خواص چای بابونه چیست؟ – معرفی ۱۴ خاصیت + طرز تهیه

بابونه از آن دسته گل‌هایی است که علاوه بر زیبایی، خواص دارویی و درمانی فراوانی هم داشته و عصاره‌اش در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی پیدا می‌شود. یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای بهره‌مندی از خواص بابونه، نوشیدن آن به صورت چای است. اگرچه چای بابونه به صورت چای کیسه‌ای در مغازه‌ها فروخته می‌شود، اما هیچ چیز جای یک لیوان چای تازه‌دم و طبیعی را نمی‌گیرد. در مطالب پیشین کتاب کاله راجع به خواص متعدد سیاه‌دانه صحبت کردیم. در این مطلب با خواص چای بابونه و نحوه دم کردن و فواید آن برای سلامتی آشنا می‌شوید.

گیاه بابونه

گیاه بابونه که به عنوان یکی از قدیمی‌ترین گیاهان دارویی تاریخ بشر شناخته می‌شود، از خانواده کاسنیان یا گل‌ستاره‌ای‌ها است. بومادران، کاسنی، گل آفتاب‌گردان و باباآدم از دیگر گیاهان این خانواده محسوب می‌شوند. خود گیاه بابونه هم به دو دسته بابونه رومی (Chamaemelum Nobile، بابونج یا بابونه شیرازی) و بابونه آلمانی (Matricaria Chamomilla) تقسیم می‌شود که نوع دوم به صورت خودرو روییده و استفاده از نوع اول، برای مصارف دارویی و درمانی رایج‌تر است.

از قدیم، درمانگران گیاهی و سنتی از چای بابونه به عنوان معجونی مقوی و ضدعفونی‌کننده، برای بسیاری از مصارف درمانی استفاده می‌کردند. آن‌ها برای این کار، گل‌های گیاه بابونه را خشک کرده و سپس همراه با آب داغ دم می‌کردند. امروزه هم تحقیقات نشان داده که چای بابونه یک جایگزین بسیار خوب برای کسانی است که به مصرف چای‌های طبیعی و بدون کافئین علاقه دارند. علاوه بر این، چای بابونه سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هایی است که ممکن است در کاهش خطر ابتلا به چندین بیماری از جمله بیماری قلبی و سرطان نقش داشته باشد.

خواص چای بابونه

قدرت چای بابونه بر اساس انواع مختلف گیاه بابونه و غلظت آن، کم و زیاد می‌شود. بابونه حاوی مواد شیمیایی به نام فلاونوئیدهاست که نوعی ماده مغذی موجود در بسیاری از گیاهان هستند و نقش مهمی را در اثرات دارویی بابونه ایفا می‌کنند.

در ادامه، به ۱۴ خاصیت اصلی و بالقوه نوشیدن چای بابونه برای سلامتی می‌پردازیم.

۱. تسکین دردهای قاعدگی

در سال ۲۰۱۹، برخی از محققان به این نتیجه رسیدند که خواص ضد التهابی، ضد اسپاسم، آرام‌بخش و ضد اضطراب بابونه ممکن است به تسکین درد و ناراحتی ناشی از سندرم پیش از قاعدگی (PMS) که بسیاری از زنان را هر ماه درگیر می‌کند، کمک کند.

۲. کنترل دیابت و قند خون

برخی از مطالعات نشان داده‌اند که چای بابونه می‌تواند قند خون را در افراد مبتلا به دیابت کاهش دهد. در یک مطالعه بر روی ۶۴ فرد دیابتی، کسانی که به مدت هشت هفته روزانه چای بابونه را همراه با وعده‌های غذایی مصرف کردند، میانگین قند خونشان به طور قابل توجهی پایین‌تر از افرادی بود که آب مصرف می‌کردند. علاوه بر این، چندین مطالعه حیوانی نشان می‌دهد که چای بابونه ممکن است سطح قند خون ناشتا را به میزان قابل توجهی کاهش دهد و همچنین ممکن است برای جلوگیری از افزایش قند خون پس از خوردن غذا مفید باشد.

