آیا تا به حال پیش آمده که وسط پخت‌وپز و آشپزی باشید و بعد متوجه شوید که تخم‌مرغ‌هایی که می‌خواهید در غذای‌تان استفاده کنید، تاریخ‌شان گذشته است؟ بهتر است قبل از این‌که تخم مرغ‌های خود را دور بیندازید، چند ترفند را امتحان کنید تا ببینید آیا تخم‌مرغ‌ها واقعا خراب شده‌اند یا نه فقط کهنه شده‌اند. پس در ادامه این مقاله روش‌های تشخیص تخم مرغ سالم از ناسالم را برای گرفتن بیشترین ارزش غذایی تخم غذایی بررسی می‌کنیم.
روش‌های تشخیص تخم مرغ سالم از ناسالم
تشخیص این‌که چه زمانی اکثر غذاها خراب یا فاسد شده‌اند، تقریبا کار آسانی است چون یا بو یا ظاهرشان تغییر می‌کند. اما تخم مرغ چطور؟ واقعیت این است که با نگاه کردن یا بوییدن تخم‌مرغ چیز زیادی نمی‌توانید بفهمید، به خصوص اگر پوسته آن ترک خورده یا سوراخ نشده باشد. پس چگونه می‌توان تشخیص داد که تخم مرغ خراب است؟ وقتی شک دارید، آیا باید تخم مرغی را دور بیندازید یا نه، بهتر است چند راه بررسی این‌که آیا تخم‌مرغ‌های شما هنوز برای خوردن سالم هستند یا خیر را امتحان کنید.
۱- تست تازگی تخم مرغ با غوطه‌وری در آب
یکی از روش‌های تشخیص تخم مرغ سالم از ناسالم این است که تخم مرغ مورد نظر را در یک کاسه یا لیوان پهن که در آن آب سرد ریخته‌اید، قرار دهید و ببینید آیا شناور است یا خیر. واقعیت این است که یک حفره هوای کوچک درون تخم‌ها وجود دارد و با گذشت زمان هوای بیشتری از پوسته متخلخل آن‌ها عبور می‌کند و به داخل تخم‌مرغ می‌رود. با ورود هوای بیشتری به تخم مرغ، حفره هوا بزرگ‌تر می‌شود و باعث می‌شود که تخم‌مرغ شناورتر شود. حالا ببینم تخم مرغ چه حالتی باشد سالم است.
- اگر تخم مرغ به پهلو در کف کاسه قرار بگیرد یعنی در اوج تازگی است.
- اگر تخم مرغ در یک انتها به صورت عمودی بایستد اما همچنان کف آن ظرف را لمس کند، در حال پیر شدن است اما خوردن آن هنوز بی‌خطر است.
- اگر تخم مرغ شناور باشد، تخم مرغ تازه نیست. این لزوما به این معنی نیست که خوردن آن بد یا خطرناک است. باید با شکستن و بررسی کردن دقیق‌ترش (یا بوییدن) به دنبال نشانه‌هایی مبنی بر خراب شدن آن بگردید.
۲- تکان دادن تخم مرغ
تخم مرغ را نزدیک گوش خود نگه دارید و آن را تکان دهید و به صدایش گوش دهید. همان‌طور که تخم‌مرغ پیر می‌شود و رطوبت و دی اکسید کربن از پوسته‌اش خارج می‌شود، زرده و سفیده شروع به خشک و کوچک شدن می‌کند و حفره هوا در تخم مرغ بزرگ‌تر می‌شود. یک محفظه هوای بزرگ‌تر به تخم مرغ فضای بیشتری می‌دهد تا در داخل پوسته حرکت کند و صدای شل‌شدگی ایجاد کند. پس برای تشخیص تخم مرغ سالم از خراب اگر وقتی تخم مرغ تازه را تکان می‌دهید، صدای زیادی در بیاورد یعنی تازه نیست.
