شیردهی بدون شک یکی از مهم‌ترین و شیرین‌ترین فعالیت‌های مادرانه پس از زایمان است. تغذیه با شیر مادر همان‌قدر که که می‌تواند روی ارتباط روانی مادر و کودک اثر بگذارد، جسم آن دو را هم درگیر می‌کند. معمولا اولین تجربه شیردهی برای مادران می‌تواند ابهامات و دردسرهایی را همراه داشته باشد. پس اگر شما هم به تازگی صاحب فرزندی شده‌اید و با سوالاتی مثل «شیر مادر با شیر خشک چه تفاوتی دارد؟»، «مصرف چه غذاها و داروهایی روی دوران شیردهی اثر می‌گذارد؟»، «روش‌های صحیح دوشیدن شیر چگونه است؟»، «مشکلات شیردهی چیست و چگونه می‌توان از آن‌ها جلوگیری کرد؟» و غیره روبرو شده‌اید، همراه ما باشید تا از سیر تا پیاز تغذیه با شیر مادر را با شما در میان بگذاریم.
چالش‌ها و لذت‌های دوران شیردهی، از اصلی‌ترین خوشی‌ها و البته دغدغه‌های مادرانی است که برای اولین بار بچه‌‌دار می‌شوند. در هفته‌های اول بدون شک بسیاری از مادران تجربه‌ها و نگرانی‌های مشترکی از دوران شیردهی خود دارند. در این مطلب به شما کمک خواهیم کرد تا نگرانی‌های مادرانه نسبت به تغذیه با شیر مادر برطرف کنید و با خیالی راحت‌تر به فرزندتان شیر بدهید.
چرا شیر مادر از شیر خشک مفیدتر است؟
بسیاری از مادران اطلاعاتی درباره اهمیت تغذیه با شیر در نوزادان خود دارند؛ اما در هنگام تصمیم‌گیری برای انتخاب تغذیه با شیر مادر یا شیرخشک بر سر دو راهی قرار می‌گیرند. سازمان کودکان آمریکا (AAP) اعلام کرده است که تغذیه نوزادان تا شش ماهگی بهتر است به شیر مادر محدود شود و پس از آن حداقل تا یک سالگی پیشنهاد می‌شود که شیر مادر بخش مهمی از غذای اصلی کودک باشد.
شیر مادر آنتی‌بادی‌هایی فراهم می‌کند که نوزادان را در برابر برخی عفونت‌ها مثل عفونت گوش محافظت می‌کند. همچنین تغذیه با شیر مادر هضم راحت‌تری دارد و نوزادان دل‌درد و نفخ کمتری می‌گیرند. شواهد نشان می‌دهد که افزایش هوش کودکان و کاهش نرخ سندرم مرگ ناگهانی نوزادان با تغذیه با شیر مادر ارتباط مستقیم دارد. همچنین کودکانی که با شیر مادر تغذیه شده‌اند در بزرگسالی خطر کمتری برای ابتلا به آسم، دیابت و فشار خون آن‌ها را تهدید می‌کند.
فراموش نکنید که شیردهی برای زنان هم مفید است. این عمل خطر ابتلا به سرطان پستان، دیابت، بیماری‌های قلبی، پوکی استخوان و سرطان تخمدان را در مادران کاهش می‌دهد. همچنین ارتباط روحی که شیردهی بین نوزاد و مادر ایجاد می‌کند، غیرقابل وصف است.
بااینحال اگر نتوانستید به دلیل مشکلات رایج شیردهی به نوزادتان شیر دهید، نگران نباشید! شیر خشک جایگزین مناسبی برای تغذیه نوزادتان است که مواد غنی و ضروری را برای نوزاد تامین می‌کند و با کمک روش‌های درست تغذیه نوزاد با شیشه‌شیر، می‌توانید آرامش و سلامت را به کودکتان هدیه کنید.
اما اگر امکان تغذیه فرزندتان با شیر مادر را ندارید، به یک نکته مهم توجه کنید! هیچ‌وقت شیر گاو را جایگزین شیر خشک نکنید. کودکان زیر یک‌سال مجاز به مصرف شیر گاو نیستند. جالب است بدانید که پس از یک سالگی، مصرف شیر گاو برای کودکان بلامانع خواهد بود. شیر کامل برای کودکان یک‌ساله و شیر بدون چربی یا کم چرب برای کودکان بالای دو سال مناسب است.
