مصرف پروبیوتیک چه تاثیری بر سلامت کودکان می‌گذارد؟

پروبیوتیک‌ها، باکتری‌های زنده خوب و/یا مخمرهایی هستند که به طور طبیعی در بدن شما زندگی می‌کنند. البته بدن انسان دائم دارای باکتری‌های خوب و بد هر دو با هم است، اما گاهی تعادل این باکتری‌ها به هم می‌خورد. به عنوان مثال، وقتی بیمار می‌شود و بدن اصطلاحا عفونت می‌کند به خاطر غلبه باکتری‌های بد بر باکتری‌های خوب است.

داشتن باکتری‌های خوب در روده مزایای بسیاری برای سلامتی دارد، از جمله کاهش وزن، بهبود هضم، افزایش عملکرد سیستم ایمنی، پوست سالم‌تر و کاهش خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را می‌توان نام برد.

پروبیوتیک‌ها هم نوع خاصی از باکتری‌های خوب و مفید هستند که در روده و سایر قسمت‌های بدن زندگی می‌کنند. پروبیوتیک‌ها علاوه بر کمک به گوارش، مولکول‌های پیچیده و ترکیباتی مفیدی مانند ویتامین‌ها و آنتی‌بیوتیک‌های مختلف را تولید می‌کنند.

مصرف مواد غذایی و مکمل‌های پروبیوتیکی راهی برای افزودن باکتری‌های خوب به بدن است. شناخت انواع پروبوتیک‌ها و منابع‌شان بسیار مهم است. زیرا علاوه بر اینکه با روش‌هایی برای ارتقای سلامت خود آشنا می‌شوید خواهید دانست که بیماری‌ها و شرایط سلامت مزمن زیر در نتیجه تعادل باکتری‌های خوب در سیستم گوارش قابل بهبود هستند:

• اسهال (هم اسهال ناشی از آنتی بیوتیک‌ها و هم موارد ناشی از عفونت Clostridioides difficile (C. diff)).
• یبوست.
• بیماری التهابی روده (IBD).
• سندرم روده تحریک پذیر (IBS).
• عفونت‌های مخمری
• عفونت‌های دستگاه ادراری.
• بیماری لثه.
• عدم تحمل لاکتوز.
• اگزما (درماتیت آتوپیک).
• عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی (عفونت گوش، سرماخوردگی، سینوزیت).
• سپسیس (به ویژه در نوزادان).

اما آیا پروبیوتیک کودکان هم، همان نحوه عملکرد در بزرگسالان را دارد؟ پروبیوتیک چه فوایدی برای کودکان دارد؟ مصرف پروبیوتیک کودکان باید از چه زمانی شروع شود؟ بهترین نوع پروبیوتیک کودکان کدام است؟ جواب این سوالات را می‌توانید در این مطلب پیدا کنید.

آیا باید به فرزندانم پروبیوتیک بدهم؟

مصرف پروبیوتیک چه تاثیری بر سلامت کودکان می‌گذارد؟ پروبیوتیک‌ها هم برای بزرگسالان و هم برای کودکان مفیدند. اگر کودک شما بیماری‌ای دارد که برای درمان آن نیاز به آنتی بیوتیک است، مصرف پروبیوتیک می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. همچنین همانطور که اشاره شد می‌توان از پروبیوتیک‌ها برای کمک به رفع یبوست، رفلاکس اسید معده، اسهال، نفخ  و اگزما در کودکان استفاده کرد.

معمولا مطمئن‌ترین راه برای مصرف پروبیوتیک در کودکان استفاده از آنها در وعده‌های غذایی است. غذاهایی مانند ماست و پنیر دلمه را در نظر بگیرید که می‌توانند باکتری‌های مفید را در بدن کودک اضافه کنند.

در عین حال، مکمل‌های پروبیوتیک تجاری‌ای هم موجود هستند که به طور خاص برای نوزادان و کودکان طراحی شده‌اند. با این حال،  قبل از دادن هر گونه مکمل پروبیوتیکی یا تغییر رژیم غذایی کودک برای گنجاندن غذاهای غنی از پروبیوتیک، با پزشک اطفال صحبت کنید.

