خواص تخم شربتی؛ رازهای سلامتی دانه تخم شربتی

تخم شربتی از گیاه ریحان شیرین به‌دست می‌آید. ریحان، گیاهی معطر است که در طب سنتی برای رفع سردرد، سرفه، یبوست، زگیل، کرم‌ها، اسهال و مشکلات کلیه استفاده می‌شود. این گیاه از هزاران سال پیش در غذاها و محصولات آرایشی و بهداشتی کاربرد داشته است. تخم شربتی در کل دنیا در دسترس بوده و اخیرا محبوبیت زیادی پیدا کرده است. تخم شربتی به‌دلیل ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود خود فواید متعددی برای سلامتی دارد. در این مطلب از کتاب کاله به بررسی خواص تخم شربتی، ارزش غذایی و روش‌های اضاف‌کردن آن به رژیم غذایی پرداخته‌ایم.

تخم شربتی چیست و چه ارزش غذایی دارد؟

تخم شربتی از نوعی ریحان به‌نام ریحان شیرین «Ocimum basilicum» که بومی مناطق گرمسیری آفریقا و آسیا است، به‌دست می‌آید. این دانه‌ها با نام‌هایی مانند دانه‌های ریحان شیرین، دانه‌های سابجا و تخم ریحان هم شناخته می‌شوند. شکل آن‌ها بیضی است، رنگی سیاه دارند و هنگام خیس‌خوردن در آب متورم می‌شود و حالت ژلاتینی پیدا می‌کنند.

مطالعات mdpi نشان می‌دهد ترکیب مواد مغذی در تخم شربتی باتوجه به محل رشد آن‌ها متفاوت است. نتایج حاکی از آن است که هر ۱۰۰ گرم تخم شربتی حاوی مقادیر زیر است:

• ۱۴.۸ گرم پروتئین
• ۱۳.۸ گرم چربی‌ها (لیپیدها)
• ۶۳.۸ گرم کربوهیدرات
• ۲۲.۶ گرم فیبر

مواد معدنی اصلی موجود در ۱۰۰ گرم تخم شربتی عبارتند از:

• ۲.۲۷ میلی‌گرم آهن
• ۳۱.۵۵ میلی‌گرم منیزیم
• ۱.۵۸ میلی‌گرم روی (زینک)

همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که ۱۰۰ گرم تخم شربتی از هند تقریبا ۴۴۲ کالری یا حدود ۵۷.۵ کالری در هر قاشق غذاخوری (۱۳ گرم) دارد. ترکیب فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی، تخم شربتی را به یک سوپرفود مغذی تبدیل کرده است که با گنجاندن آن در رژیم غذایی می‌توان از فواید مختلف سلامتی آن استفاده کنید.

۱۴ مورد از خواص تخم شربتی که باید بدانید

خواص تخم شربتی بسیار زیاد است که شما باید همه آن‌ها را بدانید. در ادامه به بررسی مهم‌ترین خواص تخم شربتی پرداخته‌ایم که همه آن‌ها برای سلامتی شما ضروری هستند.

۱- سلامتی دستگاه گوارش بهبود می‌بخشد

تخم شربتی یک درمان طبیعی برای سلامتی دستگاه گوارش است. این ماده خوراکی به‌دلیل داشتن ترکیباتی مانند «اوژنول» خواص آرام‌بخش و ضدالتهابی دارد که می‌تواند به تسکین دستگاه گوارش کمک کند. فیبر بالا در این دانه‌ها باعث بهبود هضم، تنظیم حرکات روده و پیشگیری از یبوست می‌شود.

علاوه‌براین، تخم شربتی نقش پری‌بیوتیک دارد و با تغذیه باکتری‌های مفید روده به تقویت میکروبیوم کمک می‌کند. در نتیجه تخم شربتی گزینه‌ای مناسب برای استفاده در انواع غذاها و مکمل‌هایی است که با هدف بهبود سلامت دستگاه گوارش و ایجاد نظم در عملکرد روده‌ها تولید می‌شوند.

۲- به کاهش وزن وزن کمک می‌کند

تخم شربتی گزینه‌ای مناسب برای مدیریت وزن هستند. فیبر موجود در آن‌ها در معده با جذب آب حجم می‌گیرد و احساس سیری ایجاد می‌کند؛ احساسی که می‌تواند مانع پرخوری شود.