فقط حواستان باشد که این روش هم فقط نشان‌دهنده قدیمی بودن تخم‌مرغ است و به این معنا نیست که تخم‌مرغ برای مصرف ناایمن است.
۳- بررسی کیفیت سفیده و زرده تخم مرغ
تخم مرغ را در بشقاب یا ظرف بزرگی بشکنید و کیفیت زرده و سفیده آن را بررسی کنید. یکپارچگی تخم مرغ با افزایش سن تخم مرغ کاهش می‌یابد، بنابراین سفیده و زرده به‌خوبیِ یک تخم مرغ تازه در کنار هم قرار نمی‌گیرند و به اصطلاح می‌بینیم که زرده و سفیده تخم مرغ با هم قاطی هستند. به طور کلی، در این حالت، یعنی قاطی شدن زرده و سفیده تخم مرغ باید توجه کنید که آیا تخم‌مرغ در فاصله زیادی روی بشقاب پخش می‌شود یا نسبتا فشرده می‌ماند.
- تخم مرغی که پخش می‌شود یا کمی آبکی به نظر می‌رسد، سفیده نازک‌تری دارد و از اوج تازگیش گذشته است.
- اگر زرده صاف باشد و زود از هم وا برود، تخم مرغ کهنه است.
- اگر زرده به راحتی حرکت کند، به این معنی است که شالازه (رشته‌های ضخیم‌تر سفیده تخم مرغ که زرده را در جای خود نگه می‌دارد) ضعیف شده و تخم مرغ در حال پیر شدن است.
- به رنگ سفیده تخم مرغ نگاه کنید. رنگ سفیدِ کدر نشان‌دهنده تخم مرغی بسیار تازه است. سفید شفاف به این معنی است که تخم مرغ قدیمی‌تر است (اما ممکن است هنوز هم قابل خوردن باشد).
۴- بررسی بوی تخم مرغ
تخم مرغ را بشکنید و خوب بویش کنید. این بهترین روش برای تشخیص تخم مرغ سالم از خراب است. وقتی تخم مرغ فاسد یا خراب را بشکنید، بوی تند و بدی خواهد داشت. بوی گوگرد به محض ترک خوردن تخم مرغ (و احتمالا قبل از آن) آشکار می‌شود و اگر این چنین بود باید تخم مرغ را بیرون بیندازید. فقط حواستان باشد تخم مرغ خراب، صرف‌نظر از این‌که خام باشد یا پخته، این بوی بد را خواهد داشت.
۵- بررسی رنگ تخم مرغ
تخم‌مرغ را در یک ظرف کوچک بشکنید و رنگش را بررسی کنید. رنگ زرده بر اساس رژیم غذایی مرغی که آن را گذاشته تغییر می‌کند، بنابراین سایه زرد یا نارنجی ربطی به تازگی ندارد. در عوض، سفیده تخم مرغ را بررسی کنید. اگر رنگ آن صورتی یا رنگین‌کمانی باشد، تخم مرغ به باکتری سودوموناس آلوده شده اما خوردن آن بی‌خطر است. اما اگر لکه‌های سیاه یا سبز در داخل تخم مرغ مشاهده کردید شک نکنید که این تخم مرغ آلوده به قارچ بوده و باید دور انداخته شود.
اگر خون یا لکه گوشتی در تخم مرغ وجود داشته باشد هم نترسید، خوردن این تخم‌مرغ همچنان بی‌خطر است و به این معنی نیست که تخم مرغ آلوده یا خراب شده است. لکه خون در تخم مرغ زمانی ایجاد می‌شود که رگ خونی در زمان تشکیل تخم پاره شده باشد و ربطی به تازگی ندارد.
اگر تخم‌مرغ‌تان را پختید و باز هم شک دارید و دیدید که دور زرده تخم مرغ پخته یک حلقه سبز رنگ وجود دارد، به این معنی است که تخم مرغ بیش از حد پخته یا در آب با محتوای آهن بالا پخته شده است. این تخم مرغ هنوز برای خوردن بی‌خطر است. برای آشنایی با بهترین زمان پخت تخم مرغ آبپز به کتاب کاله مراجعه کنید.
