به دنیا آمدن یک کودک شوق زندگی را در خانه به جریان می‌اندازد، اما نگهداری از نوزاد همیشه در شادی و خنده‌های او خلاصه نمی‌شود. گاهی ممکن است مشکلاتی مانند یبوست در نوزادان دیده شود و پدر و مادرها را نگران کند. بیشتر پدر و مادرها تصور می‌کنند که نوزاد هر دقیقه نیاز به تعویض پوشک دارد. به همین خاطر وقتی پوشک نوزاد خشک است نگران می‌شوند. اما باید بدانید که نوزادان هم مانند بزرگ‌ترها با مشکلات گوارشی مانند یبوست مواجه می‌شوند و این موضوع کاملا طبیعی است.
بروز یبوست نوزادها دلایل مختلفی دارد؛ اما در کل این موضوع نگران‌کننده نیست و والدین نباید آن را یک مشکل بزرگ قلمداد کنند. در ادامه به علت بروز این مشکل و چگونگی برطرف کردن آن پرداخته‌ایم.
نوزاد هر چند وقت یکبار باید دفع داشته باشد؟
در روزها و هفته‌های اولیه تولد نوزاد عمل دفع مرتب انجام می‌شود و ممکن است هر روز نیاز باشد که چند بار پوشک نوزاد را عوض کنید. به‌مرور که نوزاد بزرگ‌تر می‌شود، عمل دفع کمتر می‌شود.
بعضی از نوزادانی که دو ماه یا بیشتر سن دارند، عمل دفع را یک یا چند بار در روز تجربه می‌کنند. این موضوع برای نوزادان دیگر ممکن است هر چند روز یکبار باشد یا اینکه نوزاد تنها یکبار در هفته دفع را تجربه کند.
اگر فرزندتان تغذیه خوبی دارد و به‌خوبی رشد می‌کند و بزرگ می‌شود، تعداد دفعات دفع او چندان مهم نیست. تنها نکته‌ای که باید به آن توجه کنید راحت و آسان بودن عمل دفع نوزاد است.
بررسی مواد غذایی که نوزاد مصرف می‌کند
اگر فرزندتان دائم با شیر مادر تغذیه می‌کند، ممکن است هر روز دفع نداشته باشد. این موضوع نشان‌دهنده یبوست در نوزادان نیست! بلکه بدن نوزاد تمام مواد غذایی موجود در شیر را جذب می‌کند، به همین خاطر میزان کمی از آن به روده می‌رسد. بعد از شش هفته اول، نوزاد ممکن است یک هفته تا دو هفته مدفوعی نداشته باشد.
اگر در کنار شیر مادر از شیر خشک به‌عنوان غذای کمکی استفاده می‌کنید، نوزاد ممکن است تا چهار بار در یک روز دفع داشته باشد. یا اینکه هر چند روز یکبار نوزاد عمل دفع را انجام دهد.
بعد از اینکه نوزاد شروع به غذا خوردن کرد، یک بازی جدید برایتان شروع می‌شود. با مطالعه در مورد مواد غذایی و تجربه مصرف آن‌ها توسط نوزاد به‌زودی متوجه می‌شوید که کدام غذاها منجر به تولید باد معده در نوزاد می‌شود. همچنین کدام غذاها منجر به دفع‌های پی‌درپی یا با فاصله می‌شود. همه این نکات به دستگاه گوارش نوزاد و واکنش او نسبت به مواد غذایی برمی‌گردد و این موضوع حتی بر دل درد نوزاد هم تاثیر می‌گذارد.
بررسی رنگ و بافت مدفوع نوزاد
اینکه در مدفوع نوزاد رنگ‌های مختلف دیده شود و بافت و بوهای مختلفی داشته باشد یک موضوع طبیعی است و جای نگرانی وجود ندارد. در حقیقت، این احتمال وجود دارد که مدفوع نوزاد به رنگ‌های زرد، سبز و قهوه‌ای باشد. با توجه به مواد غذایی که نوزاد مصرف می‌کند، گاهی حتی رنگ‌های سفید، قرمز و سیاه هم در مدفوع او دیده می‌شود. البته بعضی مواقع این موضوع ممکن است نشان‌دهنده مشکل خاصی باشد و باید بررسی شود.