تغذیه با شیر مادر و مشکلات رایج شیردهی
۱. زخم و خون‌ریزی در نوک سینه‌ها
زخم شدن نوک سینه‌ها و خون‌ریزی آن‌ها یکی از متداول‌ترین اتفاقات دردناک برای مادران است. اما توجه داشته باشید که این اتفاق اصلا عادی نیست.
شیردهی نباید با درد همراه باشد. این مشکل می‌تواند به خاطر حساسیت پوستی، عدم قرارگیری درست سینه در دهان نوزاد یا چفت نشدن سینه‌ها در دهان رخ دهد. هرچند این زخم‌ها و ترک‌ها برای مادر ناراحت‌کننده است و درد به همراه دارد، اما هیچ آسیبی به نوزاد شما نمی‌رساند؛ پس نگران نباشید.
اگر نوک سینه‌هایتان زخم شد روش‌های درست شیردهی را امتحان کنید و اگر زخم‌ها عمیق‌تر شدند و خون‌ریزی داشتید، به پزشک مراجعه کنید.
چگونه مشکل زخم شدن نوک سینه‌ها در دوران شیردهی را برطرف کنیم؟
سعی کنید نوک سینه خود را درست در وسط دهان نوزاد قرار ندهید، به نحوی که هاله زیر دور سینه بیشتر در دهان قرار بگیرد. این نحوه شیردهی به چفت شدن دهان نوزاد به دور سینه کمک می‌کند. برای آنکه بتوانید بهتر دهان نوزاد را به دور سینه‌ها چفت کنید، از وضعیت‌های شیردهی متفاوتی استفاده کنید. وضعیتی که نوزاد بتواند به راحتی از سینه شما شیر بخورد.
همچنین شست‌وشوی سینه‌ها به صورت مداوم با صابون‌های ضدباکتریایی و استفاده از پمادهای لانولین طبی می‌تواند به کاهش و بهبود زخم‌هایتان کمک کند. از کمپرس سرد هم می‌توانید برای کاهش دردتان استفاده کنید.
۲. سینه‌های دردناک
سینه‌های دردناک از دیگر شکایت‌های مادران است. سینه‌های سفت و متورم می‌تواند هم برای مادر ناراحتی و درد ایجاد کند و هم برای نوزاد مشکلاتی را به همراه داشته باشد. این اتفاق معمولا به دلیل انقباض و گرفتگی سینه‌ها رخ می‌دهد که باعث می‌شود نوزاد شما نتواند به خوبی از شیر مادر تغذیه کند.
دردناک شدن سینه‌ها می‌تواند به دلایل مختلفی همچون پر بودن سینه‌ها یا عفونت ایجاد شود. عفونت سینه‌ها عموما همراه با علائم آنفولانزا همچون تب همراه است.
چگونه درد سینه را در دوران شیردهی کنترل کنیم؟
شما می‌توانید با افزایش تعداد دفعات شیردهی به نوزادتان، تخلیه سینه‌ها از شیر و ماساژ سینه‌ها با حرکت دست به سمت پایین از دردناکی و التهاب سینه‌هایتان کم کنید.
اگر تورم سینه‌ها به دلیل عفونت باشد پیشنهاد می‌کنیم تا به پزشک خود مراجعه و عوامل آن را شناسایی کنید. آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان این عفونت موثر خواهند بود.
۳. ترشح و نشت شیر از سینه
هرچند همه مادران هرگز این اتفاق را در دوران شیردهی خود تجربه نمی‌کنند، بااینحال نشست و ترشح شیر از سینه در میان برخی مادران دیده می‌شود. ترشح شیر معمولا به دلیل پر بودن سینه‌ها یا رفلکس شیر ایجاد می‌شود.
