خبرها گوش به گوش می‌پیچد و عجیب نیست اگر شما هم تنها با چند سرفه و کمی تب، راهی بیمارستان شوید و تنها بعد از شنیدن حرف‌های پزشک، خیالتان از مبتلا نبودن به یک ویروس کشنده راحت شود. ویروس آنفولانزا که هر سال با شدت بیشتری به بدن‌هایمان حمله می‌کند، در پاییز و زمستان امسال جان قربانیان زیادی را گرفت و هشدارهای متخصصان در مورد پیشگیری به موقع از بیماری، سوالات متعددی را در مورد لزوم تزریق واکسن آنفولانزا مطرح کرد. ما در این مطلب، تلاش می‌کنیم تا به سوالهای شما در این مورد پاسخ دهیم.
واقعیت این است که ویروس آنفولانزا دائما در حال تغییر است، بنابراین هر سال واکسن جدید آنفولانزا ساخته می‌شود. دانشمندان قبل از شروع فصل آنفولانزا با پیش بینی اینکه احتمالاً کدام ویروس آنفولانزا در فصل آینده شایع‌تر و مقاوم‌تر خواهد بود، واکسن را تولید می‌کنند. متخصصان معتقدند واکسن آنفولانزا، احتمال ابتلا به آنفولانزا را پایین می‌آورد و می‌تواند تا حدودی شما را در برابر آنفولانزا محافظت کند. بنابراین با در نظر گرفتن شرایط، می‌توان گفت تزریق واکسن آنفولانزا، با ارزش است. اما آیا شما هم از کسانی هستید که شرایط استفاده از این واکسن را دارند؟
این واکسن واقعا موثر است؟
آنفولانزا، یک عفونت تنفسی است که می‌تواند عوارض جانبی جدی برای کودکان، افراد مسن و افرادی با شرایط پزشکی خاص ایجاد کند. معمولا انتظار می‌رود، واکسنی که هر سال با توجه به آخرین ویروس‌های آنفولانزا تولید شده است بتواند شخص دریافت کننده واکسن را از این ویروس محافظت کند.
دریافت واکسن آنفولانزا، هر چند که ۱۰۰ درصد موثر نیست، اما بهترین راه برای جلوگیری از دردسرهای مبتلا شدن به علایم آنفولانزا و عوارض آن است. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها توصیه می‌کنند همه اشخاص ۶ ماهه به بالاتر، سالانه در برابر آنفولانزا خود را واکسینه کنند. اما بد نیست در ادامه این مطلب به مهمترین و متداول‌ترین سوالاتی که در مورد آنفولانزا با آن برخور می‌کنیم نگاهی داشته باشیم.
چه زمانی باید تزریق شود؟
واکسن آنفولانزا توسط تولیدکنندگان خصوصی ساخته می‌شود و تولید آن حدود شش ماه طول می‌کشد. در دسترس بودن واکسن بستگی به زمان تکمیل تولید دارد، اما به طور کلی از مرداد توزیع دارو شروع و بهتر است از اوایل فصل پاییز، تزریق واکسن شروع شود.
ایجاد ایمنی بعد از تزریق آنفولانزا تا دو هفته طول می‌کشد، اما می‌توان از واکسن حتی اگر بعد از شروع فصل آنفولانزا آن را دریافت نکردید، نیز بهره‌مند شوید.
چرا هر سال نیاز به واکسینه شدن داریم؟
با توجه به اینکه ویروس‌های آنفولانزا خیلی سریع تکامل می‌یابند، ممکن است واکسنِ سال گذشته شما را از ویروس‌های امسال محافظت نکند. واکسن‌های جدید آنفولانزا هر ساله تولید می‌شوند تا با ویروس‌های آنفولانزا به سرعت سازگار شوند.
هنگام واکسیناسیون، سیستم ایمنی بدن برای محافظت در برابر ویروس‌های موجود در واکسن، آنتی بادی تولید می‌کند. اما ممکن است سطح آنتی بادی به مرور زمان کاهش یابد و به همین دلیل بهتر است هر سال واکسن تزریق شود.