بررسی روش دفع مدفوع نوزادان
بعضی از مادران تصور می‌کنند که یبوست در نوزادان با روش دفع مدفوع توسط آن‌ها رابطه دارد. در این حالت هر ممکن است زور زدن نوزاد برای دفع را یبوست حساب کنند. درصورتی‌که این موضوع درست نیست! اغلب نوزادان برای دفع حالتی مانند فشار و زور زدن را تجربه می‌کنند. چون آن‌ها هنوز درباره دستگاه گوارش و عضلاتشان چیزی نمی‌دانند و با این کار روش کنترل و هماهنگی عضلات را برای عمل دفع یاد می‌گیرند.
همچنین با توجه به اینکه نوزادان بیشتر ساعات روز در حالت درازکش و خوابیده هستند، نیروی جاذبه برای دفع به کمک آن‌ها نمی‌آید؛ بنابراین نیاز به زور زدن برای دفع دارند.
دلایل خارج شدن گاز از نوزادان بدون دفع
طبق منابع معتبر، تنها ۳۰ درصد از نوزادان به‌طور منظم دچار یبوست می‌شوند. با بروز این مشکل ممکن است باد معده از نوزاد خارج شود، اما هیچ‌گونه عمل دفعی رخ ندهد. وقتی این مشکل رخ می‌دهد، عمل دفع برای نوزاد سخت خواهد شد.
البته ممکن است خارج شدن باد معده در بین عمل‌های دفع نوزاد دیده شود و هیچ ربطی به یبوست در نوزادان نداشته باشد. دلایل متعددی برای رخ دادن این موضوع وجود دارد. بعضی از نوزادان همان‌طور که به‌طور طبیعی زیبا و دوست‌داشتنی هستند، ممکن است همان‌طور هم گاز معده تولیدکننده و این یک موضوع طبیعی باشد. گاهی اوقات این گازها کم بو و بدون بو هستند و بعضی مواقع بد بود هستند؛ بنابراین ممکن است مشکل خارج شدن باد از نوزاد تنها به خاطر بادهای بد بو باشد.
تغذیه با شیر مادر
اگر نوزادتان را با شیر مادر تغذیه می‌کنید، جای نگرانی از بابت یبوست در نوزادان وجود ندارد. چون نوزادانی که فقط با شیر مادر تغذیه می‌کنند، به‌ندرت با مشکل یبوست و دفع مشکل می‌شوند.
اگر نوزادتان را با شیر خودتان تغذیه می‌کنید، تعداد دفعات شیر دادن و تغییرات اندازه شیر می‌تواند روی مدفوع نوزاد تاثیر داشته باشد. البته پس از شش هفته میزان کمی یا هیچ مقداری از پروتئینی به نام آغوز در شیر مادر باقی نمی‌ماند. این پروتئین برای تقویت سیستم ایمن نوزاد موثر است. البته آغوز می‌تواند به‌عنوان یک ملین عمل کند. به همین خاطر در چند هفته اول تولد نوزاد با مشکل خاصی موقع دفع مواجه نمی‌شود.
به خاطر وجود آغوز نوزادان تازه متولدشده چندین و چند بار دفع را در طول روز تجربه می‌کنند. پس از کاهش آغوز، این میزان دفع کم می‌شود و گاهی به چند روز یکبار می‌رسد.
تغذیه با شیر خشک
وقتی نوزادتان را با شیر خشک تغذیه می‌کنید، احتمال دارد که موقع خوردن شیر کمی هوا هم وارد معده او شود. دستگاه گوارش نوزاد این هوا را به‌صورت گاز دفع می‌کند؛ بنابراین بیشتر نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند و خارج شدن باد از آن‌ها یکبار یا چند بار در روز طبیعی است. اگر کودکتان خوشحال و شاد است و هیچ‌گونه علایمی که نشان‌دهنده یبوست و مشکلات دیگر باشد را ندارد، نباید در این باره نگران باشید.
شروع مصرف مواد غذایی جامد
وقتی نوزاد مصرف مواد غذایی جامد و جدید را شروع کرد، احتمال دارد که دوباره با مشکل دفع گاز بدون دفع مواجه شود. یادتان باشد که با شروع غذا خوردن نوزاد دستگاه گوارش او هم تغییر می‌کند و آماده هماهنگی با روش تغذیه جدید می‌شود؛ بنابراین سکسکه کردن و خروج باد از نوزاد یک موضوع طبیعی است.
