در زمستان که سرماخوردگی و آنفولانزا به اوج خود می‌رسد، خیلی از ماها با تب و لرز دست‌وپنجه نرم می‌کنیم. همان زمانی که احساس می‌کنیم بدنمان در حال سوختن یا گُرگرفتن است، دهانمان خشک شده، به لرز افتاده‌ایم و عرق می‌کنیم، نبضمان تندتر می‌زند و نفسمان تنگ شده است، درحقیقت داریم تب را تجربه می‌کنیم. همه ما حداقل یکبار در طول زندگی‌مان به تب مبتلا شده‌ایم و تلاش کردیم تا خودمان با استفاده از روشهای پایین آوردن تب به مبارزه با آن برویم. در ادامه همراه باشید تا با روشهای پایین آوردن تب در خانه آشنا شوید.
بسیاری از ما فکر می‌کنیم که تب نشانه یک بیماری سخت است اما این چنین نیست. درست است که تب به خاطر وجود عفونت یا ویروس در بدن خودش را نشان می‌دهد ولی بعضی بیماری‌ها مثل مننژیت، تب خیلی خفیفی دارند؛ در صورتی که بیماری خطرناکی محسوب می‌شود. پس با توجه به این‌که شدت تب نمی‌تواند نوع بیماری را به ما بگوید، بهتر است تا به پزشک مراجعه کنیم و پیش از آشنایی با روشهای پایین آوردن تب در خانه، شاید بد نباشد تا ابتدا خود تب و علائمش را بشناسیم.
تب کرده‌اید یا فقط کمی گرم به نظر می‌رسید؟
دمای معمولی بدن حدود ۳۷ درجه سانتیگراد است (البته این دما برای افراد و شرایط مختلف می‌تواند متغیر باشد). به‌طور کلی تب به معنای افزایش درجه حرارت بدن است. تب عموما به دلیل وجود عفونت در بدن ایجاد می‌شود. شروع تب به معنای آن است که بدن ما با عفونت درحال مبارزه است. در واقع تب به سیستم ایمنی بدن ما کمک می‌کند تا از شر عفونت خلاص شود.
اگر تب کوتاه و جزئی باشد، مثل تب ناشی از سرماخوردگی به‌راحتی می‌توان آن را کنترل کرد، اما نباید در این مورد از تفاوت سرماخوردگی و آنفولانزا غافل شوید. این تب خفیف معمولا تا ۳۹ درجه سانتیگراد افزایش پیدا می‌کند و تا چند روز طول می‌کشد و پس از آن خودبه‌خود خوب می‌شود. اما تب در کودکان شش ماه تا شش سال و افراد مسن می‌تواند خطرناک باشد بنابراین پایین آوردن تب در خانه ضروری است. اما اگر تب به ۴۲ درجه سانتیگراد و بالاتر از آن برسد باید حتما به پزشک مراجعه کنید و خوددرمانی جوابگو نخواهد بود.
از کجا بفهمیم که تب داریم؟
دمای بدن در طول روز و شب و تحت برخی شرایط می‌تواند تغییر کند و همیشه ۳۷ درجه سانتیگراد نیست. بااین‌حال اگر احساس می‌کنید که دمای بدنتان با حالت همیشگی‌اش تفاوت دارد و بالاتر از ۳۷ درجه است، احتمالا تب دارید. قبل از آنکه از دماسنج استفاده کنید، بهتر است تا علائم تب را بشناسید.
علائم تب کدامند؟
موارد زیر رایج‌ترین علائم تب هستند:
- سردرد
- داغ‌شدن پیشانی
- لرز
- بدن‌درد
- احساس ضعف
- سوزش چشم‌ها
- بی‌اشتهایی
- خشکی دهان و کم آبی
- تورم غدد لنفاوی
در کودکان ممکن است که این علائم همراه با بی‌حالی، سرخ‌شدن رنگ پوست و شیرنخوردن و بی‌اشتهایی همراه باشد. در بعضی موارد هم چه بزرگسالان و چه کودکان ممکن است که اسهال، استفراغ، گیجی و تشنج را همراه تب تجربه کنند. اما بهترین و دقیق‌ترین راه برای تشخیص تب، استفاده از دماسنج است.