بررسی تاثیر پروبیوتیک‌ها از دوران بارداری تا خردسالی در کودکان

تاثیر پروبیوتیک بر کودکان، از زمان بارداری و همزمان با مصرف مواد غذایی حاوی این میکروارگانیسم خوب آغاز می‌شود و به موازات  رشد کودک اثرات خود را بر سلامتی کودک خواهد داشت. کودکان با مصرف مواد غذایی حاوی این باکتری بعد از شروع غذای کمکی، از بسیاری از بیماری‌های گوارشی مصون می‌مانند. غذاهای کمکی کودک باید از طیف وسیعی از مواد غذایی و با توجه به نیازهای او در هر ماه تهیه شوند.

فواید مصرف پروبیوتیک در دوران بارداری چیست؟

پروبیوتیک‌ها و اثر آنها بر سلامتی هنوز در دست بررسی هستند اما از آنجایی که به حفظ تعادل بین باکتری‌های خوب و بد کمک می‌کنند، نقش مفیدی در هضم مواد غذایی دارند. پروبیوتیک‌ها به عملکرد مناسب سیستم گوارش، کاهش نفخ، گاز روده و مشکلات گوارشی در دوران بارداری هم کمک می‌کنند.

با کاهش مشکلات گوارشی، مادر احساس آرامش بیشتری خواهد کرد و به طور قطع این احساس تاثیر مثبتی بر جنین خواهد داشت. همچنین بعضی از تحقیقات نشان داده که مصرف پروبیوتیک و تغذیه مناسب در دوران بارداری، بروز اگزما در نوزادان تازه متولد شده را کاهش می‌دهد.

پروبیوتیک‌ها به نوزادان چه کمکی می‌کنند؟

پوشش روده نوزاد قابل نفوذ است و می‌تواند مواد خارجی را به داخل خون منتقل کند و پتانسیل واکنش آلرژیک را افزایش دهد. هنگامی که کودک از شیر مادر تغذیه می‌کند، اولین شیر مادر یا آغوز کمک می‌کند تا یک سد محافظ بر روی این پوشش ایجاد شود. این سد محافظ همچنین به عنوان محلی برای پرورش میکروب‌های مفید است که به تقویت روده کمک می‌کند. وقتی پروبیوتیک‌های اضافی را به نوزاد داده می‌شود این سد محافظ در برابر مهاجمین خارجی تقویت خواهد شد.

علاوه بر این، مصرف پروبیوتیک برای نوزادان فواید دیگری هم دارد. از جمله:

• درمان اسهال:  برخی از پروبیوتیک‌ها می‌توانند به درمان اسهال ناشی از عفونت‌ها یا مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها کمک کنند. شواهدی مبنی بر مانع بروز اسهال شدن پروبیوتیک در نوزادان، اما دادن پروبیوتیک به نوزادان به محض شروع اسهال ناشی از ویروس معده، روند بیماری را تا یک روز کاهش می‌دهد.
• کاهش درد کولیک نوزادان:  علت کولیک نوزادان ناشناخته است اما کارشناسان معتقدند که علت کولیک احتمالا باکتری‌های تولید کننده نفخ  و تعداد کمی از نوع خاصی از باکتری‌ها خوب در روده کودکان است. پروبیوتیک کودکان با غلبه بر تعادل بین باکتری‌های خوب و بد در روده، می‌تواند علائم کولیک را کاهش دهد. بررسی‌های پزشکی نشان داده که نوزادان مبتلا به کولیک اگر مکمل‌های پروبیوتیک مصرف کنند میزان درد ناشی از کولیک در طول یک هفته کاهش پیدا می‌کند.
• کاهش ابتلا به اگزما:  اگر زنان باردار در ماه‌های آخر بارداری پروبیوتیک مصرف کنند و بعد از تولد تا شش ماه به نوزاد شیر مادر داده شود، میزان ابتلا نوزاد به اگزما کاهش می‌یابد . مصرف پروبیوتیک برای زنان فواید بسیاری دارد و در طول بارداری اهمیت کمک گرفتن از این باکتری‌های مفید بیشتر می‌شود.
• کاهش عوارض جانبی واکسیناسیون نوزاد:  اگر تصمیم به واکسیناسیون گرفتید، مصرف پروبیوتیک می‌تواند عوارض جانبی احتمالی ناشی از واکسیناسیون‌های کودک را کاهش دهد.
• پروبیوتیک‌ها سلامت مغز نوزاد را در طول رشد و نمو پشتیبانی می‌کنند:  از آنجا که بین روده و مغز فرزند شما ارتباط تنگاتنگی وجود دارد، روده اغلب به عنوان مغز دوم خوانده می‌شود. تغذیه مناسب، سلامت مغز را به همراه خواهد داشت.

