همه چیز درباره محصولات فرادما و مزایا و مضرات مصرف شیر فرادما

احتمالا برایتان پیش آمده که هنگام خرید در فروشگاه‌ها با پاکت‌های شیر یا خامه‌ای برخورد کرده باشید که کلمه فرادما روی آن‌ها نوشته شده، تاریخ انقضای بلند مدت دارند و تا شش ماه پس از تولید هم قابل مصرف هستند. طبیعتا پس از مشاهده تاریخ انقضای محصولات اینچنینی این سوال در ذهن مخاطب شکل می‌گیرد که منظور از فرادما چیست؟ یا چه تغییراتی روی این محصولات در روند تولید صورت گرفته که مدت نگهدارنگی آن را افزایش داده است؟ آیا این تغییر بر اثر افزودن مواد نگه دارنده به شیر و خامه است؟

همانطور که احتمالا می‌دانید شیر یا خامه پاستوریزه پنج تا هفت روز پس از تولید قابل استفاده هستند و پس از آن فاسد خواهند شد، اما نوع دیگری از این محصولات در پروسه‌‌ تولید با دمای بالا برای چند ثانیه استرلیزه می‌شوند و تمام باکتری‌های موجود در آن‌ها کشته شده و به این ترتیب مدت نگهدارندگی محصول افزایش می‌یابد. محصولات تولید شده در این فرایند فرادما هستند و با حرارت بالا و بسته بندی درست بدون هیچ مواد افزودنی تاریخ انقضای آن‌ها افزایش یافته است.

محصولات فرادما را بهتر بشناسید

جدیدا روی بیشتر پاکت‌های شیر و خامه‌‌هایی که تاریخ انقضای زیادی دارند کلمه فرادما را مشاهده می‌کنید، اما شاید ندانید محصولات فرادما چه هستند و چه ویژگی‌هایی دارند. محصولات فرادما یا UHT محصولاتی هستند که در پروسه تولید تحت فرایند استریلیزاسیون قرار می‌گیرند و به این ترتیب مدت زمان نگهداری یا تاریخ مصرف آن‌ها افزایش می‌یابد. برای مثال شیر یا خامه فرادما در این فرایند به مدت دو تا چهار ثانیه در معرض دمای ۱۳۵ تا ۱۵۰ درجه سانتی‌‎گراد قرارمی‌گیرد و سپس بلافاصله تا دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد خنک شده و در نهایت در شرایط اسپتیک (پاکت‌های شش لایه ضد نور) بسته‌بندی می‌شود.

تفاوت این روش با روش پاستوریزه این است که در فرایند پاستوریزه کردن محصول با قرار گرفتن در دمای ۷۵ درجه سانتی‌گراد به مدت ۱۵ ثانیه تنها باکتری‌های بیماری‌زای آن نابود می‌شود؛ اما در فرایند فرادما با قرار گرفتن محصول در حرارت بالا تمامی باکتری‌های آن از بین رفته و به این ترتیب امکان هرگونه فعالیت شیمیایی و آنزیمی از آن گرفته می‌شود.

تفاوت دیگر محصولات فرادما و پاستوریزه در نحوه بسته‌بندی آن‌ها است. در روش پاستوریزه محصولات در پلاستیک دو لایه بسته‌بندی شده و راهی بازار می‌شوند، این در حالی است که محصولات فرادما پس از طی کردن پروسه تولید در بسته‌بندی‌های شش لایه دور از نور، حرارت و اکسیژن نگهداری می‌شوند و همین باعث طولانی‌تر شدن مدت ماندگاری آن‌‌ها می‌گردد. یکی از محصولات لبنی پرمصرفی که با این روش استریلیزه شده و ماندگاری آن افزایش پیدا می‌کند شیر است.