چگونه دمای بدن خود را با دماسنج اندازه بگیریم؟
روشهای مختلفی برای استفاده از دماسنج وجود دارد.
دهان
برای استفاده از دماسنج‌های دهانی باید آن‌ها را حداقل به مدت ۲۰ ثانیه در دهان نگه‌دارید. این روش برای بزرگسالان راحت‌تر از کودکان و نوزادان است چراکه ثابت نگه‌داشتن دماسنج برای مدتی در دهان نوزادان می‌تواند دشوار باشد. همچنین ۲۰ دقیقه قبل از استفاده از این نوع دماسنج، از خوردن و آشامیدن خودداری کنید. نوشیدنی‌ها و خوراکی‌ها می‌توانند دمای دهان شما را تحت تاثیر قرار دهند.
این دماسنج را زیر زبان و در مرکز دهان نگه‌دارید. معمولا این نوع دماسنج‌ها دیجیتالی هستند و ممکن است حتی در صورت بالا بودن دما بوق بزنند. توجه داشته باشید که ممکن است با توجه به برند و ساخت دماسنج، زمان نگه‌داری آن در دهان متفاوت باشد، پس حتما دستورالعمل آن را بخوانید.
در نهایت پس از استفاده، دماسنج را با آب گرم و مایع ضدعفونی‌کننده بشویید.
گوش
دماسنج‌هایی که در داخل گوش استفاده می‌شوند، دمای غشای گوش میانی را می‌سنجند. این دماسنج در چند ثانیه و خیلی کوتاه دمای بدن را نشان می‌دهد. به همین دلیل برای استفاده در نوزادان بالای شش ماه و کودکان بسیار مناسب است. دماسنج را به داخل کانال گوش نبرید، اگر جهت آن به سمت کانال درونی گوش باشد هم می‌تواند دمای بدن را تشخیص دهد.
مقعدی
دماسنج‌های مقعدی برای نوزادان زیر شش ماه بسیار مناسب است چراکه دمای روده می‌تواند خیلی دقیق باشد. فقط کافی است تا نوزاد خود را روی شکم بخوابانید و این دماسنج را حدود ۲۰ ثانیه نگه دارید. دماسنج را بیشتر از ۱ تا ۲ سانت در قسمت مقعد نوزاد وارد نکنید. پس از استفاده حتما دماسنج را با الکل ضدعفونی کنید.
اگر دماسنج نداشتیم، از کجا بفهمیم که تب داریم؟
اگر نتوانستید از دماسنج برای سنجش دمای بدن خود استفاده کنید، روشهای دیگری هم هستند که می‌تواند به شما در تشخیص تب کمک کنند. این روش‌ها دقت و درستی دماسنج را ندارند و فقط می‌توانند در حدس اولیه به شما کمک کنند.
- لمس پوست: دمای پوست بدن خود را با شخص دیگری مقایسه کنید
- کم آبی: به خشکی پوست و کم آبی پوست بدنتان توجه کنید. پوست پشت دستتان را بکشید اگر به سرعت به جای اولیه خود برنگردد یعنی شما کم آبی دارید
پایین آوردن تب در خانه شدنی است؟
درست است که همه ما برای پیشگیری از سرماخوردگی و آنفولانزا یا درمان سریع آنفولانزا تلاش می‌کنیم اما این تلاش همیشه موفقیت آمیز نیست و گاهی این بیماری‌ها با عوارضی مثل تب شدید به ما حمله می‌کنند.
اگر علائم تب را دارید و دماسنج هم تب شما را تایید کرد، می‌توانید با برخی روشهای خانگی برای پایین آوردن تب خود اقدام کنید. هرچند فراموش نکنید که از این روش‌ها را در صورتی استفاده کنید که تب شما خفیف باشد. اگر تب شدیدی دارید و مدتی است که طول کشیده، از خوددرمانی استفاده نکنید و حتما به پزشک مراجعه کنید.