شما می‌توانید مواد غذایی مختلف را امتحان کنید تا متوجه شوید که فرزندتان نسبت به چه مواد غذایی حساس‌تر است و باعث تولید گاز در دستگاه گوارش او می‌شوند. با این روش می‌توانید مواد غذایی مناسب نوزاد را به او بدهید.
چه موقع نوزاد یبوست دارد؟
اگر نوزادتان فقط گاز تولید می‌کند و دفع ندارد، احتمال یبوست هست. البته باید علایم دیگر را هم بررسی کنید. در ادامه این موارد را آورده‌ایم.
- گریه و ناراحتی نوزاد
- کاهش اشتهای نوزاد
- زور زدن و قرمز شدن نوزاد بدون عمل دفع
- دفع‌های با حجم کم و سخت
- مدفوع تیره و خشک
موقع بروز یبوست نوزادان چه کاری انجام دهیم؟
یبوست نوزاد را نباید با کولیک نوزاد اشتباه گرفت. اغلب مواقع یبوست در نوزادان نگران‌کننده نیست و این مشکل با هماهنگی دستگاه گوارش نوزاد برطرف می‌شود؛ اما بعضی مواقع نیاز است که برای برطرف کردن این مشکل اقدامی انجام دهید. در ادامه کارهایی که موقع مشاهده یبوست نوزادان باید انجام دهید را آورده‌ایم.
- تماس با پزشک (اگر کودک به‌تازگی متولدشده و عمل دفع را به‌ندرت انجام می‌دهد، حتما باید با پزشک مشورت کنید.)
- استفراغ
- اجتناب از غذا خوردن
- گریه بیش‌ازحد نوزاد
- نفخ معده نوزاد
- خم شدن نوزاد به عقب مانند وقتی که درد دارد
- تب
نوزادانی که بزرگ‌تر از شش هفته هستند، گاهی اوقات دچار مشکل یبوست می‌شوند. اگر فرزندتان بیشتر از یک هفته دفع نداشته است یا اینکه عمل دفع برای او یک بار یا بیشتر سخت بوده، با پزشک تماس بگیرید و این موضوع را با او در میان بگذارید.
درمان خانگی و دارویی یبوست در نوزادان
با مشورت پزشک می‌توانید از درمان‌های خانگی برای برطرف کردن مشکل یبوست نوزادان استفاده کنید. در ادامه راه‌های درمان خانگی یبوست نوزادان را برایتان آورده‌ایم.
تغذیه بیشتر
می‌توانید مقدار شیر مادر یا شیر خشک بیشتری به نوزاد بدهید تا یبوست برطرف شود. البته این به شرطی امکان‌پذیر است که نوزاد برای مصرف شیر همکاری کند.
دادن مایعات به نوزاد
اگر فرزندتان بیشتر از شش ماه سن دارد، با مشورت پزشک می‌توانید به او مایعات بدهید. برای رفع یبوست نوزاد می‌توانید چند قطره آب جوشیده خنک شده یا چند قاشق آب سیب، آب آلو یا آب گلابی به او بدهید. آب‌میوه‌ها حاوی قند طبیعی به نام سوربیتول هستند که یک ماده ملین است. به همین خاطر مصرف آب‌میوه‌ها می‌تواند یبوست در نوزادان را برطرف کند.
مصرف غذاهای حاوی فیبر
اگر فرزندتان غذاهای جامد مصرف می‌کند، اغلب مواد غذایی او را حاوی فیبر انتخاب کنید. آلوهای پخته و له‌شده، سیب زمینی شیرین، غلات سبوس‌دار و جو می‌تواند دفع را برای نوزاد راحت‌تر کند. این غذاها منجر به تولید گاز در معده نوزاد می‌شوند، اما تاثیر بسزایی روی برطرف کردن یبوست دارند.
ورزش کردن
گاهی اوقات تنها با چند حرکت ورزشی ساده می‌توانید مشکل یبوست نوزاد را برطرف کنید. پاهای نوزاد را بالا بیاورید و به حالت دوچرخه حرکت دهید. این کار به بهبود عملکرد دستگاه گوارش نوزاد کمک می‌کند. همچنین می‌توانید نوزاد را به حالت ایستاده در بغلتان نگه دارید تا راه برود و فرآیند هضم و دفع غذا برایش راحت‌تر باشد.