۶- بررسی تاریخ و زمان درج شده روی بسته
تاریخ «انقضا» روی بسته را بررسی کنید. این تاریخ معمولا حداکثر ۳۰ روز از روز بسته‌بندی تخم مرغ است. تخم‌مرغ‌هایی که در یخچال نگهداری می‌شوند و شکسته نمی‌شوند باید حداقل یک ماه پس از تاریخ فروش مصرف شوند.
البته روی برخی از تخم‌مرغ‌ها «بهترین تاریخ مصرف» هم روی بسته درج می‌شود. بهترین تاریخ معمولا به این معناست که تا قبل از آن تاریخ باید مصرف شود.
نکاتی برای سالم نگه داشتن تخم مرغ
بهتر است همیشه هنگام خرید هر محصولی چه تخم مرغ باشد چه هر محصول دیگری که زود مصرف است، دقت کنید که زمان تولیدش تازه‌ترین زمان ممکن باشد و البته با نحوه نگه داشتن آن به صورت سالم هم آشنا باشید و جواب سوالاتی مثل این که آیا باید تخم مرغ را قبل از گذاشتن در یخچال بشوییم یا نه را بدانید. در ادامه نکاتی را برای سالم نگه داشتن تخم مرغ مرور می‌کنیم.
نگهداری در یخچال، بهترین روش نگهداری تخم مرغ
تخم مرغ‌ها تا زمانی که به درستی در یخچال نگهداری شوند، ماندگاری طولانی دارند. اما بهتر است به جای این‌که تخم‌مرغ‌های خود را در داخلِ درِ یخچال نگهداری کنید، آن‌ها را در سردترین قسمت یخچال خود که معمولا قفسه میانی یا پایینی است قرار دهید. در واقع گرم‌ترین قسمت یخچال شما همان در یخچال است چون هر بار که درش را باز می‌کنید همه موادی که در در یخچال هستند در معرض دمای محیط قرار می‌گیرند.
نگهداری تخم مرغ در کارتن
تخم مرغ‌های خود را در کارتن نگه دارید. کارتن از تخم‌مرغ‌ها در برابر شکستن و جذب هوای اضافی محافظت و آن‌ها را عایق می‌کند. برای ماندگاری تخم مرغ‌های شما تا حد امکان، توصیه می‌شود دمای یخچال خود را روی ۴۵ درجه فارنهایت و پایین‌تر نگه دارید و تخم‌مرغ‌ها را بیرون نگذارید!
حواستان باشد که تمام غذاهای فاسد شدنی مانند گوشت، مرغ، تخم مرغ و کاسرول را که بیش از ۲ ساعت در دمای اتاق باقی مانده‌اند، یا یک ساعت در دمای بالاتر از ۹۰ درجه فارنهایت بوده‌اند، دور بریزید.
نوسان دما برای تخم مرغ خوب نیست
تخم‌مرغ‌هایی را که در یخچال قرار داده شده‌اند و سپس به مدت دو ساعت یا بیشتر در دمای اتاق قرار گرفته‌اند، دور بریزید. هنگامی که یک تخم مرغ در یخچال خنک می‌شود، مهم است که آن را در همان دما نگه دارید. یک تخم مرغ خنک در یک محیط گر‌م‌تر شروع به عرق کردن می‌کند که این می‌تواند باعث رشد باکتری‌ها در خارج از تخم‌مرغ شود. از آن‌جایی که پوسته تخم مرغ متخلخل است، گاهی اوقات ممکن است باکتری‌های روی پوسته از آن عبور کرده و تخم مرغ را آلوده کنند.
برای جلوگیری از نوسانات دما، تخم مرغ‌های خود را در سردترین قسمت یخچال نگهداری کنید، نه روی در، چون دما در هنگام باز و بسته شدن در یخچال بیشتر در نوسان است و همین می‌تواند باعث تعریق تخم‌مرغ‌های شما شود.