از گرما دوری کنید
در مرحله اول برای پایین آوردن تب در خانه، محیط خانه و اتاق خود را خنک نگه دارید. از وسایل و سیستم‌های گرمایشی دوری کنید. هنگام خواب از پتوی کلفت استفاده نکنید و لباس‌های گرم نپوشید. تا حد امکان خود را خنک نگه دارید.
مایعات مصرف کنید
دومین کاری که باید برای پایین آوردن تب در خانه انجام دهید این است که تا می‌توانید مایعات مصرف کنید؛ چراکه تب باعث کم آبی بدن می‌شود. خوردن آب فراوان و سوپ می‌تواند به پایین آمدن تب شما کمک کند.
داروی تب بُر (ضد تب) مصرف کنید
مصرف داروهای بدون نسخه مثل ایبوپروفن و استامینوفن می‌تواند به پایین آمدن تب شما کمک کند. اما بهتر است که پیش از استفاده از داروهای ضد تب یا همان تب بُر حتما با پزشک خود مشورت کنید. به نوزادان زیر شش ماه ایبوپروفن ندهید. پیشنهاد می‌کنیم که خوددرمانی نکنید و این داروها را بدون تایید پزشک مصرف نکنید.
استراحت کنید
فعالیت بدنی می‌تواند دمای بدن شما را افزایش دهد پس در شرایطی که تب دارید استراحت کنید و از انجام فعالیت‌های بدنی دوری کنید.
از کمپرس سرد استفاده کنید
برای کاهش دمای بدن خود از کمپرس سرد و یخ استفاده کنید اما از گرفتن دوش آب سرد خودداری کنید چرا که ممکن است به صورت موقتی دمای بدن شما را کاهش بدهد اما ممکن است دچار لرز شوید و بدن دوباره تب بیشتری را ایجاد کند. بااین‌حال سن و شرایط شما می‌تواند روی اقداماتی که برای پایین آوردن تب در خانه انجام می‌دهید اثر بگذارد:
تب در نوزادان
| سن | تب (سانتیگراد) | چه کار کنیم؟ |
|---|---|---|
| تا سه ماهگی | ۳۸ درجه به بالا | حتی اگر نوزاد علائم دیگری ندارد، به دکتر مراجعه کنید. |
| سه تا شش ماهگی | ۳۸.۹ درجه (با دماسنج مقعدی) | به اندازه کافی به نوزاد مایعات بدهید و او را بخوابانید تا کمتر فعالیت کند. |
| شش تا ۲۴ ماهگی | ۳۸.۹ درجه (با دماسنج مقعدی) | می‌توانید به کودکتان باتوجه به وزن او استامینوفن بدهید. |
تب در کودکان
| سن | تب (سانتیگراد) | چه کار کنیم؟ |
|---|---|---|
| دو تا ۱۷ سالگی | ۳۸.۹ درجه (کودکان زیر سه سال با دماسنج مقعدی و کودکان بالای سه سال با دماسنج دهانی) | از کودکتان بخواهید تا استراحت کند و مایعات کافی به او بدهید. مصرف استامینوفن هم ایرادی ندارد. |
تب در بزرگسالان
| سن | تب (سانتیگراد) | چه کار کنیم؟ |
|---|---|---|
| ۱۸ سال به بالا | ۳۸.۹ درجه (دماسنج دهانی) | استراحت کنید و به اندازه کافی مایعات بخورید. استفاده از استامینوفن و ایبوپروفن هم به پایین آوردن تب در خانه شما کمک می‌کند. |
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر با وجود استفاده از روشهای پایین آوردن تب در خانه همچنان حدود سه روز است که تب دارید، دمای بدنتان به بیش از ۴۰ درجه رسیده است، علائمی همچون استفراغ و توهم دارید، هر روز احساس بیماری بیشتری می‌کنید و بدنتان مدام می‌لرزد، دندان قروچه دارید و با وجود داغ بودن بدنتان اما عرق نمی‌کنید؛ حتما در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.
همچنین اگر به تازگی از سفر خارج از کشور برگشته‌اید و دچار تب شده‌اید هم بلافاصله به دیدن پزشک بروید و تصور نکنید که پایین آوردن تب در خانه همیشه ممکن و آسان است. شاید به یک ویروس خاص و نیازمند درمان جدی مبتلا شده‌اید.