چه افرادی باید واکسن آنفولانزا را دریافت کند؟
واکسیناسیون سالانه آنفولانزا، برای همه افراد شش ماه یا بالاتر توصیه می‌شود. واکسیناسیون به ویژه برای افرادی که در معرض خطر عوارض آنفولانزا هستند، از جمله اشخاص زیر مهم است:
- زنان حامله
- کهنسالان
- کودکان
کودکان بین شش ماه تا هشت سال ممکن است نیاز به دو دوز واکسن با فاصله حداقل چهار هفته از هم داشته باشند، تا کاملاً محافظت شوند. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۷ انجام شد، نشان داد که واکسن به طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به کودک را در اثر ابتلا به آنفولانزا کاهش می‌دهد. با این حال باید حتما برای تزریق با پزشک فرزند خود مشورت کنید.
شرایط مزمن پزشکی هم می‌تواند خطر عوارض آنفولانزا را افزایش دهد. این شرایط مزمن شامل بیماری‌های زیر است:
- آسم
- سرطان یا درمان سرطان
- بیماری انسدادی مزمن ریوی
- فیبروز کیستیک
- دیابت
- ایدز
- کلیه یا بیماری کبد
- چاقی
چه کسانی نباید واکسن آنفولانزا را دریافت کنند؟
نکته مهم این است که حتما قبل از دریافت واکسن آنفولانزا باید با پزشک خود مشورت کنید تا موارد زیر بررسی شود:
به تخم مرغ حساسیت دارید؟
بیشتر انواع واکسن‌های آنفولانزا حاوی مقدار کمی پروتئین تخم مرغ هستند. اگر حساسیت خفیف تخم مرغ دارید – به عنوان مثال بعد از خوردن تخم مرغ کهیر می‌زنید – می‌توانید بدون هیچ‌گونه احتیاط اضافی از واکسن آنفولانزا استفاده کنید. اگر حساسیت شدید به تخم مرغ دارید، باید در یک مرکز پزشکی واکسینه شوید و تحت نظر پزشک معالج، در معرض تشخیص و مدیریت واکنش‌های آلرژیک شدید باشید.
واکسن‌های آنفولانزایی وجود دارد که حاوی پروتئین تخم مرغ نیستند و سازمان غذا و دارو آن را برای استفاده در افراد ۱۸ سال و بالاتر تأیید کرده است.
نسبت به واکسن آنفولانزای قبلی واکنش شدیدی داشتید؟
واکسن آنفولانزا برای هرکسی که واکنشی شدید نسبت به واکسن آنفولانزای قبلی داشته باشد توصیه نمی‌شود. اما توصیه می‌شود حتما، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید چون برخی از واکنش‌ها ممکن است مربوط به واکسن نباشد.
واکسن آنفولانزا انواع مختلفی دارد؟
واکسن آنفولانزا به صورت تزریق یا اسپری بینی با عنوان واکسن استنشاقی آنفولانزا در دسترس است. در سال‌های اخیر، نگرانی‌هایی وجود داشته که واکسن استنشاقی آنفولانزا به اندازه کافی در برابر انواع خاصی از آنفولانزا مؤثر نباشد. واکسن استنشاقی آنفولانزا برای موارد زیر توصیه نمی‌شود:
- کودکان زیر دو سال
- بزرگسالان ۵۰ ساله و بالاتر
- زنان حامله
- کودکان بین دو تا ۱۷ سال که از آسپرین یا داروی حاوی سالیسیلات استفاده می‌کنند
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند
- کودکان دو تا چهار ساله که در ۱۲ ماه گذشته دچار آسم یا خس‌خس سینه شده‌اند
گروه‌های دیگری هم وجود دارند که توصیه می‌شود نسبت به استفاده از واکسن استنشاقی آنفولانزا با احتیاط عمل کنند، با پزشک خود مشورت کنند تا متوجه شوند که در یکی از این گروه‌ها قرار دارند یا نه.