همچنین گاهی به هنگام بغل کردن نوزاد و قبل از آماده شدن برای شیر دادن، ممکن است از سینه‌هایتان به سرعت شیر خارج شود، این اتفاق به دلیل بیش‌فعالی مادر رخ می‌دهد. نگران این مشکلات نباشید چراکه هیچ آسیبی به نوزاد شما نمی‌رساند.
چگونه از نشت و ترشح شیر جلوگیری کنیم؟
استفاده از پد شیردهی مناسب، خالی کردن سینه‌ها از شیر قبل از پر شدن و افزایش دفعات شیردهی می‌تواند به شما در کاهش نشت شیر کمک کند. همچنین قرار دادن دست‌ها در عرض سینه‌ها و فشار محکم آن‌ها به شما کمک می‌کند تا از رفلکس شیر جلوگیری کنید.
۴. دانه‌های سفید در دهان نوزاد
دانه‌های سفید در دهان نوزاد می‌تواند نشان از برفک باشد. برفک یک عفونت قارچی بی‌خطر در دهان نوزاد است که هنگام تغذیه با شیر مادر متوجه آن خواهید شد. این عفونت در شیردهی می‌تواند به نوک سینه مادر منتقل شود که همراه با خارش، سوزش و درد در هنگام شیردهی خواهد بود.
برفک را چگونه درمان کنیم؟
برای درمان برفک باید به پزشک مراجعه کنید. این مشکل به وسیله داروهایی همچون نیستاتین قابل حل است.
۵. سینه نگرفتن نوزاد
اگر نوزاد شما از گرفتن سینه خودداری کرد، نگران نباشید. این اتفاق ممکن است به خاطر پر بودن بیش از حد سینه‌ها، قرار دادن سینه‌ها در وضعیت نادرست هنگام شیردهی یا ضعف نوزاد در مکیدن باشد.
همچنین گاهی اوقات نوزاد از گرفتن یک سینه سر باز می‌زند و تنها از سینه دیگر شیر می‌خورد. این ترجیح دادن سینه‌ها توسط نوزاد، به میزان پر بودن سینه‌ها و دسترسی راحت‌تر به آن ارتباط دارد.
چکار کنیم که نوزاد سینه را بگیرد؟
در چنین مواردی که نوزاد هیچ‌کدام از سینه‌ها را نمی‌گیرد، از بطری برای شیردهی استفاده کنید. اگر بطری را نگرفت، احتمالا دلیل آن پر بودن بینی یا درد دندان نوزاد باشد. اما اگر فقط یک سینه را ترجیح داد با تغییر دادن وضعیت‌های شیردهی خود می‌توانید دسترسی راحت‌تری برای نوزاد فراهم کنید.
همچنین افزایش دفعات شیردهی، شیر دادن قبل از پر شدن و تخلیه سینه‌ها از شیر می‌تواند مشکل پر بودن سینه‌ها را برطرف کند. درنهایت برای یافتن دقیق‌تر علت به شما پیشنهاد می‌کنیم که به پزشک خود مراجعه کنید.
دوشیدن شیر مادر یا پمپاژ کردن آن روش خاصی دارد؟
زمانی که مادران در کنار نوزاد خود نیستند یا در محیطی خارج از خانه می‌خواهند به نوزاد شیر دهند، معمولا از پمپاژ کردن یا دوشیدن شیر خود استفاده می‌کنند تا نوزاد بی‌بهره از تغذیه با شیر مادر نباشد.
همچنین گاهی به دلیل سینه نگرفتن نوزاد و زخم‌های سینه، مادران به استفاده از بطری روی می‌آورند و برای نوزاد، شیر خود را پمپاژ می‌کنند. اگر سینه‌هایتان نیز از شیر پر شده است، پمپاژ کردن از راهکارهایی است که به شما در تخلیه آن کمک خواهد کرد.
بیشتر مادران با استفاده از پمپ‌ها یا شیردوش‌های دستی و برقی موجود در بازار شیر خود را پمپاژ می‌کنند. برخی دیگر اما استفاده از دست را برای خارج کردن شیر ترجیح می‌دهند. بااینحال دوشیدن شیر سینه به وسیله شیردوش‌ها راحت‌تر و سریع‌تر خواهد بود.