شیر فرادما

شیر یک نوشیدنی محبوب است که خواص بی‌نظیری داشته و مصرف آن در زنان باردار و کودکان بسیار توصیه شده است و به همین علت وجود این نوشیدنی لبنی مفید در خانه از اهمیت زیادی برخوردار است. شیرهای فرادما برای مصرف خانگی گزینه مناسب‌تری هستند چرا که شما می‌توانید با تهیه چند پاکت از آن‌ها از داشتن شیر برای مدتی طولانی در خانه‌تان مطمئن باشید. طعم شیر فرادما کمی متفاوت‌تر از شیرهایی است که در شرایط پاستوریزه تولید شده‌اند و آن هم به علت شوک حرارتی کوتاهی است که روی ترکیبات سولفید شیر تاثیر می‌گذارد. بیشتر مردم در این تصور هستند که علت عمر طولانی شیر فرادما استفاده از افزودنی‌ها و مواد نگهدارنده در این نوع نوشیدنی است، اما این یک باور غلط است و طبق قوانین استاندارد وزارت بهداشت استفاده از هرگونه مواد نگهدارنده برای بالا بردن انقضای شیر ممنوع است.

در حقیقت شیر استریلیزه با قرار گرفتن در حرارت بالا تمامی باکتری‌های آن از بین می‌رود و با بسته‌بندی شش لایه امکان نگهداری چهار تا شش ماهه در آن به وجود می‌آید و هیچ مواد نگهدارنده‌ای در کار نیست. اما نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که شیرهای استریلیزه تنها تا زمانی قابلیت ماندگاری بالا دارند که از بسته‌بندی خود خارج نشده باشند؛ به محض باز شدن بسته‌بندی باید شیر را در یخچال نگهداری کنید و مانند شیر پاستوریزه در طول پنج تا هفت روز آن را مصرف کنید.

برای اطلاع از روش تولید شیر شما می‌توانید روی بسته‌بندی آن را بخوانید؛ روی بسته‌بندی تمام شیرهایی که با روش  فرادما یا Ultra High Temperature تولید شده‌اند عبارت فرادما یا UHT را خواهید یافت. اگر روی بسته بندی شیر تنها عبارت پاستوریزه درج شده بود باید بدانید که آن محصول با روش استریلیزه تولید نشده است.

مزایای مصرف شیر فرادما

شیر فرادما به علت کاهش در زمان فرایند استریلیزه با حرارت بالا و در نهایت خنک شدن ناگهانی نسبت به شیر پاستوریزه از کیفیت بالاتری برخوردار است. محصولات فرادما طعم بهتری داشته و کیفیت بالاتری نسبت به محصولات پاستوریزه دارند. شیرهای فرادما مانند شیر غنی شده ماجان بهترین انواع شیر برای مصرف کودکان هستند.

چراکه به دلیل سرعتی که در حرارت دادن شیر و پایین آوردن حرارت آن وجود دارد، در ساختار مواد مغذی شیر تغییری ایجاد نمی‌شود و کیفیت شیر، تا شش ماه بعد از تولید از دست نمی‌رود. این شیرها در صورت وارد شدن به بسته‌بندی‌های نفوذپذیر چند لایه (تتراپک)، از نفوذ آلودگی‌ها ثانویه هم مصون می‌مانند و در صورت وجود آلودگی در شیر، والدین بخاطر تغییر شکل ظاهری بسته، از سالم نبودن آن باخبر می‌شوند.

مضرات مصرف شیر فرادما

فرایند تولید شیر فرادما با حرارت بالا ایمنی موجود در پروتئین شیر را کاهش می‌دهید و میزان از دست رفتن پروتئین شیر در روش UTH بیشتر از پروسه پاستوریزه کردن آن است. همچنین کلسیم محلول در شیر در فرایند فرادما تبدیل به کلسیم نامحلول می‌شود که پس از استریلیزه شدن جذب آن برای بدن دشوار است. مواد مغذی نیز با گذشت زمان زیاد طبیعتا تاثیر کمتری داشته و در مواردی از بین خوهند رفت بنابراین از نظر تغذیه یا باید شیر غنی شده فرادما مصرف کنید یا شیر پاستوریزه را جایگزین شیر فرادما کنید.

غنی کردن شیر فرایندی است که تولید کنندگان طی آن ریزمغذی‌ها یا همان میکرونوترینت‌هایی مثل ویتامین‌ها و مواد معدنی را به شیر اضافه می‌کنند. مصرف شیر غنی شده برای کودکان بسیار مفید است و به حافظه کودکان کمک می‌کند و همچنین برای مبارزه با عفونت‌های تنفسی ویروسی توصیه می‌شود. بنابر این اگر می‌خواهید شیر فرادما مصرف کنید بهتر است از شیرهای غنی شده UHT استفاده نمائید.