اگر تخم مرغ‌های خود را نشسته‌اید و در دمای اتاق نگهداری می‌کنید، نیازی به نگهداری در یخچال ندارند. بسیاری از کشورها، از جمله بیشتر کشورهای اروپایی، تخم مرغ را در دمای اتاق نگه می‌دارند. با این حال حواستان باشد که پس از شسته شدن تخم‌مرغ‌ها باید آن‌ها را در یخچال نگهداری کنید.
علائم مسمومیت با تخم مرغ را بشناسید
معمولا افرادی که با تخم مرغ فاسد مسموم می‌شوند نمی‌دانند که تخم مرغ فاسد خورده‌اند چون همیشه بوی و مزه تخم مرغ نشان دقیقی از فاسد شدنش نمی‌دهد بنابراین مسمومیت با تخم مرغ معمولا ۱۲ ساعت پس از خوردن تخم مرغ فاسد خودش را نشان می‌دهد. این به این خاطر است که سالمونلا برای تکثیر به زمان نیاز دارد و به بیماری که مبتلا به این مسمومیت هم می‌شود سالمونلوز می‌گویند.
اولین علائمی که در مورد مسمومیت با تخم مرغ فاسد مشاهده خواهید کرد شامل حالت تهوع، اسهال و استفراغ است. همچنین در صورت پیشرفت عفونت ممکن است علائمی همچون سردرد، مشکلات معده و تب هم ایجاد شود.
در یک فرد بالغ سالم، این علائم به دلیل سیستم ایمنی قوی، تنها برای چند روز ادامه خواهند داشت. افراد مسن یا کودکان در صورت عدم درمان ممکن است دچار عوارض جدی شوند.
درمان مسمومیت با تخم مرغ فاسد
به طور کلی، افرادی که تخم مرغ خراب یا گندیده می‌خورند معمولا ظرف چند روز بهبود می‌یابند. بهترین کار بعد از متوجه شدن مسمومیت با تخم مرغ این است که نوشیدن مایعات بخصوص مایعات رقیق شده، زنجبیل و آب کافی را شروع کنید. برای کودکان یا افراد مسن یا افرادی که مشکل سیستم ایمنی دارند، مراجعه به پزشک بسیار توصیه می‌شود. به طور کلی برای کسانی که بیش از ۲ روز اسهال یا استفراغ دارند، مدفوع خونی، سبکی سر یا سرگیجه دارند، مراجعه به پزشک بسیار مهم است.
سوالات رایج در مورد تخم مرغ سالم و خراب
همان‌طور که تا اینجای مقاله دیدید تشخیص تخم مرغ سالم از خراب کار سختی نیست اما شاید باز هم برای‌تان سوالاتی در مورد تشخیص تخم مرغ سالم و به طور کلی تخم مرغ باقی‌مانده باشد که در ادامه بررسی می‌کنیم.
در صورتی که تخم مرغ خراب بخورید، ممکن است در خطر ابتلا به بیماری‌های ناشی از غذا مانند سالمونلا قرار بگیرد. مسمومیت غذایی ممکن است باعث تب، درد شکم، اسهال و استفراغ شود. برای اکثر افراد، علائم در عرض چند روز از بین می‌روند. با این حال ممکن است باعث ایجاد بیماری جدی و بستری شدن در بیمارستان هم شود.
تخم مرغ قدیمی لزوما برای خوردن ناامن نیست، اما ممکن است طعم آن به اندازه یک تخم مرغ تازه نباشد. اما اگر تخم مرغ فاسد باشد بوی گندیده و گوگردی خواهد داد. در بیشتر موارد، مصرف تخم مرغ فاسد باعث مشکلات گوارشی خفیف می‌شود که با چند روز گرفتگی عضلات همراه است اما گاهی مشکل حادتر می‌شود.