به عقیده پزشکان، هرچند نتایج نشان نمی‌دهند که بابونه جایگزین مناسبی برای داروهای دیابت باشد، اما ممکن است مکمل مفیدی برای درمان‌های موجود محسوب شود.

۳. جلوگیری از پوکی استخوان

پوکی استخوان، کاهش تدریجی تراکم استخوان است که ابتلا به آن، خطر شکستگی استخوان‌ها و یا خمیده شدن آن‌ها را افزایش می‌دهد. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۲ منتشر شد، نشان داد که بابونه همچون درمان استروئیدی، از پوکی استخوان در موش‌ها جلوگیری می‌کند.

۴. کاهش التهابات

التهاب، واکنش سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با عفونت است. چای بابونه حاوی ترکیباتی است که ممکن است التهاب را کاهش دهد. التهاب طولانی‌مدت با مشکلات سلامتی مختلفی از جمله هموروئید، دردهای گوارشی، آرتریت یا التهاب مفصل، اختلالات خودایمنی، چاقی و افسردگی مرتبط است.

۵. خواص ضد سرطانی

برخی از مطالعات نشان می‌دهد که نوشیدن چای بابونه ممکن است سلول‌های سرطانی را هدف قرار دهد یا جلوتر از آن، از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری کند. نتایج آزمایش‌های آزمایشگاهی نشان می‌دهد که ترکیبات موجود در بابونه ممکن است به جلوگیری از رشد گلیوما (سرطان سلول‌های مغزی)، سرطان کبد، سرطان دهانه رحم و لوسمی (سرطان خون) کمک کند. علاوه بر این، تحقیق روی ۵۳۷ نفر نشان داد که افرادی که ۲ تا ۶ بار در هفته چای بابونه می‌نوشیدند، نسبت به افرادی که چای بابونه نمی‌نوشیدند، به طور قابل توجهی کمتر در معرض ابتلا به سرطان تیروئید بودند.

با این حال، تحقیقات بیشتری برای اثبات خواص ضد سرطانی بابونه مورد نیاز است.

۶. بهبود کیفیت خواب

نوشیدن چای بابونه در انتهای شب، به بسیاری از افراد کمک می‌کند تا آرام شوند و راحت‌تر به خواب بروند. بابونه حاوی آپیژنین، آنتی‌اکسیدانی است که به گیرنده‌های خاصی در مغز شما متصل می‌شود و ممکن است باعث خواب‌آلودگی و کاهش بی‌خوابی یا ناتوانی مزمن در خواب شود.

یک بررسی در سال ۲۰۱۹ نشان داد که پس از ۲ تا ۴ هفته درمان با بابونه، افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، شاهد بهبود علائم بودند. در مطالعه‌ای دیگر، زنانی که پس از زایمان به مدت دو هفته چای بابونه می‌نوشیدند، در مقایسه با گروهی که چای بابونه نمی‌نوشیدند، کیفیت خواب بهتری داشتند. آن‌ها همچنین علائم کمتری از افسردگی داشتند که اغلب با مشکلات خواب مرتبط است. مطالعه دیگری نشان داد افرادی که ۲۷۰ میلی‌گرم عصاره بابونه را دو بار در روز به مدت ۲۸ روز مصرف کردند، ۱٫۳ درصد کمتر از خواب شبانه بیدار شدند و ۱۵ دقیقه سریع‌تر به خواب رفتند.

۷. بهبود علائم سرماخوردگی

شواهد نشان می‌دهد که استنشاق بخار یا عصاره بابونه در کنار نوشیدن چای آن، می‌تواند برخی از علائم سرماخوردگی را تسکین دهد. همچنین نوشیدن آن برای بهبود سرفه و گلودرد مفید است.