ماساژ و حمام آب گرم
برای رفع یبوست شکم و پشت نوزاد را ماساژ بدهید. این کار باعث به آرامش رسیدن نوزاد و باز شدن گرفتگی ماهیچه‌های شکم او می‌شود. همچنین می‌توانید یک حمام آب گرم را برای آرام شدن نوزاد و حل مشکل یبوست او امتحان کنید.
داروهای تجویزشده توسط پزشک
اگر هیچ‌کدام از روش‌های بالا موثر نبود، باید از داروهای تجویزشده توسط پزشک برای رفع یبوست کمک بگیرید. یکی از داروهایی که معمولا تجویز می‌شود شیاف گلیسیرین مخصوص نوزادان است. پس از استفاده از شیاف روده نوزاد به کار میفتد و یبوستش برطرف می‌شود.
۵ روش خانگی برای درمان یبوست نوزاد
یبوست نه تنها وضعیتی رنج‌آور برای بزرگسالان است بلکه برای نوزادان هم دغدغه‌ای بزرگ برای والدین به وجود آورده است. ایجاد مشکل در دفع، باعث بی‌قراری، دل درد و از بین رفتن آرامش نوزاد و حتی بروز بیماری‌های جدی در او می‌شود. نوزادانی که شیر مادر می‌خورند، کمتر دچار یبوست می‌شوند. چون شیر مادر به راحتی هضم شده و از ابتلا به یبوست در نوزاد جلوگیری می‌کند. در این مقاله می‌خواهیم به ۵ روش خانگی برای درمان یبوست نوزاد بپردازیم. با ما همراه باشید.
مصرف برخی از مواد غذایی
مصرف بعضی از مواد غذایی می‌تواند یبوست نوزاد را برطرف کند. اگر فرزندتان به تازگی شروع به خوردن مواد غذایی کرده، باید از مواد فیبردار تغذیه کند. اگر نوزاد به جز شیر از هیچ ماده غذایی دیگری تغذیه نمی‌کند، مادر باید در رژیم غذایی خود مواد فیبردار مثل هلو، گلابی، آلو، بروکلی و سیب بدون پوست قرار دهد.مصرف مایعات
آب رسانی و مصرف مایعات
آب رسانی مناسب برای تحرک روده‌ها و دفع راحت‌تر امری ضروری است. شیر و آب برای جلوگیری از یبوست بسیار مفید هستند. اگر فرزندتان بالای ۶ ماه است، می‌توانید به او آبمیوه‌های طبیعی مثل آب گلابی و سیب بدهید. در غیر این صورت باید با پزشک مراجعه کنید.
افزایش تحرک بدنی
افزایش تحرک باعث افزایش سرعت گوارش می‌شود. اگر فرزندتان هنوز راه نمی‌رود، با حرکاتی مثل پا دوچرخه تحرک بدنی او را افزایش دهید تا از یبوست جلوگیری کند.
ماساژ نوزاد
ماساژ نوزاد می‌تواند به درمان یبوست او کمک کند. بنابراین شکم و نواخی پایین شکم را ماساژ دهید تا حرکات روده کمی بیشتر و روده‌ها تحریک شوند. این کار را چند روز تکرار کنید تا عمل دفع صورت گیرد.بیشتر بخوانید
شیاف گلیسیرین
شیاف گلیسیرین بدون نسخه در داروخانه به فروش می‌رسد و می‌توان از آن در منزل بهره گرفت. اگر کودکتان بالای دو سال دارد، برای استفاده از شیاف، دستورالعمل روی جعبه را مطالعه کنید. اگر فرزندتان زیر ۶ سال دارد، پیش از مصرف با پزشک مشورت کنید.
ملین‌ها
داروهای ملین برای نوزادان بالای شش ماه در داروخانه‌ها بدون نسخه تجویز می‌شوند. داروهای ملین از عصاره مالت یا پودر بارهنگ کتانی (متاموسیل) درست می‌شوند. این مواد به نرم‌شدن مدفوع کودکان کمک می‌کنند؛ اما برای مصرف نوزادان توصیه نمی‌شوند.