مصرف تخم شربتی در کنار یک سبک زندگی سالم و رژیم غذایی کنترل‌شده از نظر کالری، می‌تواند با کاهش پرخوری و افزایش احساس سیری به کاهش وزن کمک کند. انجام منظم فعالیت بدنی در کنار آن، تاثیر این فرایند را تقویت خواهد کرد. توانایی فیبر در ایجاد احساس سیری، یکی از مزیت‌های اصلی است که تولیدکنندگان هنگام فرمولاسیون محصولات غذایی و نوشیدنی مناسب برای افراد حساس به وزن می‌توانند بر آن تاکید کنند.

تحقیقات academic نشان می‌دهد افزایش مصرف فیبر می‌تواند با کاهش وزن و همچنین موفقیت بیشتر در پایبندی به رژیم غذایی همراه باشد.

علاوه‌براین، این ماده خوراکی باعث هضم سالم و جذب مناسب مواد مغذی می‌شود که هر دو برای حفظ وزن سالم مهم هستند. این ویژگی با کارهایی مانند روزه‌‌گرفتن و رژیم‌های کم‌کربوهیدرات هماهنگ است. دانه‌های تخم شربتی کم‌کالری و در عین حال سرشار از مواد مغذی هستند.

۳- باعث شادابی پوست و مو می‌شود

تخم شربتی به‌دلیل داشتن خواص ضدقارچ، ضدباکتری و ضدویروس می‌تواند در بهبود برخی بیماری‌های پوستی موثر باشد. اگر مشکلاتی مانند پسوریازیس یا پاراکراتوز دارید، استفاده از تخم شربتی به‌همراه روغن نارگیل می‌تواند اثربخشی درمان را تقویت کند. همچنین مصرف منظم نوشیدنی تهیه‌شده با تخم شربتی به تولید کلاژن و تحریک شکل‌گیری سلول‌های جدید در بدن کمک می‌کند؛ در نتیجه پوست شفاف‌تر و مقاوم‌تر می‌شود.

تخم شربتی سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری برای سلامت پوست از جمله ویتامین‌های A ،C ،E، منیزیم و روی است. مصرف تخم شربتی می‌تواند به افزایش رطوبت پوست، محافظت در برابر آسیب‌های محیطی، کاهش خطوط ریز و چین‌وچروک، یکدست‌شدن رنگ پوست و بهبود سریع زخم کمک کند. پس تخم شربتی ماده‌ای ارزشمند برای استفاده در محصولات مراقبت از پوست و مکمل‌های غذایی است.

تخم شربتی با آنتی‌اکسیدان‌های خود، زیبایی را تقویت می‌کند. پلی‌فنول‌ها با رادیکال‌های آزاد مبارزه می‌کنند و علائم پیری مانند چین‌وچروک را کاهش می‌دهند. آهن و ویتامین K گردش خون را بهتر می‌کند و باعث پوستی درخشان‌تر و موهایی قوی‌تر می‌شود. خواص تخم شربتی در آب‌رسانی پوست و تغذیه پوست سر، آن‌ را به یک تقویت‌کننده زیبایی طبیعی تبدیل کرده است.

۴- خاصیت ضدالتهاب دارد

تخم شربتی دارای ترکیبات ضدالتهابی مانند اوژنول، اسید رُزماری‌نیک و اسید کافئیک است که می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند؛ در نتیجه استفاده از آن احتمالا در مدیریت بیماری‌هایی مانند آرتریت، مشکلات قلبی‌عروقی، اختلالات گوارشی و برخی مشکلات پوستی مفید باشد.

شرکت‌ها می‌توانند از تخم شربتی در کاربردهای مختلف مانند غذاهای عملکردی، مکمل‌های غذایی، محصولات مراقبت از پوست و درمان‌های گیاهی استفاده کنند تا راهکاری طبیعی برای کاهش التهاب و نگرانی‌های مرتبط با سلامت ارائه دهند. خواص ضدالتهابی تخم شربتی و توانایی آن در تسکین برخی مشکلات سلامتی، یکی از مزیت‌های مهمی است که می‌توان از آن در توسعه محصولات نوآورانه با رویکرد سلامت‌محور بهره گرفت.

۵- به سلامتی قلب کمک می‌کند

تخم شربتی سلامت قلب را تقویت می‌کند. مقدار بالای فیبر موجود در تخم شربتی، به‌ویژه فیبر محلول، می‌تواند باعث کاهش سطح کلسترول LDL شود. این ماده خوراکی دارای ترکیبات گیاهی است که احتمالا به شل‌شدن رگ‌های خونی و بهبود جریان خون کمک کند؛ در نتیجه فشار خون را کاهش می‌دهد. اضافه‌کردن تخم شربتی به رژیم غذایی می‌تواند به حفظ سطح سالم کلسترول، حمایت از فشار خون مناسب و کاهش خطر بیماری‌های قلبی‌عروقی کمک کند.