شیر دوش برقی چگونه کار می‌کند؟
برای استفاده از شیردوش‌های برقی، ابتدا لازم است تا از محافظ نوک سینه یا همان فلنج استفاده کنید و بعد با روشن‌کردن دستگاه، شیر به درون محفظه آن مکیده می‌شود. این فلنج‌ها عموما همراه با شیردوش‌های برقی فروخته می‌شوند. توجه داشته باشید که حتما از اندازه مناسب فلنج استفاده کنید، چون اندازه‌های نامناسب سبب درد، سختی در دوشیدن، تحریک و نیشگون سینه‌ها می‌شود.
دوشیدن شیر از هر دو سینه با کمک این روش حدود ۱۰ الی ۱۵ دقیقه زمان می‌برد. همچنین ممکن است در استفاده‌های اول از این دستگاه، احساس مکش زیادی کنید. برای جلوگیری از چنین حسی، به شما پیشنهاد می‌کنیم با کمترین درجه پمپاژ آن را امتحان کنید.
چطور از شیردوش دستی استفاده کنیم؟
شیردوش‌های دستی هم مانند شیردوش‌های برقی دارای فلنج و محفظه هستند اما موتور برقی برای مکیدن شیر ندارند. برای استفاده از آن نیاز است که مادر با فشار یا کشیدن پیستون به خروج شیر کمک کند. دوشیدن شیر با کمک شیردوش‌های دستی از هر دو سینه حدود ۴۵ دقیقه زمان نیاز دارد.
توجه داشته باشید که در هنگام دوشیدن شیر نباید هیچ احساس دردی داشته باشید و باید کاملا در آرامش این کار را انجام دهید تا شیر با چربی مناسبی را تولید کنید. احساس درد به شما یادآوری خواهد کرد که احتمالا روش‌تان نادرست است. فراموش نکنید که شست‌وشوی شیردوش‌ها نیز پس از هربار پمپاژ کردن اهمیت دارد.
با استفاده از دست چگونه شیر سینه را خارج کنیم؟
روش یکسانی برای دوشیدن شیر توسط دست وجود ندارد، چراکه هر مادری روش مخصوص به خودش را دارد. بااینحال ما پیشنهاد می‌کنیم که ابتدا حتما دست‌های خود را بشویید. سپس سینه‌هایتان را به آرامی با یک حوله گرم ماساژ دهید. بنشینید و کمر خود را مستقیم به سمت جلو کمی خم کنید.
انگشت شست خود را در بالای مرز آرئولا یا همان هاله صورتی رنگ اطراف نوک سینه و انگشت اشاره خود را درست در پایین آن قرار دهید تا شکلی مثل حرف C تشکیل شود. سپس انگشان را به دیواره سینه فشار دهید و به آرامی بهم نزدیک کنید. از حرکات چرخشی استفاده کنید تا بهترین حالت را پیدا کنید. آنقدر این حرکت را با ریتم تکرار کنید که دیگر شیری خارج نشود.
کدام روش دوشیدن شیر برای تغذیه با شیر مادر مناسب‌تر است؟
انتخاب بهترین روش دوشیدن شیر کاملا به زمان و تعداد دفعات پمپاژ کردن شما بستگی دارد. اگر زمان کمی دارید و شاغل هستید، شیردوش‌های برقی برایتان مناسب خواهد بود. اما اگر گاهی اوقات از دوشیدن شیر استفاده می‌کنید، شیردوش‌های دستی مناسب‌تر و ارزان‌تر خواهند بود. اگر هم به ندرت این کار را انجام می‌دهید، دوشیدن شیر به کمک دست را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
جالب است بدانید که بهترین زمان دوشیدن شیر، صبح است. انتخاب زمان مناسب برای دوشیدن، استفاده از شیردوش‌های مناسب و نحوه صحیح استفاده از آن‌ها، اندازه فلنج و تنظیمات درست شیردوش برقی می‌تواند مشکلات ناشی از دوشیدن شیر را کاهش دهد.
