آش دوغ یکی از انواع آشهای سنتی و قدیمی ایرانی است که در استانهای متعددی از کشورمان تهیه و مصرف میشود. اصالت آن به شهر سرعین اردبیل بر میگردد و این آش به عنوان “آیران آشی” یا “دوغا” در میراث ناملموس استان اردبیل ثبت ملی هم شده است. این آش ملس و خوشمزه در شهرهای مختلفی از کشورمان مثل تبریز، ارومیه، شیراز، اصفهان، کرمانشاه، رشت و مازندران تهیه میشود. مسافرانی که به این شهرها سفر میکنند، حتما خوردن آش دوغ را که با دوغ محلی همان منطقه درست میشود در اولویتهای سفرشان قرار میدهند.
با وجود شباهت بسیار در اصول اولیه تهیه آش دوغ، در استانهای مختلف از مواد اولیه متفاوتی برای پخت آش استفاده میکنند و ممکن است آن را به شکل متفاوتی هم تزیین کنند. امروز میخواهیم طرز تهیه آش دوغ اردبیل را آموزش دهیم که طعمی ترش و خوشمزه و بافتی غلیظ و باقوام دارد.
مواد لازم برای تهیه آش دوغ اردبیل
- گوشت چرخکرده250 گرم
- نخود (پخته شده) یکونیم پیمانه
- برنج ایرانی یک پیمانه
- دوغ سون کالهدو لیتر
- ماست ترش دو لیتر
- سبزیجات معطر شامل: تره، گشنیز، برگ سیر تازه نیم کیلوگرم
- تخم مرغ یک عدد
- پیاز (رنده شده)یک عدد
- روغن به مقدار لازم
طرز تهیه آش دوغ اردبیلی
مرحله اول
قبل از هر کاری فراموش نکنید که نخود را باید از شب قبل بخیسانید. در طول مدت خیس خوردن نخودها، آب ظرف را چند بار عوض کنید. اما برای شروع، سبزیها را شسته و داخل یک آبکش بریزید تا کاملا خشک شوند. سپس، آنها را به صورت متوسط خرد کنید. سپس، نخودهای خیسانده شده از شب قبل را آبکشی کنید. بعد از آن، نخودها را داخل یک قابلمه با مقداری آب روی حرارت قرار دهید تا بپزند.
مرحله دوم
ماست را داخل یک کاسه ریخته و دوغ را به آن اضافه کنید. ماست و دوغ را مخلوط کنید تا کاملا یکدست و یکپارچه شوند. برای این که طی مراحل پخت دوغ نبرد، یک عدد تخم مرغ را به مخلوط ماست و دوغ اضافه کنید. مواد را هم بزنید تا تخم مرغ باز شود.
مرحله سوم
در این مرحله از تهیه آش دوغ اردبیل ترش و خوشمزه، مخلوط آماده شده را داخل یک قابلمه ریخته و روی حرارت زیاد قرار دهید. به کمک یک قاشق چوبی مواد را هم بزنید. چون آش دوغ حین مراحل پخت باید مرتب هم زده شود، بهتر است از قاشق چوبی استفاده کنید تا داغ نشود.
مرحله چهارم
در این حین یک پیمانه برنج را بشویید و به قابلمه اضافه کنید. مرتب مواد را هم بزنید تا دوغ بریده نشود.
مرحله پنجم
وقتی احساس کردید که دوغ به غلظت مناسب رسیده است، نوبت اضافه کردن گوشت قلقلیهاست. اما گوشت قلقلی چطور درست میشود؟
مرحله ششم
برای تهیه گوشت قلقلی، گوشت چرخکرده را با یک عدد پیاز رنده شده که آبش را گرفتید و مقداری نمک و فلفل و نعنا خشک مخلوط کنید. به اندازه یک فندق یا کمی بزرگتر از گوشت بردارید و قلقلی درست کنید. یک تابه بردارید و مقداری روغن داخل آن بریزید. تابه را روی حرارت قرار دهید تا روغن حسابی داغ شود. سپس، گوشت قلقلیها را داخل روغن سرخ کنید تا تمام اطراف آن طلایی شود.
مرحل هفتم
سبزیهای معطر را که از قبل شسته و خرد کردهاید، در این مرحله به آش اضافه کنید. نخود پخته شده را هم اضافه کنید. وقتی آش به جوش آمد در قابلمه را ببندید تا سبزیها پخته و تیره شوند. حدود نیم ساعت تا چهل دقیقه بگذارید آش روی حرارت ملایم جا بیفتد.
مرحله هشتم
بعد از این که آش خوب جا افتاد، آن را داخل ظرف مناسب سرو کرده و با نعنا و سیر داغ تزیین کنید.
نکات طرز تهیه آش دوغ اردبیلی
- سیر تازه طعم منحصر به فردی به این آش میدهد؛ بنابراین از ریختن آن داخل آش دوغ دریغ نکنید.
- استفاده از ماست همزده باعث میشود بافت آش لطیفتر و همچنین کارتان آسانتر شود. اگر از ماستهای دیگری استفاده کنید، باید آن را آنقدر با دوغ هم بزنید تا نرم و یکدست شوند.
- اگر حین مراحل پخت احساس کردید که آش غلیظ شد، مقداری دوغ به آن اضافه کنید.
- برای این که شکل اصیل و سنتی آش حفظ شود، بهتر است از ادویههای رنگی استفاده نکنید.
- استفاده از برنج نیم دانه ایرانی باعث خوشعطر شدن آش و همچنین زود پخته شدن آش میشود.
- اگر علاقهمند به درست کردن آش دوغ هستید، طرز تهیه آش دوغ سنتی کردستان و آش دوغ ترکی را هم امتحان کنید. همچنین خوب است دیگر آشهای استان اردبیل مانند آش گیلدیک یا گل نسترن و آش رشته اردبیلی و نیز آش اوماج اردبیل به روش سنتی را هم ببینید.