آنتی‌اکسیدان‌های موجود در تخم شربتی، مانند پلی‌فنول‌ها، با کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی ارتباط دارند. آن‌ها به حفظ سطح کلسترول سالم و تقویت عملکرد صحیح قلب کمک می‌کنند. دانه‌های تخم شربتی یک جایگزین گیاهی برای روغن ماهی هستند که هم برای مردان و هم برای زنان، به ویژه افراد سالخورده، مفید است.

۶- باعث ثبات قند خون می‌شود

خواص تخم شربتی به ثبات قند خون کمک می‌کند. این دانه‌ها برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ مکملی عالی برای رژیم غذایی به‌شمار می‌روند. محتوای بالای فیبر تخم شربتی باعث می‌شود قند به‌طور تدریجی وارد جریان خون و فرآیند هضم کندتر شود. وقتی قند خون به‌طور ناگهانی افزایش نیابد، افراد دیابتی در امان هستند و با عوارض کم‌تری روبه‌رو می‌شوند. این مزیت به طور غیرمستقیم به سلامت کبد کمک می‌کند. خواص متابولیک تخم شربتی دلیل قانع‌کننده‌ای برای گنجاندن آن‌ها در رژیم غذایی است.

۷- خواص تخم شربتی برای خانم‌ها زیاد است

تخم شربتی برای سلامت خانم‌ها بسیار با ارزش است. آهن با کم‌خونی که به‌دلیل قاعدگی ایجاد می‌شود، مبارزه می‌کند. کلسیم و ویتامین K از سلامت استخوان‌ها در دوران یائسگی حمایت می‌کنند. پس تخم شربتی به تقویت تعادل هورمونی و شادابی کمک می‌کند.

تخم شربتی در دوران بارداری هم مزایایی دارد. آهن به تولید خون و کلسیم به رشد استخوان‌های جنین کمک می‌کند. خانم‌ها در این دوران می‌توانند به‌صورت روزانه ۱ تا ۲ قاشق چای‌خوری تخم شربتی را بخیسانید و با مشورت پزشک مصرف کنند. دانه‌های تخم شربتی یک گزینه ایمن و غنی از مواد مغذی در مقایسه با دانه چیا هستند.

۸- سلامتی استخوان‌ها بهبود می‌بخشد

منیزیم و کلسیم نقش مهمی در رشد استخوان‌ها و سلامت عضلات دارند. مصرف تخم شربتی که منبع غنی از کلسیم و منیزیم است، می‌تواند به حفظ تراکم استخوان‌ها در شرایط کمبود این دو ماده معدنی در رژیم غذایی کمک کند. همچنین منیزیم و کلسیم از بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان جلوگیری می‌کنند؛ بنابراین، استفاده منظم از تخم شربتی می‌تواند سلامت استخوان‌ها را بهتر کند.

۹- باعث کاهش استرس و بهبود خواب می‌شود

تخم شربتی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند فلاونوئیدها، تانن‌ها و ترپنوئیدها است که در برخی افراد به بهبود حافظه کمک می‌کند. همچنین تخم شربتی می‌تواند به کاهش استرس، تنش و اضطراب کمک کند و باعث ایجاد احساس شادی بیشتر شود.

یکی دیگر از اثرات آن، ایجاد آرامش برای بدن و ذهن است. تخم شربتی مانند یک آرام‌بخش طبیعی کار می‌کند و برای افرادی که دچار بی‌خوابی یا تنش عصبی هستند، ایمن است. نوشیدنی تخم شربتی به آرامش شما کمک و خواب راحت‌تری برایتان به‌همراه دارد.

۱۰- برای سلامتی دهان و دندان مفید است

برخی مطالعات نشان داده‌اند که تخم شربتی دارای خواص ضدقارچ، ضدباکتری و ضدویروس موثری است. به‌همین دلیل، از آن برای رفع بوی بد دهان، زخم‌های دهان، پوسیدگی دندان و … هم استفاده می‌شود. اگر چنین مشکلاتی دارید، پس از مدتی کوتاه استفاده از تخم شربتی، از تغییرات در سلامت دهان خود شگفت‌زده خواهید شد.

۱۱- سیستم ایمنی را تقویت می‌کند

ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در تخم شربتی سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند. علاوه‌براین، این دانه‌ها دارای خواص ضد باکتریایی و ضد التهابی هستند که عملکرد سیستم ایمنی بدن را در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها تقویت و سلامت عمومی را بهبود می‌بخشند. تخم شربتی توانایی خوبی در محافظت از غشای سلولی، مبارزه با التهاب در برابر تخریب مغز و افزایش مقاومت بدن دارد.