۸. خواص پوستی

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که محصولات موضعی حاوی بابونه ممکن است در موارد زیر مفید باشد:

• درمان آکنه
• ترمیم پوست‌های حساس
• کاهش خشکی و کم‌آبی پوست

این موارد می‌تواند به دلیل خواص ضد التهابی، ضد حساسیتی و ضد میکروبی بابونه باشد در واقع، درحالی‌که نوشیدن چای بابونه به کاهش التهاب از درون بدن کمک می‌کند، محصولات آرایشی حاوی بابونه شامل لوسیون‌ها و صابون‌ها، مشکلات پوستی را برطرف می‌کنند. با این حال توصیه می‌شود قبل از استفاده از این فرآورده‌های پوستی، ابتدا آن را روی پوست ناحیه کوچکی از بدن، مثل پشت بازو، امتحان کنید تا حساسیت پوستی نداشته باشید.

۹. کمک به هضم بهتر غذا و سلامت دستگاه گوارش

شواهد محدود نشان می‌دهند که نوشیدن چای بابونه ممکن است در کاهش خطر برخی بیماری‌های گوارشی و بهبود هضم غذا موثر باشد. چندین مطالعه نشان داده‌اند که عصاره بابونه، در برابر اسهال در موش‌ها موثر است. این به خواص ضد التهابی آن مربوط است. همچنین مطالعه دیگری روی موش‌ها نشان داد که بابونه برای پیشگیری از زخم معده مفید است، زیرا ممکن است خاصیت اسیدی معده را کاهش دهد و از رشد باکتری‌هایی که در ایجاد زخم نقش دارند، جلوگیری کند.

با وجود این یافته‌ها، تحقیقات انسانی بیشتری برای تایید نقش بابونه در هضم غذا مورد نیاز است. با این وجود، بسیاری از درمانگران گیاهی و سنتی معتقد هستند که نوشیدن چای بابونه، تسکین‌دهنده معده است و از قدیم از آن برای درمان چندین بیماری گوارشی، از جمله حالت تهوع و نفخ استفاده می‌کنند.

۱۰. کمک به کاهش وزن

یکی از فواید چای بابونه این است که می‌تواند به کاهش وزن افراد کمک کند. این نوشیدنی لذت‌بخش، کاملا بدون کالری است و در نتیجه می‌توانید آن را در طول روز، به عنوان جایگزی چای و قهوه میل کنید. در حالی که این نوشیدنی گیاهی ممکن است حاوی هیچ خاصیت معجزه‌آسای چربی‌سوزی نباشد، با این حال جایگزین کردن آن با دیگر نوشیدنی‌های حاوی کالری، در کاهش وزن به شما کمک می‌کند.

به طور خلاصه، دیگر خواص چای بابونه (خواص ۱۱ تا ۱۴) که محققان در حال تحقیق روی آن‌ها هستند، در زیر آورده شده است.

• بهبود سلامت قلب

• تقویت سیستم ایمنی بدن

• تسکین علائم اضطراب و افسردگی

• کمک به بهبود نوسانات خلقی

طرز تهیه چای بابونه

چنانچه تابه‌حال چای بابونه را تنها به صورت کیسه‌ای و آماده از بازار تهیه کرده‌اید، خودتان را از عطر و طعم طبیعی آن محروم کرده‌اید. چای‌های بابونه کیسه‌ای موجود در بازار اگرچه از برند معتبری باشند خاصیت دارند، با این حال همچنان به پای چای بابونه طبیعی نمی‌رسند.

در اینجا ۳ روش تهیه چای بابونه به صورت چای بابونه ساده، چای بابونه با عسل و چای بابونه و اسطوخودوس را مرور می‌کنیم.

چای بابونه ساده

برای تهیه چای بابونه در خانه، به ازای هر نفر، ۱ قاشق چای‌خوری بابونه خشک در قوری ریخته و روی آن آب تازه جوشیده اضافه کنید، سپس به مدت ۱۵ دقیقه اجازه بدهید تا دم بکشد. بابونه خشک را می‌توانید از عطاری‌ها تهیه کنید.

چنانچه طعم این چای برایتان قدری تلخ است، می‌توانید موقع نوشیدن، کمی نبات به فنجانتان اضافه کنید.

چای بابونه با عسل

برای ترکیب کردن خواص جادویی عسل با بابونه، پس از اینکه بابونه را دم کردید و در فنجان ریختید، یکی دو دقیقه‌ای صبر کنید تا از دما بیفتد. سپس دو قاشق چای‌خوری عسل به آن اضافه کنید و بنوشید. از خواص چای بابونه با عسل می‌توان به تقویت سیستم ایمنی بدن، خصوصا در زمان سرماخوردگی اشاره کرد.