واکسن آنفولانزا را همچنین می‌توان با تزریقی که معمولاً در عضله بازو می‌شود، انجام داد. اگر شما یک فرد زیر ۶۵ سال سن هستید، ممکن است واکسن درون پوستی (داخل پوستی) را انتخاب کنید، یا ترجیح دهید واکسن خود را با استفاده از دستگاه تزریق جت تزریق کنید که از مایعات فشار قوی و باریک به جای سوزن استفاده می‌شود.
واکسن آنفولانزا، شخص را به آنفولانزا مبتلا می‌کند؟
نه. این واکسن نمی‌تواند، شخص را مبتلا به آنفولانزا کند. اما ممکن است به دلایل مختلف از جمله علائم بیماری آنفولانزا – علی‌رغم دریافت واکسن آنفولانزا- از جمله موارد زیر از واکسن استفاده نشود:
واکنش به واکسن
برخی از افراد بعد از دریافت واکسن یک یا دو روز دردهای عضلانی و تب را تجربه کنند. این ممکن است یک اثر جانبی در تولید آنتی بادی‌های محافظ بدن باشد.
پنجره دو هفته‌ای
حدود دو هفته طول می‌کشد تا اثر آنفولانزا کامل شود. اگر اندکی قبل یا در طول این مدت در معرض ویروس آنفولانزا باشید، ممکن است آنفولانزا بگیرید. ویروس‌های آنفولانزا ناسازگار هستند و درمان آنفولانزا هم پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. در برخی سال‌ها، ویروس‌های آنفولانزا که برای واکسن استفاده می‌شوند با ویروس‌هایی که در فصل آنفولانزا گردش می‌کنند مطابقت ندارند. اگر این اتفاق بیفتد، تزریق واکسن شما کمتر اثر خواهد داشت، اما هنوز هم می‌تواند از شخص در مقابل بیماری محافظت کند.
بیماری‌های دیگر
بسیاری از بیماری‌های دیگر مانند سرماخوردگی علائم شبه آنفولانزا را ایجاد می‌کنند. بنابراین ممکن است فکر کنید که آنفولانزا گرفتید در حالی که آنفولانزا نیست. به طور کلی می‌توان گفت افراد زیر نباید واکسن آنفولانزا دریافت کنند:
- کودکان زیر شش ماه
- افرادی که نسبت به واکسن آنفولانزا یا هر یک از مواد تشکیل دهنده آن بسیار حساسیت دارند
واکسن آنفولانزا چه نوع محافظتی ارائه می دهد؟
این که واکسن آنفولانزا تا چه اندازه می‌تواند موثر باشد به عوامل مختلفی بستگی دارد. این واکسن به طور کلی در بین افراد زیر ۶۵ سال مؤثر است. بعضی از افراد مسن و افراد دارای شرایط پزشکی خاص ممکن است بعد از دچار شدن به ویروس آنفولانزا دچار مصونیت کمتری شوند.
بررسی‌های مطالعات گذشته نشان داده است که به طور متوسط، این واکسن در حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد برای بزرگسالان سالم که بین ۱۸ تا ۶۴ سال دارند، موثر است و در بعضی مواقع ممکن است کمتر موثر باشد.
اثربخشی واکسن آنفولانزای فصلی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله اینکه نوع ویروس آنفولانزا در واکسن به خوبی با گردش خون مطابقت داشته باشد. بعضی از مطالعات نشان می‌دهند که وقتی نوع واکسن با ویروس موجود مطابقت خوبی ندارد، افراد واکسینه شده ۶۰ درصد کمتر از افرادی که واکسینه نشده‌اند، مبتلا به آنفولانزا می‌شوند. اثر واکسن هم بسته به شخصی که واکسینه شده است می‌تواند متفاوت باشد . این واکسن بیشتر مناسب بزرگسالان سالم و کودکان بزرگتر است.