همچنین اگر در ابتدا فقط چند قطره شیر خارج شد، نگران نباشید چراکه با پیدا کردن روش صحیح مخصوص به خود این مشکل هم برطرف می‌شود. استفاده از برخی داروهایی که حاوی استروژن هستند و عدم نوشیدن کافی مایعات توسط مادر می‌تواند، مقدار شیر مادر را کم کند. همچنین پس از شیر دادن به نوزاد اقدام به پمپاژ کردن نکنید که شیر کمی بدست خواهید آورد.
پس از پمپاژ کردن، شیر مادر را چگونه نگهداری کنیم؟
شیر را پس از دوشیدن در بطری‌های پلاستیکی یا شیشه‌ای بریزید که درپوش‌های محکمی دارند. نباید هوا به داخل آن نفوذ کند. برخی از شیردوش‌ها بطری مناسب و مخصوصی برای ذخیره شیر دارند. کیسه‌های مخصوصی هم برای این کار وجود دارد که عموما برای نگهداری کوتاه‌مدت شیر مناسب هستند.
فراموش نکنید که روی بطری‌ها تاریخ بزنید که به ترتیب تاریخ از قدیمی تا جدید استفاده کنید. فریز کردن یا منجمد کردن شیر مادر، برخی آنتی‌بادی‌های آن را از بین می‌برد. به همین علت بهتر است که تنها در مواقع ضروری شیر را در فریزر نگهداری کنید. هیچ‌گاه برای ذوب‌کردن شیر یخ‌زده، شیر تازه روی آن نریزید.
ممکن است شیر شما در اوایل شیردهی رنگی متمایل به آبی داشته باشد یا چربی‌هایش جدا شده و روی شیر قرار بگیرند و بویی همانند صابون داشته باشد. این موارد اصلا نگران‌کننده نیست و فقط به خاطر تغییر چربی ایجاد می‌شود. اما شیر شما نباید بو یا طعم ترشیدگی داشته باشد که نشان می‌دهد شیر فاسد شده است.
برخی کارشناسان معتقدند که پس از استفاده از یک بطری شیر باید باقی‌مانده شیرهای موجود در آن بطری را دور بریزید چون برای استفاده مجدد مناسب نخواهد بود. همچنین هیچ‌گاه روی نیمه شیر قدیمی‌تر یا باقی‌مانده در یک بطری، شیر جدید و تازه اضافه نکنید.
مدت زمان نگهداری شیر مادر پس از دوشیدن چقدر است؟
اختلاف‌های بسیاری سر مدت زمان حفظ و نگهداری شیر مادر وجود دارد. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) اعلام کرده است که شیر مادر در دمای اتاق حدود شش تا هشت ساعت دوام می‌آورد، هرچند بهتر است که بلافاصله پس از دوشیدن در یخچال نگهداری شود.
اگر شیر در فریز با دمای پنج درجه فارنهایت نگهداری کنید، به مدت دو هفته باقی می‌ماند. اگر دمای فریز صفر درجه باشد، شش ماه و اگر منفی چهار درجه باشد، ۱۲ ماه شیر حفظ می‌شود. شیر مادر در یخچال به مدت کوتاهی باقی می‌ماند
پیشنهاد می‌شود که در طی پنج روز از شیر تازه یا منجمد استفاده کنید. پس از ذوب‌کردن شیر منجمد، می‌توانید آن را تا ۲۴ ساعت در یخچال و یک ساعت در دمای اتاق نگهداری کنید.
چگونه شیر منجمد و یخ‌زده را برای استفاده ذوب کنیم؟
هیچ‌وقت برای گرم‌کردن و ذوب‌کردن شیر منجمد از ماکروویو استفاده نکنید که مواد مغذی شیر مادر را از بین می‌برد. با گذاشتن شیر منجمد در یخچال یا نگهداشتن آن برای مدتی زیر آب گرم می‌توانید آن را برای استفاده نوزادتان آماده کنید.
چه مقدار تغذیه با شیر مادر برای نوزادان کافی است؟
بسیاری از مادران نگران آن هستند که ممکن است نوزادشان به اندازه کافی شیر نخورد. درحقیقت نمی‌توان به طور قطع این موضوع را مشخص کرد اما باتوجه به نشانه‌هایی می‌توان احساس رضایت خاطر داشت که نوزاد در تغذیه با شیر مادر مشکلی ندارد.