از دیگر فواید از این دست می‌توان به این موارد اشاره داشت:

• پروبیوتیک با کمک به حفظ سلامت باکتری‌های سالم، به سلامت دستگاه ادراری و سلامت واژن (در دختران) کمک می‌کند.

• پروبیوتیک کودکان در کاهش علائم سندرم روده تحریک پذیر (IBS) مفید است. همچنین به بیماری التهابی روده (IBD) هم کمک می‌کنند.
• مصرف مرتب پروبیوتیک کودکان ممکن است سبب افزایش تحمل به لاکتوز (قند موجود در شیر گاو) شود.
• استفاده از پروبیوتیک‌های خاص در جلوگیری از عفونت‌های تنفسی مثل سرماخوردگی به ویژه در کودکانی که به مهدکودک می‌روند هم موثر است. برخی از مطالعات نشان داده است کودکانی که به مدت سه ماه هر روز به آنها پروبیوتیک داده شده، کمتر دچار مشکلات تنفسی و اسهال شده‌اند. البته این مورد به طور قطعی تایید نشده است.
• همچنین محققان در حال بررسی بیشتر اثر مفید پروبیوتیک کودکان برای کاهش پوسیدگی دندان و جلوگیری از آلرژی، هستند.

بهترین نوع پروبیوتیک کودکان کدام است؟

بهترین شکل پروبیوتیک کودکان، مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیک است. مهم‌ترین منبع غذایی حاوی پروبیوتیک ماست است. ماست به طور طبیعی حاوی باکتری‌های لاکتوباسیلوس است و به همین دلیل ماست بهترین منبع غذایی پروبیوتیک‌ به شمار می‌آید. با این حال، در برخی از ماست‌ها، باکتری‌های مفید در طی فرایند فرآوری از بین می‌روند. به همین دلیل انواع ماست که محتوی پروبیوتیک فعال هستند، برچسب‌های ویژه‌ای روی بسته‌بندی خود دارند.

سایر غذاهایی که به طور طبیعی حاوی پروبیوتیک هستند عبارتند از کفیر، کفیر نارگیل، چای کامبوچا، کیمچی (نوعی ترشی کاهو)، کلم ترشی، میسو (سس سویا تخمیر شده)، تمپه (یکی دیگر از محصولات سویا تخمیر شده)، خیار شور، کره سنتی و پنیرهایی مانند پنیر چدار، موزارلا و گودا.

مکمل‌های دارویی پروبیوتیک کودکان به اشکال مختلفی از جمله قرص جویدنی، پودر، قطره، قرص و کپسول تولید می‌شوند. بهتر است برای استفاده از فرم دارویی پروبیوتیک کودکان و نوزادان، حتما با پزشک مشورت کنید و مطمئن شوید که این نوع پروبیوتیک برای فرزندتان خطرناک نباشد.

مقدار روزانه پروبیوتیک کودکان + سن مصرف آن

هیچ توصیه خاصی مبنی بر مقدار مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیک کودکان، وجود ندارد و هیچ راهی هم وجود ندارد که بدانیم کدام یک از این مواد غذایی موثرتر هستند. تنها توصیه‌ای که می‌شود، گنجاندن مواد غذایی حاوی پروبیوتیک در رژیم غذایی کودکان است. در مورد سن شروع تغذیه کودک با پروبیوتیک صبر کنند تا کودک شما حداقل یک سالگی را رد کند.

