افرادی که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند نمی‌توانند به طور کامل قند شیر (لاکتوز) را هضم کنند، در نتیجه بعد از خوردن یا نوشیدن محصولات لبنی دچار اسهال، گاز معده و نفخ می‌شوند. این عارضه معمولا ضرری به انسان نمی‌رساند اما علایم عدم تحمل لاکتوز می‌تواند آزاردهنده باشد.
کمبود لاکتاز، آنزیمی که در روده کوچک تولید می‌شود معمولا مسبب عدم تحمل لاکتوز است. بسیاری از افراد دارای سطوح پایین لاکتاز هستند اما می‌توانند محصولات مشتق از شیر را بدون بروز مشکل هضم کنند. اگر شما واقعا دچار عدم تحمل لاکتوز هستید، کمبود لاکتاز بعد از خوردن محصولات لبنی موجب بروز علایمی در شما می‌شود.
بسیاری از افرادی که قادر به هضم لاکتوز نیستند، می‌توانند بدون این که نیاز به قطع کامل لبنیات از برنامه غذایی‌شان این مشکل را مدیریت کنند و سراغ لبنیات بدون لاکتوز بروند.
علایم عدم تحمل لاکتوز
نشانه‌ها و علایم این عارضه معمولا بین سی دقیقه تا دو ساعت بعد از خوردن یا نوشیدن مواد غذایی حاوی لاکتوز شروع می‌شوند. این علایم شامل موارد زیر می‌شوند:
- اسهال
- تهوع و گاهی استفراغ
- دردهای شکمی
- نفخ
- گاز معده
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر بعد از خوردن مواد غذایی لبنی شاهد علایمی که نام بردیم می‌شوید، حتما به پزشک مراجعه کنید به ویژه زمانی که نگران هستید دچار کمبود کلسیم شوید.
دلایل این عارضه
عدم تحمل لاکتوز زمانی رخ می‌دهد که روده کوچک شما آنزیم (لاکتاز) کافی برای هضم قند (لاکتوز) تولید نمی‌کند. به طور عادی، لاکتاز قند شیر را تبدیل به دو قند ساده گلوکز و گالاکتوز می‌کند که از طرق غشای روده جذب جریان خون می‌شوند.
اگر دچار کمبود لاکتاز هستید، لاکتوز موجود در غذای شما به جای این که فرآوری و جذب شود در روده می‌ماند و باکتری‌های معمولی روده با لاکتوز هضم نشده دچار فعل و انفعال می‌شوند که این جریان علایم و نشانه‌های عدم تحمل لاکتوز را در پی دارد.
سه نوع عدم تحمل لاکتوز وجود دارد. عوامل مختلفی موجب کمبود لاکتاز در هر یک از انواع عدم تحمل لاکتوز می‌شوند. بد نیست بدانید که این مشکل ممکن است کودکان را هم آزار دهد و برای جلوگیری از عوارض بعدی، باید آن را به موقع شناسایی کنید.
عدم تحمل لاکتوز اولیه
این نوع ناتوانی در هضم لاکتوز از دو گونه دیگر آن رایج‌تر است. افرادی که دچار عدم تحمل لاکتوز اولیه می‌شوند در بدو تولد لاکتاز زیادی تولید می‌کنند و این آنزیم را که وجود آن برای نوزاد ضروری است را از طریق شیر، تنها ماده غذایی که می‌توانند مصرف کنند تامین می‌کنند.
زمانی که غذا جایگزین شیر در تغذیه کودک می‌شود، به طور طبیعی تولید لاکتاز کاهش می‌یابد اما به اندازه‌ای که برای هضم لبنیات در برنامه غذایی یک فرد بالغ معمولی کافی خواهد بود.
در عدم تحمل لاکتوز اولیه، تولید لاکتاز به شدت کاهش می‌یابد و باعث دشواری در هضم محصولات لبنی توسط فرد بالغ می‌شود. تصور می‌شود که نوع اولیه، عامل ژنتیکی داشته باشد و در میان جمعیت وسیعی از مردم آفریقا، آسیا و آمریکای جنوبی، کشورهای مدیترانه‌ای و اروپای جنوبی دیده می‌شود.
عدم تحمل لاکتوز ثانویه
این نوع سوء هضم لاکتوز زمانی به وجود می‌آید که روده کوچک شما بعد از یک دوره بیماری، جراحت یا عمل جراحی که روده کوچک در آن درگیر بوده باشد لاکتاز کم‌تری تولید کند. در میان بیماری‌های مرتبط با عدم تحمل لاکتوز ثانویه می‌توان به بیماری سلیاک، رشد بیش از حد باکتری و بیماری کرون اشاره کرد. درمان بیماری ممکن است مجددا سطح لاکتاز را بالا بیاورد و علایم و نشانه‌ها را در طول زمان بهبود ببخشد.
عدم تحمل لاکتوز مادرزادی یا در سن رشد
این که کودکی با عدم تحمل لاکتوز بر اثر فقدان کامل فعالیت لاکتاز پدیده‌ای نادر است. این عارضه از نسلی به نسل دیگر با یک الگوری موروثی به نام اتوزومال مغلوب autosomal recessive منتقل می‌شود، به این معنی که متاثر شدن کودک به شرطی است که هم مادر و هم پدر ژن مشابهی را به فرزندشان منتقل کنند.
عوامل خطرناک
عواملی که باعث می‌شوند شما و کودکتان مستعد ابتلا به این عارضه شوید:
- افزایش سن: عدم تحمل لاکتوز معمولا در بزرگسالی رخ می‌دهند. این عارضه در میان کودکان و نوجوانان شایع نیست.
- قومیت: عدم تحمل لاکتوز اغلب در میان اقوام آفریقایی، آسیایی، آمریکای جنوبی و سرخ‌پوستان رایج است.
- تولد زودرس: نوزادان زودرس ممکن است دچار سطوح پایین لاکتاز باشند چرا که سلول‌های تولید کننده لاکتاز تا سه ماهه سوم در روده کوچک رشد نمی‌کنند.
- اثر بیماری بر روده کوچک: مشکلات روده کوچک که می‌توانند موجب عدم تحمل لاکتوز شوند شامل رشد بیش از اندازه باکتریایی، بیماری سلیاک و بیماری کرون می‌شوند.
- درمان برخی از انواع سرطان: اگر تحت رادیوتراپی برای درمان سرطان در ناحیه شکم خود قرار گرفته‌اید یا شاهد عوارض شیمی‌درمانی در روده خود هستید احتمال سوءهضم لاکتوز در شما افزایش پیدا می‌کند.