چگونه بفهمم نوزادم به اندازه کافی شیر می‌خورد؟
نشانه‌های زیر می‌تواند به شما کمک کند که نوزاد خود را بهتر بفهمید. اگر این علائم را در خود و نوزادتان احساس کردید، احتمالا نوزادتان به اندازه کافی شیر می‌خورد.
- احساس نرمی در سینه‌ها پس از شیردادن به نوزاد
- احساس رضایت و آرامش در نوزاد پس از تغذیه با شیر مادر
- افزایش مداوم وزن نوزاد (در چهار ماه اول، حدود ۱۷۰ گرم در هفته)
- تعویض روزانه شش پوشک (قبل از عادت‌کردن نوزاد به شیر مادر و در دوران آغوظ این تعویض حدود دو پوشک در روز خواهد بود)
چگونه بفهمم نوزادم به اندازه کافی شیر نمی‌خورد؟
اگر احساس می‌کنید که نوزادتان به اندازه کافی شیر نمی‌خورد، به نشانه‌های زیر نگاهی داشته باشید. اگر چنین نشانه‌هایی را در خود یا نوزادتان دید، آن را بررسی کنید.
- کاهش وزن یا اضافه نکردن وزن (از روز پنجم افزایش وزن در نوزادان شروع می‌شود.)
- کاهش ادرار و مدفوع در نوزاد (از روز پنجم حدودا روزانه شش بار برای ادرار و سه برای مدفوع پوشک نوزاد تعویض می‌شود.)
- تیره‌شدن و کوچک‌شدن مدفوع؛ یبوست نوزاد می‌تواند نشانه کم‌آبی بدن او باشد.
- تیره‌شدن و غلیظ شدن ادرار (نوشیدن کافی مایعات، ادرار نوزاد را روان و روشن می‌کند.)
- بی‌حالی و به سرعت خوابیدن نوزاد در زیر سینه مادر و بی‌قراری آن پس از بیدار شدن
- چشم‌ها و دهان خشک
- پر بودن سینه‌ها و عدم احساس نرمی پس از شیر دادن
اگر نوزادم به اندازه کافی شیر نخورد چه می‌شود؟
اگر نوزاد به اندازه کافی شیر نخورد، با کمبود مایعات مواجه می‌شود. تغذیه با شیر مادر برای نوزادان بسیار پراهمیت است، کمبود آن می‌تواند روی رشد نوزاد هم اثر می‌گذارد. تمامی نشانه‌های بالا نمی‌تواند تعیین‌کننده دقیق مقدار مناسب شیر برای نوزاد باشد. اگر بسیاری از آن نشانه‌ها را احساس کردید، با پزشک خود مشورت کنید.
مهترین سوال تغذیه با شیر مادر: روزی چندبار به نوزادم شیر بدهم؟
بعضی از نوزادان در آغوش‌کشیدن و سینه‌گرفتن را نه فقط برای تغذیه با شیر مادر بلکه به خاطر احساس آرامش آن بیش از حد طلب می‌کنند اما برخی دیگر تنها هنگامی که گرسنه باشند، به در آغوش‌کشیدن نیاز خواهند داشت. در ۲۴ ساعت اولیه پس از تولد، نوزادن بیشتر خواب هستند و به همین دلیل کمتر به سینه‌گرفتن تمایل دارند.
نوزادان در هفت هفته اول، هر دو تا سه ساعت یا هشت تا ۱۲ بار در روز به تغذیه با شیر مادر نیاز خواهند داشت. در دو تا پنج ماهگی، این مقدار به هر دو و نیم تا سه و نیم ساعت یا هفت تا ۹ بار در روز کاهش پیدا می‌کند. از شش ماهگی به بعد هم نوزادان روزانه هر پنج تا شش ساعت یا چهار تا پنج بار به تغذیه با شیر مادر نیاز خواهند داشت.