والدین کودکانی که به شدت بیمار هستند یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند باید قبل از مصرف پروبیوتیک با پزشک مشورت کنند. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که کودکان دارای کاتتر ورید مرکزییا پورت نیز باید از پروبیوتیک‌ها اجتناب کنند. در کودکانی که از این وسایل پزشکی استفاده می‌کنند، مواردی از سپسیس گزارش شده است. اگر هر کدام از این ابزارهای پزشکی در بدن فرزند شما کار گذاشته شده است، همیشه قبل از استفاده از پروبیوتیک‌ها با پزشک خود صحبت کنید.

سوالی که ممکن است مطرح شود این است که آیا پروبیوتیک‌ها می‌توانند عوارض جانبی در کودکان ایجاد کنند؟ از آنجایی که پروبیوتیک‌ها توسط سازمان غذا و دارو (FDA) آمریکا مدون یا آزمایش نشده‌اند، مشخص نیست که آیا عوارض جانبی مانند نفخ، یبوست یا اسهال ایجاد می‌کنند یا خیر. اگر کودک شما پس از شروع مصرف پروبیوتیک‌ها دچار این مشکلات شد، باید مصرف پروبیوتیک‌ها را متوقف کنید تا ببینید آیا علائم از بین می‌روند یا خیر.

نتیجه‌گیری

والدین می‌دانند که عادت دادن کودکان به غذا و مراقبت از تغذیه درست آنها چه کار مشکلی است. فراهم آوردن غذاهای مفید و سالم برای کودک دغدغه‌ای است که دست از سر شما بر نمی‌دارد. از طرفی، کودکان این روزها گرایش عجیبی به هله‌هوله‌ها و فست‌فود‌ها دارند؛ این غذاها مشکلات خاصی برای سیستم گوارش کودکان به وجود می‌آورد. به همین دلیل لزوم کمک گرفتن از روش‌هایی  که این مشکلات گوارشی را برطرف کنند، به شدت احساس می‌شود.

پروبیوتیک همین نقش را بر عهده دارد. محصولات غذایی پروبیوتیک می‌توانند تعادل بین باکتری‌های بد و خوب سیستم گوارش را به وجود آورند و مشکلات گوارشی را کاهش دهند. پس گنجاندن مواد غذایی غنی از پروبیوتیک‌ در رژیم غذایی کودکتان این دغدغه فکری شما را از بین خواهد برد. در صورتی که کودکتان به بیماری‌هایی مانند عدم تحمل لاکتوز و یا اسهال و یبوست دچار است مصرف غذاهای دارای پروبیوتیک، از لبنیات گرفته تا انواع غذاهای تخمیری خواهد توانست در تسکین مشکلات یاد شده کمکتان کند. بعضی از کودکان نیز نیازمند مصرف مکمل‌های پزشکی پروبیوتیکی هستند که البته باید زیر نظر پزشک استفاده شود.

سوالات رایج

آیا باید به فرزندم پروبیوتیک بدهم؟

پروبیوتیک‌ها معمولا برای کودکان بی‌خطر در نظر گرفته می‌شوند. اگر سیستم ایمنی کودک شما ضعیف است یا بیماری خاصی دارد، یا اگر نوزاد نارس است، از مصرف پروبیوتیک خودداری کنید. در این موارد، ممکن است پروبیوتیک‌ها کودک را در معرض خطر عفونت قرار دهند.

از چه سنی باید پروبیوتیک مصرف کرد؟

قبل از دادن پروبیوتیک صبر کنید تا کودک حداقل یک سال سن داشته باشد.

آیا کودکان می‌توانند هر روز پروبیوتیک مصرف کنند؟

تحقیقات نشان می‌دهد که تغذیه با پروبیوتیک‌ها در نوزادان و کودکان سالم بی‌خطر است.

کودک تا چه مدت باید پروبیوتیک مصرف کند؟

قبل از دادن هر نوع مکملی از جمله پروبیوتیک به کودک خود با پزشک صحبت کنید. مکمل‌های غذایی از سوی  سازمان فدرال غذا و دارو (FDA) مورد تایید قانونی واقع نشده‌اند، بنابراین هیچ توصیه رسمی برای دوز یا مدت زمان مصرف آنها وجود ندارد.