کمبود غذا و افزایش ضایعات غذایی به یک مشکل جهانی تبدیل شده است و در چنین شرایطی، نقش ما به عنوان مصرف کننده مواد غذایی، بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند. شاید تصور کنید زمین با چنان شتابی درحال نابودی است که دیگر کاری از دست ما بر نمی‌آید؛ اما باور کنید تصمیم‌های درست و به‌ظاهر کوچک ما، کمک بزرگی به نجات زمین و کاهش هدر رفت مواد غذایی می‌کند.
وقتی در رستوران غذای کاملا سالم و دست‌نخورده را رها می‌کنیم، یا زمانیکه باقیمانده غذاهای مهمانی‌هایمان را به راحتی راهی سطل زباله می‌کنیم، زمین را به شتاب بیشتری به سمت نابودی سوق می‌دهیم. روزهایی که فقط برای اینکه دوباره به سوپرمارکت نرویم موادی که لازم نداریم را می‌خریم و درآخر بدون اینکه آن‌ها را مصرف کنیم، فاسد شده‌شان را دور می‌ریزیم، به افزایش تعداد گرسنگان جهان و بیشتر شدن آلودگی زمین دامن می‌زنیم.
چند راهکار مهم و علمی برای کاهش ضایعات غذا
هدررفت مواد غذایی و گرسنگی دو چالش جهانی مهم هستند که بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته برای مقابله با آن‌ها تصمیم‌های جدی و سخت‌گیرانه‌ای را اتخاذ کرده‌اند. سازمان حفاظت از محیط زیست ایالات متحده آمریکا (EPA) با تعریف سلسله مراتب بازیابی غذا، اقداماتی که از سوی افراد و سازمان‌ها می‌تواند برای جلوگیری از هدررفت غذا انجام شود را اولویت‌بندی کرده است.
اولین و مهم‌ترین قدم پیشگیری از ایجاد ضایعات غذایی از نظر EPA در هرم بازیابی غذا ضایعات غذایی در منابع است. ضایعات غذایی به دور ریختن مواد غذایی قابل استفاده و مناسب برای خوردن گفته می‌شود. ضایعات غذایی در پی نگهداری نامناسب مواد غذایی، خرید بیش از حد نیاز، بیرون ریختن باقی مانده غذا و درست کردن غذای بیش از اندازه به وجود می آید؛ بنابراین در این زمینه ما به عنوان مصرف‌کننده نقش پررنگی ایفا می‌کنیم. و می‌توانیم با راهکارهایی سرنوشت غذایی که در بشقابمان مانده را به سادگی تغییر دهیم.
در هرم سلسله مراتب بازیابی مواد غذایی به ترتیب اولویت راهکارهایی ارائه شده‌است که در ادامه به هرکدام می‌پردازیم:
غذا رسانی به مردم محروم
کمک به افراد و خانواده‌هایی که در تامین غذای روزانه خود مشکل دارند، دومین رده از سلسله مراتب بازیابی غذا از دید این آژانس است. می‌توانیم با جمع‌آوری مواد غذایی سالم و دست‌نخورده و اهدای آن به افرادی که با ناامنی غذایی دست و پنجه نرم می‌کنند در این زمینه موثر باشیم. با این کار به جای تغذیه محل‌های دفع زباله انسان‌ها را تغذیه کنیم و در ذخیره پول هم صرفه‌جویی خواهیم کرد.
تریسترم استوارت، کنشگر و نویسنده در این رابطه می‌گوید: «البته غذارسانی به گرسنگان به این بدین معنی نیست که غذای باقی‌مانده‌مان را به مناطق محروم آفریقا بفرستیم. در حال حاضر ما یک سیستم غذایی جهانی داریم؛ زمانیکه ما غذاها را بازار جهانی می‌خریم و بعد آن‌ها را دور می‌ریزیم، در واقع امکان حضور آن ماده‌غذایی در قفسه‌های فروش مارکت‌های جهانی را سلب کرده و غذا را از دهان افراد گرسنه در آورده‌ایم.»
کسی را نمی‌شناسید که در تامین غذای روزمره خود مشکل داشته باشد؟ مشکلی نیست! تکنولوژی در این موارد کار را ساده می‌کند. برای مثال «فودکم» این امکان را فراهم آورده است اما اگر شما این دسترسی و امکانات را ندارید به سادگی می‌توانید عکسی از غذای اضافی که دست‌نخورده است را در گروه کاری خود به اشتراک بگذارید. ماجرا از این قرار است که دوربینی در جایی از آشپزخانه شرکت‌ها نصب می‌شود و زمانیکه غذای شما اضافه آمده به سادگی دکمه‌ای را فشار می‌دهید، از غذای شما عکس گرفته و آن را با اعضای کل ساختمان به اشتراک می‌گذارد. شاید یکی از اهالی ساختمان شما دقیقا به همین غذا نیاز داشته باشد.