چای بابونه و اسطوخودوس

برای درست کردن این چای، بابونه و اسطوخودوس یا همان لوندر را به نسبت مساوی در قوری ریخته و با آب جوش، به مدت ۱۵ دقیقه دم کنید. سپس آن را از صافی رد کرده و در فنجان بریزید. از خواص چای بابونه و اسطوخودوس می‌توان به تاثیر آرام‌بخشی قوی آن اشاره کرد. برای همین، نوشیدن این چای در هنگام شب و پیش از خواب، توصیه می‌شود.

چه کسانی نباید چای بابونه مصرف کنند؟

درحالی‌که مصرف چای بابونه می‌تواند خواص بسیاری برای اکثر افراد داشته باشد، برای گروهی دیگر از افراد، شرایط عکس است و مصرف بابونه می‌تواند منجر به مشکلاتی از جمله واکنش‌های آلرژیک بشود. بهتر است این افراد تنها در صورت مشورت با پزشک متخصص، از این نوشیدنی استفاده کنند تا دچار عوارض چای بابونه نشوند. در فهرست زیر، فهرست افرادی آورده شده که نباید چای بابونه مصرف کنند.

• افراد با سابقه آلرژی شدید: بابونه ممکن است برای افرادی که نسبت به گیاهان بهاری آلرژی دارند، چندان ایمن نباشد. نوشیدن چای بابونه ممکن است در این افراد واکنش شدیدی به نام آنافیلاکسی ایجاد کند.
• افرادی که قبلاً واکنش آلرژیک، حتی خفیف، به محصولات حاوی بابونه داشته‌اند: این افراد باید از مصرف بابونه اجتناب کنند، زیرا واکنش‌های آلرژیک می‌توانند با گذشت زمان بدتر شوند.
• تداخلات دارویی: بابونه می‌تواند با داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین تداخل داشته باشد. افرادی که چنین داروهایی را مصرف می‌کنند، باید قبل از هرگونه مصرف بابونه با پزشک خود مشورت کنند.
• نوزادان و کودکان خردسال: چای بابونه ممکن است همچون عسل و برخی از محصولات طبیعی دیگر، حاوی هاگ‌های بوتولیسم باشد. اکثر بزرگسالان سالم می‌توانند با عفونت بوتولیسم مبارزه کنند، اما در نوزادان امکان آن ضعیف‌تر است. برای همین بسیاری از پزشکان به والدین و مراقبان نوزادان و کودکان خردسال توصیه می‌کنند از عسل و محصولات بابونه برای تغذیه آنان اجتناب کنند.

علاوه بر این، محصولات آرایشی و بهداشتی حاوی بابونه در صورت تماس مستقیم با چشم، ممکن است باعث تحریک چشم شوند. همچنین در نظر داشته باشید که استفاده از بابونه به عنوان جایگزین برای درمان‌های پزشکی اثبات شده، ممکن است برای سلامتی شما خطرآفرین باشد. اگر دارویی مصرف می‌کنید، باید از پزشک خود در مورد تداخلات احتمالی با چای بابونه سوال کنید.

پس از مصرف چای بابونه چنانچه علائم زیر را پیدا کردید، فورا به پزشک اورژانس مراجعه کنید تا تحت درمان قرار بگیرید:

• کهیر
• تورم در صورت یا دهان
• خس‌خس سینه
• تنفس کم‌عمق و بریده‌بریده
• افزایش ضربان قلب
• تعریق شدید
• سرگیجه و منگی
• حالت تهوع
• غش کردن یا از دست دادن هشیاری

سوالات متداول در خصوص خواص چای بابونه

در این مطلب کوشیدیم یک راهنمای جامع از چای بابونه، طرز تهیه و خواص آن را به همراه موارد منع مصرف آن برای شما گردآوری کنیم. در ادامه، به برخی از سوالات متداول شما در خصوص مصرف چای بابونه پاسخ می‌دهیم.