۱۲- به سم‌زدایی بدن کمک می‌کند

سم‌زدایی بدن مهم‌ترین خاصیت تخم شربتی است. به‌گفته پزشکان طب سنتی شرقی، تخم شربتی به‌عنوان یک خنک‌کننده طبیعی بدن هم عمل می‌کند. می‌توانید این دانه را با مواد دیگری مانند لیموناد، آب نارگیل، ماست، آب میوه و … مخلوط کنید تا نوشیدنی خوشمزه‌ای آماده شود.

۱۳- خواص آبرسانی به‌همراه دارد

خواص آبرسانی تخم شربتی می‌تواند در هوای گرم مفید باشد. وقتی تخم شربتی در آب خیس می‌خورد، یک لایه ژلاتینی ایجاد می‌کند که آب را نگه می‌دارد. پس می‌توان آن را به نوشیدنی‌ها اضافه کرد تا به آبرسانی بدن کمک کند.

تخم شربتی حاوی الکترولیت‌هایی مانند پتاسیم و منیزیم است که برای حفظ تعادل مایعات بدن و عملکرد بهتر عضلات و اعصاب به‌ویژه در زمان تعریق زیاد مفید خواهد بود. همچنین توانایی تخم شربتی در آزادکردن آهسته آب از لایه ژلاتینی، آن را برای تهیه نوشیدنی‌ها و غذاهای آبرسان مناسب کرده است.

۱۴- به سلامتی دستگاه تنفس کمک می‌کند

به‌طور سنتی از تخم شربتی برای حمایت از سلامت دستگاه تنفسی و کاهش علائم آسم و برونشیت استفاده می‌کردند. این دانه‌ها اثر آرام‌بخشی بر سیستم تنفسی دارند. مکانیسم‌های احتمالی آن شامل خواص ضدالتهابی، فعالیت آنتی‌اکسیدانی و اثرات احتمالی گشادکننده برونش‌ها یا همان لوله‌های هوایی که هوا را به ریه‌ها منتقل می‌کنند، است. با وجود محدودیت تحقیقات علمی در این زمینه، خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی تخم شربتی می‌تواند به مزایای مورد انتظار آن کمک کند.

تخم شربتی را به رژیم غذایی خودتان اضافه کنید

تخم شربتی طعمی ملایم و بافتی ژلاتینی دارد که پس از خیساندن، اضافه کردن آن‌ به نوشیدنی‌ها و دسرها آسان می‌شود. در بسیاری از کشورهای آسیایی، مردم به طور معمول از تخم شربتی به این روش استفاده می‌کنند. دستورالعمل‌های زیادی برای غذاهای مختلف دارای تخم شربتی وجود دارد.

برای اضافه‌کردن تخم شربتی به یک غذا، می‌توانید ابتدا آن‌ها را در آب خیس کنند. دستورالعمل‌های مختلف، زمان خیس‌خوردن متفاوتی را توصیه می‌کنند؛ اما بیشتر آن‌ها خیساندن به مدت ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت را پیش از آبکشی پیشنهاد می‌دهند. شما با اطلاع از خواص تخم شربتی، می‌توانید آن را به شکل‌های مختلفی در رژیم غذایی استفاده کنید تا بیشترین بهره را از فواید آن ببرید.

• در نوشیدنی‌ها: تخم شربتی خیس‌خورده را به اسموتی، لیموناد یا سایر نوشیدنی‌ها اضافه کنید تا هم بافت متفاوتی ایجاد شود و هم ارزش غذایی بیشتر شود.
• در دسرها: تخم شربتی در شیرینی‌های سنتی مانند فالوده و کولفی کاربرد دارد. همچنین می‌توانید آن را به پودینگ یا ماست اضافه کنید.
• به‌عنوان غلیظ‌کننده: تخم شربتی به‌دلیل حالت ژله‌ای بعد از خیس‌خوردن، می‌تواند برای غلیظکردن سوپ، سس یا اسموتی استفاده شود.
• در سالادها: افزودن تخم شربتی به سالاد میوه یا سبزیجات، علاوه بر تردی، باعث افزایش میزان فیبر می‌شود.
• در پخت و پز: یک قاشق غذاخوری تخم شربتی را با سه قاشق غذاخوری آب مخلوط و ۱۵ دقیقه صبر کنید تا حالت ژله‌ای پیدا کند؛ سپس به‌عنوان جایگزین تخم‌مرغ در دستور پخت استفاده کنید.