توجه کنید که بیش از حد به نوزادتان شیر ندهید. نوازد خودش نمی‌تواند متوجه شود که چقدر به شیر نیاز دارد و ممکن است بیش از حد شیر بنوشد. همچنین استفاده از بطری مقدار دریافتی شیر را توسط نوزاد افزایش می‌دهد. با گرفتن سینه از نوزاد هرچند وقت یکبار به آن فرصت نفس کشیدن دهید تا اگر سیر شده است دیگر شیری طلب نکند.
از کجا بفهمم که به اندازه کافی شیر دارم؟
یکی از سوالات اسامی مادران تک‌قلو و چندقلو این است که آیا شیر کافی دارند یا نه. جالب است بدانید که بدن هر زن توانایی تولید شیر کافی را دارد و فرقی نمی‌کند که یک فرزند داشته باشد یا چندتا. تولید شیر در بدن مادران هیچ ارتباطی با تعداد فرزندان یا اندازه سینه‌ها ندارد. مادران تا زمانی‌که نوزادشان شیرخوار باشد، سینه‌هایشان شیر خواهد داشت.
موارد زیر می‌تواند نشان دهنده شیر کم در مادران باشد:
- تحریک نشدن نوک سینه‌ها و عدم خروج شیر از آن‌ها که می‌تواند به دلیل پمپاژ بیش از حد سینه‌ها، دردناک بودن آن‌ها و عدم تمایل نوزاد به مکیدن رخ دهد.
- تیروئید، دیابت، کم‌خونی و جراحی سینه ممکن است منجر به کاهش تولید شیر در سینه‌ها شود.
- مصرف برخی داروها همچون داروهای سرماخوردگی و حساسیت هم روی میزان شیر اثر می‌گذارد.
- قرص‌های ضدبارداری حاوی استروژن مقدار شیر را کاهش می‌دهد.
- زنانی که دارای سینه‌های هیپوپلاستی هستند، بافت غده کمتری برای تولید شیر دارند.
چگونه شیر را زیاد کنم؟
برای افزایش شیر مادر راه‌های بسیاری توصیه شده؛ قرار گرفتن در وضعیت صحیح برای شیردهی به نوزاد، افزایش دفعات شیردادن، تخلیه کردن شیر سینه‌های پر به کمک دست یا شیردوش، عدم استفاده از شیر خشک و پستانک، مصرف مواد غذایی موثر در افزایش شیر مادر و ایجاد احساس آرامش در نوزاد ، زمینه را برای افزایش شیر مادر فراهم می‌کند.
جو، ارزن، بادام، سیر، گل گاوزبان، ریحان، رازیانه، زغال‌اخته، تمشک و کنجد از خوارکی‌هایی هستند که می‌توانند روی افزایش شیر شما اثر بگذارند. بااینحال پیش از مصرف آن‌ها بهتر است تا ابتدا با پزشک خود مشورت کنید. اگر شیر شما واقعا کم باشد که روی سلامت و وزن نوزاد شما اثرات منفی بگذارد، پزشک احتمالا مکمل‌ها و داروهایی برای شما تجویز خواهد کرد.
در دوران شیردهی باید و نبایدهای زیادی را باید رعایت کنم؟
تمام خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها روی تغذیه با شیر مادر اثر خواهند داشت. البته واکنش هر کودک به هر خوراکی متفاوت خواهد بود. برای اطمینان از آنکه چه بخورید و چه بنوشید نسبت به واکنش‌ها و حساسیت‌های نوزادتان، حتما با پزشک صحبت کنید.
چه داروهایی را در دوران شیردهی نباید استفاده کنم؟
در دوران شیردهی بیشتر داروها خطری برای مادر و نوزاد نخواهند داشت. ممکن است مقادیر کمی از آن‌ها که وارد جریان خون شده و وارد شیر مادر می‌شوند. این مقادیر کم هیچ خطری نخواهد داشت و تنها ممکن است تا میزان تولید شیر را تحت تاثیر قرار دهد. به همین علت همیشه قبل از مصرف دارو با پزشک خود مشورت کنید.
چه گیاهان دارویی را در دوران شیردهی نباید تهیه کنم؟
گیاهان دارویی شاید طبیعی و ارگانیک به نظر برسند اما گاهی موارد بسیار پرقدرت هستند. برخی از این گیاهان دارویی می‌تواند روی میزان شیر مادر اثر بگذارد. به شما پیشنهاد می‌کنیم که در مصرف گیاهان دارویی دقت کنید.