تغذیه حیوانات
تغذیه حیوانات در رده سوم هرم بازیابی مواد غذایی قرار دارد، که شامل بازیابی مواد آلی تولید شده توسط کارخانجات غذایی است. مواد غذایی که برای مصرف انسان مناسب نباشند وارد این مرحله می‌شوند. غذارسانی به حیوانات به ویژه آن‌هایی که در مزارع هستند با استفاده از ضایعات غذایی عملی قدیمی است. در اصل ۳۰ درصد غذای دام در سراسر جهان از ضایعات ناشی از زنجیره تامین مواد غذایی یا محصولات جانبی حاصل از رشد و فرآوری مواد غذایی تامین می‌شود.
وقتی از تهیه غذای حیوانات و دام با استفاده از باقیمانده مواد غذایی صحبت می‌کنیم منظورمان پسمانده وعده‌های غذایی خودمان نیست؛ چراکه زمان درست کردن غذا با نحوه پخت و اضافه کردن ادویه و غیره غذا برای مصرف حیوانات مناسب نخواهد بود. منظور بیشتر مواد غذایی است که خودمان مصرف نمی‌کنیم. به عنوان مثال ما همه کاهو را برای سالاد استفاده نمی‌کنیم، بلکه بخش‌های زده شده و لایه‌های رویی را جدا می‌کنیم، یا اینکه پوست میوه‌ها و سبزیجات را جدا کرده و دور می‌ریزیم.
این موارد مثال‌هایی از مواد غذایی قابل استفاده‌ای است که می‌توانیم به حیوانات بدهیم. بخش گسترده و وسیع در این رابطه تعامل کارخانه‌های تولید موادغذایی با تولیدکننده‌های خوراک دام یا دام‌داری‌ها و مزارع است. خوراک حیوانات را می‌توان از بازمانده مواد غذایی کارخانجات فرآوری مواد غذایی تامین کرد. به عنوان مثال یک کارخانه تولید آب پرتقال بعد از پروسه آبگیری می‌تواند پالپ باقیمانده را برای مصرف دام به دامداری بفرستد.
مصارف صنعتی
یکی از روش‌های بازیابی غذا شامل بازیابی موادغذایی به صورت تجاری است. یکی از نمونه های آن رندرینگ نام دارد. در آمریکا تنها از ۵۰ درصد گوشت حیوانات برای مصارف غذایی استفاده می‌شود. رندرینگ فرایندی است که طی آن محصولات حیوانی به ذرات چربی و پروتئین تجزیه می‌شود که در تولید محصولات متنوع مانند غذای حیوانات، کود، رنگ، لوازم آرایشی و مصارف صنعتی کاربرد دارد.
صنعت رندرینگ همچنین نقش حیاتی در زمینه انرژی و رستوران‌ها دارد، جایی که چربی آشپزخانه غیر خوراکی جمع آوری شده و به سوخت زیستی کم کربن تبدیل می شود. علاوه بر این، رندرینگ به انحراف زباله های آلی از محل های دفن زباله کمک می کند و با حفاظت از محیط زیست و سلامت انسان نقش بسزایی دارد. همچنین به پایداری کشاورزی دام کمک می کند.
کمپوست
پنجمین رده کمپوست‌سازی است. ضایعات غذایی، کشاورزی و دامی غنی از مواد آلی (برپایه کربن) هستند که ماده‌ای ایده‌آل برای تولید کمپوست به شمار می‌آیند. کمپوست تهیه شده از این منابع می‌تواند به عنوان کود برای مزارع برای رشد محصولات گیاهی استفاده شود.
علاوه‌براین استفاده از کمپوست در کشاورزی و مراتع ممکن است محتوای ارگانیک و سلامت آن را افزایش داده و انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهد. تجزیه کربن در خاک به عنوان یکی از مهم‌ترین اجزا در کاهش گازهای گلخانه‌ای موجود در جو و کاهش تغییرات آب و هوایی شناخته شده‌است. کمپوست کردن کمک می‌کند که پسماند غذا و کشاورزی به محل دفن زباله راه پیدا نکند چرا که در آن صورت منجر به تولید گاز گلخانه‌ای متان خواهد شد. کمپوست کردن و استفاده از کمپوست نقش به‌سزایی در افزایش پایداری سیستم‌های کشاورزی و دامداری دارد.
تو سفیر مبارزه با گرسنگی هستی
امروزه هدر دادن مواد غذایی به یک عادت خطرناک تبدیل شده‌است، خرید بیش از نیاز در سوپرمارکت‌ها، عدم استفاده از میوه و سبزیجات تا زمان فساد آن‌ها و سفارش غذاهای زیاد در رستوران‌ها تنها تعدادی از این عادات نامناسب هستند.
عادات اشتباه و اقدامات نامناسب انسان‌ها باعث آسیب به دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم شده و فشار زیادی بر منابع طبیعی وارد می‌کند. هنگامی که غذاها را هدر می‌دهیم، صرف نظر از آسیبی که با حمل و نقل آن به منابع زده می‌شود؛ نیروی کار، پول و هزینه، منابع گرانبهایی مانند دانه‌ها، آب خوراک و غیره که در تولید غذا صرف شده‌اند را هم هدر می‌دهیم. اما عادات بد قابل تغییر هستند می‌توانیم با تغییرات کوچک تاثیرات بزرگی بر دنیای خود داشته باشیم.