همچنین شما می‌توانید تخم شربتی را آسیاب کنید و به جای خیساندن در آب، آن‌ها را به دستورالعمل‌های پخت مانند نان یا کلوچه اضافه کنند.

تهیه انواع نوشیدنی با تخم شربتی

تخم شربتی را می‌توان با مواد دیگر ترکیب کرد و یک نوشیدنی خنک و دلپذیر تهیه کرد. در زیر چند مورد از نوشیدنی‌هایی که با این ماده خواردکی تهیه می‌شود، آورده‌ایم:

• آب تخم شربتی: آب تخم شربتی ساده‌ترین روش برای تهیه آن در خانه است. برای تهیه این نوشیدنی باید تخم شربتی را در آب بخیسانید و حدود ۱۵ دقیقه صبر کنید. سپس شکر و یخ اضافه کنید تا یک نوشیدنی مغذی و خنک برای روزهای گرم تابستان داشته باشید.
• تخم شربتی با شیر نارگیل: ترکیبی از طعم چرب شیر، شیر نارگیل، طعم شیرین عسل و طعم خنک تخم شربتی معجزه می‌کند. تمام این طعم‌ها با هم ترکیب می‌شوند تا نوشیدنی خوشمزه و سرشار از مواد مغذی برای بدن خودتان آماده کنید. اگر امروز آن را امتحان کنید، قطعا عاشق آن می‌شوید.
• تخم شربتی با آلوئه‌ورا: این نوشیدنی از دو ماده ساده شامل آلوئه‌ورا و تخم شربتی تهیه می‌شود. ترکیب تخم شربتی با آلوئه‌ورا به‌عنوان یک نوشیدنی غنی از ویتامین‌ها، به‌ویژه ویتامین E و ویتامین‌های گروه B طرفدار زیادی دارد. بنابراین، این نوشیدنی نه‌تنها خنک‌کننده است؛ بلکه برای سلامتی هم بسیار مفید است.

مقایسه تخم شربتی با تخم چیا

تخم چیا از گیاه «Salvia hispanica» به‌دست می‌آید که مانند تخم شربتی، از خانواده نعناعیان «Lamiaceae» است. ظاهر این دو دانه شباهت زیادی به هم دارد؛ اما معمولا تخم چیا کمی بزرگ‌تر، بیضی‌تر و در رنگ‌های مختلف دیده می‌شود. تخم چیا هم به‌صورت خام و هم خیسانده مصرف می‌شود؛ اما تخم شربتی فقط پس از خیساندن استفاده می‌شود.

هر دو طعم ماده یعنی تخم چیا و تخم شربتی خنثی دارند؛ به‌همین دلیل می‌توان آن‌ها را به‌راحتی به انواع غذاها و نوشیدنی‌ها اضافه کرد. همچنین هر دو هنگام قرار گرفتن در آب حجیم می‌شوند، با این تفاوت که تخم شربتی سریع‌تر حالت ژله‌ای پیدا می‌کند. تخم چیا مانند تخم شربتی هم سرشار از فیبر، اسیدهای چرب و ترکیبات زیست‌فعال است و احتمالا بسیاری از فواید سلامتی مشابه را دارد.

با توجه به اینکه ارزش غذایی تخم شربتی باتوجه به منبع آن متفاوت است، مقایسه دقیق تغذیه‌ای بین این دو ساده نیست. بااین‌حال، تخم چیا چربی بیشتری دارد و کالری آن هم کمی بالاتر است. اگرچه تفاوت‌های جزئی بین این دو دانه وجود دارد، اما هر دو می‌توانند فواید سلامتی مشابهی ارائه دهند و به‌سادگی در رژیم غذایی روزانه قابل استفاده هستند.

خواص تخم شربتی را جدی بگیرید

تخم شربتی با ترکیب غنی از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی، یک سوپرفود طبیعی و چندکاره است. این ماده خوراکی می‌تواند به بهبود سلامت دستگاه گوارش، کنترل وزن، شادابی پوست و مو، سلامت قلب، تعادل قند خون، تقویت استخوان‌ها، کاهش استرس و بهبود خواب، افزایش ایمنی، سم‌زدایی و آبرسانی بدن و حتی سلامت دستگاه تنفسی کمک کند. اضافه‌کردن این دانه‌های مغذی به رژیم غذایی روزانه، چه به‌صورت نوشیدنی و چه دسر یا در غذاهای مختلف، روشی ساده و مفید برای استفاده از خواص تخم شربتی است.

سوالات متداول درباره خواص تخم شربتی