اگر نوزاد شما دچار کم آبی شده باشد، به این معنی است که حجم مایع داخلی بدن او به اندازه کافی نیست. به طور کلی نوزادان و کودکان بیش از بزرگسالان مستعد از دست دادن آب بدنشان هستند و این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که نوزاد مایع کم‌تری نسبت به مایعی که بر اثر اسهال، استفراغ، تب و عرق از دست می‌دهد دریافت کرده باشد. کم آبی در بدن نوزاد می‌تواند خفیف باشد و به راحتی برطرف شود، متوسط یا شدید باشد و حتی زندگی او را تهدید کند. اما چطور می‌توان فهمید که نوزاد دچار کم آبی شده است؟
نشانه‌های کم آبی در بدن نوزاد کدامند؟
- خشک بودن پوشک نوزاد بعد از ۶ ساعت
- تیرگی رنگ و بوی تند ادرار نسبت به روزهای عادی
- بی‌حالی نوزاد
- خشکی دهان و لب‌ها
- گریه بدون اشک
علایم زیر نشان دهنده کم آبی شدید در بدن نوزاد هستند:
- گودی زیر چشم‌ها
- لک افتادن روی پوست و سردی دست و پا
- فرو رفتگی فانتینلس (مناطق نرم روی جمجمه نوزاد)
- در صورت بروز نشانه‌های کم آبی در نوزاد چه اقدامی می‌توان کرد؟
کم آبی در بدن نوزاد ممکن است خیلی سریع و خطرناک ظاهر شود، بنابراین در صورت دیدن نشانه‌های کم آبی، او را فورا به اورژانس منتقل کنید زیرا در چنین موقعیتی ممکن است نوزاد تا زمان به دست آوردن مجدد آب کافی نیاز به تزریق مایعات از طریق رگ داشته باشد.
اگر نوزاد شما کم‌تر از سه ماه دارد، پزشک مصرف بیشتر شیر مادر یا شیر خشک را تجویز خواهد کرد. چنانچه نوزاد بیش از سه ماه داشته باشد، پزشک در کنار شیر مادر یا شیر خشک، برای احیای آب و نمک (الکترولیت‌ها) بدن نوزاد، مایع مخصوصی را که بدن او از دست داده است تجویز می‌کند. این مایعات حاوی الکترولیت هستند و می‌توانید آن‌ها را از تمام داروخانه‌ها تهیه کنید. مصرف مایعات الکترولیت بسته به وزن و سن نوزاد متفاوت است، اما بنا به تشخیص پزشک، ۵ قاشق چایخوری در یک دوره سه تا چهار ساعته برای هر نیم کیلو وزن نوزاد کافی به نظر می‌رسد. مثلا اگر نوزاد شما هفت کیلوگرم وزن دارد، ۷۵ قاشق چایخوری (۳۷۵ سی‌سی) یا یک و نیم فنجان برای او کافی خواهد بود.
کودک شما باید آب کافی بنوشد، به ویژه در روزهای خیلی گرم یا هنگام ابتلا به بیماری. به شیردهی ادامه دهید و اگر نوزاد ۶ ماه یا بیشتر دارد هر روز نصف فنجان آب به او بدهید. وقتی شروع به خوردن غذای جامد کرد می‌توانید مقدار آب را افزایش دهید.
در چنین شرایطی بیشتر مراقب بروز کم آبی باشید:
تب
اگر نوزاد شما تب کرده است به او آب کافی بدهید. اگر نمی‌توانست راحت آب را قورت بدهد، با مشورت دکتر به او استامینوفن مخصوص کودکان بدهید (برای نوزادان بالای شش ماه). از دادن آسپیرین به کودک خودداری کنید.
گرمای شدید
در روزهای خیلی گرم، مایعات بیشتری به کودک بدهید تا کم آبی در بدن نوزاد دلبندتان بروز نکند. فعالیت زیاد در یک روز گرم یا حتی نشستن و بی حال شدن بر اثر گرما منجر به عرق ریختن و در نتیجه اگر روده‌های کودک شما مشکلی داشته باشند او با اسهال و استفراغ اقدام به دفع مایعات بدنش خواهد کرد.
در چنین شرایطی از دادن آب میوه و داروهای آزاد ضد اسهال به کودک خودداری کنید زیرا وضعیت بدتر خواهد شد، مگر این که دارو توسط پزشک تجویز شده باشد. یادتان نرود که کم‌آبی بدن حجم ادرار نوزاد را کم کرده و حتی می‌تواند او را به یبوست دچار کند. ما در این مطلب از راه‌های درمان یبوست نوزادان با شما صحبت کرده بودیم.
کودک را تشویق به خورد شیر بیشتر کنید و اگر شش ماهش گذشته است به او مقداری آب بدهید. یادتان باشد، اگر کم آبی بدن نوزاد ناشی از اسهال باشد، مدفوع او آبکی خواهد بود. اگر دفع آب، ناشی از استفراغ یا عوامل دیگر باشد روده‌هایش فعالیت کم‌تری خواهند داشت.
استفراغ
ویروس‌ها و عفونت‌های روده ممکن است منجر به استفراغ شود. اگر نوزادتان نتواند مایعات را نگه دارد حتما بدنش دچار کم آبی خواهد شد. دادن نوشیدنی حاوی الکترولیت به نوزادان بالای سه ماه موثر خواهد بود.
در یک بازه چند ساعته، هر ده دقیقه به اندازه یک قاشق چایخوری از این نوشیدنی‌ها بدهید. اگر همه چیز خوب پیش رفت می‌توانید این مقدار را به هر ۵ دقیقه، ۲ قاشق چایخوری افزایش دهید.
امتناع از شیر خوردن
اگر کودک شما دچار گلو درد شده باشد یا در دست، پا و دهان خود احساس ناراحتی و درد کند شیر نمی‌خورد. در چنین شرایطی (اگر کودک بیش از ۶ ماه دارد) با مشورت پزشک به او استامینوفن یا ایبوپروفن بدهید تا ناراحتیش تسکین پیدا کند. می‌توانید در وعده‌های کوچک‌تر به او شیر خودتان، شیر خشک یا آب بدهید.
