. در این صورت کلوچه شما تا ۶ ماه قابلیت نگهداری دارد.
کلوچههای منجمد شده را قبل از خوردن از یخچال قرار داده و با گزینه یخزدایی (دیفراست) ماکروفرهای خانگی یا در هواپز و توستر مجددا گرم کنید.
بهترین کلوچه فومن را از کجا بخرم؟
اصالت کلوچه فومن همانطور که از نام آن پیداست، به شهر فومن واقع در استان گیلان برمیگردد. چنانچه به این شهر زیبا سفر کنید، در بیشتر نقاط شهر مغازهها و دکههایی را میبینید که مشغول درست کردن خمیر کلوچه فومن و قالب زدن آن هستند و در همانجا میتوانید کلوچههای داغ و تازه را خریده و نوش جان کنید.
همچنین در دیگر شهرهای استان گیلان مانند رشت و در فروشگاههای سوغاتفروشی بین جادهای هم کلوچه فومن به فروش میرسد که البته کیفیت آن همپای کلوچههای تازه طبخ شده در خود شهر فومن نیست.
میزان کالری کلوچه فومن چقدر است؟
کلوچه فومن هم مثل دیگر انواع کیکها و کلوچههای ایرانی، میزان کالری بالایی دارد. به صورت میانگین، هر ۱۰۰ گرم کلوچه فومن حدود ۴۵۰ کالری دارد. جدول کامل ارزش غذایی هر ۱۰۰ گرم کلوچه فومن را در این بخش میتوانید مشاهده کنید:
| کالری | ۴۵۰ | 
| چربی | ۲۱٫۲ گرم (معادل ۳۳ درصد نیاز کل روزانه بدن) | 
| کلسترول | ۵۷ میلیگرم (معادل ۱۹ درصد نیاز کل روزانه بدن) | 
| سدیم | ۱۳۳ میلیگرم (معادل ۶ درصد نیاز کل روزانه بدن) | 
| پتاسیم | ۱۸۰ میلیگرم (معادل ۵ درصد نیاز کل روزانه بدن) | 
| کربوهیدرات | ۵۹٫۳ گرم (معادل ۲۰ درصد نیاز کل روزانه بدن) | 
| قند | ۱۸٫۹ گرم | 
| پروتئین | ۶٫۲ گرم |