مصرف روغن کرچک، روغن نعناع، ریشه ریواس، بابونه گاوی و مریم‌گلی در دوران شیردهی پیشنهاد نمی‌شود. می‌گویند که نعناع و جعفری شیر مادر را کم می‌کند. استفاده از گل راعی یا گل شهناز هم در دوران شیردهی ممکن است برای مادران خطرآفرین باشد. هرچند این گیاه به کاهش اثرات داروهای هورمونی ضدبارداری و درمان افسردگی کمک می‌کند اما منجر به خواب‌آلودگی و درد کولیک در مادران خواهد شد.
گیاه پنج‌انگشت یا فلفل کوهی را هم در افزایش و تقویت شیر مادر موثر می‌دانند اما این ادعا رد شده است و برعکس منجر به کاهش شیر مادر می‌شود. رازیانه، شنبلیله، زیره و رزماری اگر به مقدار متوسط استفاده شود، خطرآفرین نخواهد بود. جالب است بدانید که شنبلیله را موثر در افزایش شیر مادر می‌دانند. هرچند این ادعا اثبات نشده است.
چه مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی را در دوران شیردهی نباید مصرف کنم؟
موادغذایی و نوشیدنی‌ها می توانند به‌راحتی وارد جریان شیر مادر شده و سلامت کودک را تحت تاثیر قرار دهند. استفاده بیش از حد ماهی و غذاهای دریایی به ویژه آن‌هایی که جیوه بالایی دارند، اثر منفی روی کیفیت شیر مادر خواهد داشت. مصرف قهوه در بارداری محدودیت‌هایی دارد، همچنین در دوران شیردهی هم مصرف بیش از ۳۰۰ گرم کافئین در روز برای نوزاد شما خطرناک تلقی می‌شود.
این کافئین در قهوه، شکلات و برخی نوشیدنی‌ها وجود دارد که در تغذیه با شیر مادر اثر می‌گذارد. از آنجایی‌که بدن نوزاد نمی‌تواند کافئین را دفع کند؛ این کافئین وارد شده در بدن نوزاد جمع می‌شود و سبب بی‌خوابی و مشکلات دیگر خواهد شد. همچنین برخی مادران تصور می‌کنند که خوردن شیر گاو یا گوسفند می‌تواند در تقویت شیر آن‌ها اثر بگذارد اما چنین نیست.
خوردن غذاهای نفاخ مانند حبوبات هیچ ایرادی نخواهد داشت. برخی معتقدند که منجر به نفخ و تحریک معده نوزاد می‌شود اما درحقیقت چنین نیست و این ادعا اثبات نشده است. غذاهای تند هم مصرفشان هیچ خطری نخواهد داشت اما اگر بالافاصله پس از مصرف غذاهای تند، معده نوزادتان بهم ریخت و اسهال شد؛ حتما با پزشک مشورت کنید.
آیا می‌توانم در دوران شیردهی سیگار بکشم؟
به‌طور کلی مصرف الکل، مواد مخدر و حتی سیگار برای مادر و نوزاد بسیار خطرناک خواهد بود. نیکوتین موجود در سیگار می‌تواند روی کیفیت و میزان تولید شیر مادر اثر منفی بگذارد. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که تاحد امکان از سیگارهایی که نیکوتین کمتری دارند با فاصله زمانی از هنگام شیردهی استفاده کنید.
در دوران شیردهی می‌توانم ورزش کنم؟
ورزش سبک و متوسط در بارداری و بعد از زایمان هیچ خطری برای مادر نخواهد داشت و روی میزان و کیفیت شیر اثری ندارد. اما ورزش با شدت بالا از آن جهت که سطح اسیدلاکتیک در شیر را افزایش می‌دهد به مادران توصیه نمی‌شود. این اثر تا ۹۰ دقیقه پس از ورزش در جریان شیر مادر باقی می‌ماند. با این‌حال پیشنهاد می‌شود که حتما برای برنامه‌ریزی ورزش خود با پزشک مشورت کنید.