اما مطالعات دیگر نشان می‌دهد افرادی که مریض می‌شوند در صورت واکسینه شدن علائم کمتری دارند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۳ که در ژورنال Clinical Infectious Diseases منتشر شده است، نشان داد افرادی که به آنفولانزا مبتلا شده بودند، کمتر احتمال دارد در اثر آنفولانزا در بیمارستان بستری شوند.
اما در هر صورت حتی اگر واکسن به طور کامل از آنفولانزا جلوگیری نکند، ممکن است شدت بیماری شما و خطر عوارض جدی آن را کاهش دهد.
آیا واکسن آنفولانزا برای زنان باردار بی خطر است؟
بله، مطالعات نشان می‌دهد که واکسن‌های آنفولانزا برای زنان در هر مرحله از بارداری بی‌خطر است. با توجه به این که دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است زنان باردار را به آنفولانزا مبتلا کنند و با توجه به این که زنان باردار، هنگامی که مبتلا به آنفولانزا می‌شوند، احتمال این که آنفولانزایی شدیدتر بگیرند و در معرض عوارض و بستری شدن قرا گیرند، بهتر است حتما واکسن دریافت کنند.
علاوه بر این، واکسیناسیون آنفولانزا در دوران بارداری به محافظت از کودک در برابر آنفولانزا در شش ماه اول زندگی، کمک می‌کند. در واقع مادر با تزریق واکسن آنفولانزا، این محافظت را به نوزاد تازه متولد شده خود نیز منتقل می‌کند.
عوارض جانبی این واکسن چیست؟
عوارض خفیف ناشی از آنفولانزا شامل درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق، تب درجه پایین و درد است. فقط در حدود یک تا دو درصد افرادی که دچار آنفولانزا می‌شوند تب به عنوان یک عارضه جانبی تلقی می‌شود.
عوارض جانبی کمیاب اما جدی دیگری از جمله واکنش‌های آلرژیک وجود دارد. علائم عوارض جانبی جدی شامل دشواری در تنفس، تورم در اطراف چشم یا لب، کهیر، تپش قلب، سرگیجه و تب بالا است. اگر عوارض جانبی جدی عارض شود، بیمار باید سریعاً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشد.
برای کودکان، عوارض ناشی از واکسن استنشاقی آنفولانزا می‌تواند شامل آب ریزش بینی، خس خس سینه، سردرد، استفراغ، درد عضلات و تب باشد. برای بزرگسالان، عوارض جانبی آن شامل آب ریزش بینی، سردرد، گلودرد و سرفه است. اما این عوارض جانبی در مقایسه با بیماری واقعی آنفولانزا مدت کوتاهی طول می‌کشد.
می‌توانم خطر ابتلا به آنفولانزا را بدون واکسن زدن کاهش داد؟
واکسن بهترین دفاع در برابر آنفولانزا است، اما اقدامات دیگری هم وجود دارد که می‌توانید برای محافظت در برابر آنفولانزا و سایر ویروس‌ها استفاده کنید. این مراحل شامل موارد زیر است:
- دستان خود را مرتب و کامل با صابون و آب بشویید
- اگر صابون و آب در دسترس نیست از یک ضدعفونی کننده حاوی الکل استفاده کنید
- تا حد امکان از لمس چشم، بینی یا دهان خودداری کنید
- در هنگام شیوع آنفولانزا تا حد ممکن از حضور در اماکن شلوغ خودداری کنید
- عادات سلامتی را تمرین کنید. به مقدار کافی بخوابید، مرتباً ورزش کنید، مایعات زیادی بنوشید، رژیم غذایی مناسب برای درمان آنفولانزا را در پیش بگیرید
- استرس خود را مدیریت کنید
- در صورت بیمار شدن می‌توانید با ماندن در خانه در جلوگیری از شیوع آنفولانزا نیز کمک کنید
ممنونم
مطلبتون آموزنده بود