آنفولانزا یک بیماری تنفسی است که در نتیجه عفونت ویروسی به وجود می‌آید. آنفولانزا بسیار مسری است و از طریق تنفس و تماس جسمی با فرد مبتلا، پخش می‌شود. آنفولانزای نوع A و B، باعث همه‌گیری و شیوع فصلی این بیماری در فصل زمستان و آنفولانزای نوع C معمولا فقط باعث اختلالات خفیف تنفسی می‌شود. بعضی از انواع ویروس آنفولانزای نوع A مانند ویروس H5N1 یا همان ویروس آنفولانزای مرغی، گاهی انسان را هم آلوده می‌کند و باعث بیماری شدید افراد می‌شود. کارشناسان روی این نوع آنفولانزا دقت و تمرکز بیشتری می‌کنند تا بتوانند تغییرات و تأثیرات آن روی افراد مبتلا را پیشبینی کنند. در این مقاله، علائم آنفولانزا، راه‌های درمان، تفاوت آن با سرماخوردگی و راه‌های پیشگیری از آنفولانزا را توضیح می‌دهیم.
علائم آنفولانزا
علائم آنفولانزا به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند و معمولا حدود دو روز پس از عفونت بروز می‌کنند. بیشتر علائم پس از حدود یک هفته از بین می‌روند، ولی سرفه ممکن است تا دو هفته ادامه یابد. در موارد حاد ممکن است علائم باعث مشکلات دیگری در فرد مبتلا شود، مثل نارسائی کلیه، ایجاد پنومونی باکتریایی، بدتر شدن وضعیت نارسایی قلبی در افرادی که از قبل مبتلا به نارسایی قلبی باشند، مشکلات سینوس و عفونت گوش.
طبق گفته مراکز کنترل و پیشگیری از آنفولانزا، فرد مبتلا به آنفولانزا ممکن است علائم زیر را داشته باشد:
- تب شدید به مدت سه تا چهار روز
- مسدود بودن و آب‌ریزش بینی
- عرق سرد و لرز
- دردهای شدید در جاهای مختلف بدن
- سردرد
- خستگی
البته مبتلایان به آنفولانزا، گاهی همه این علائم را ندارند. به عنوان مثال، آنفولانزا بدون تب هم امکان‌پذیر است. علائم آنفولانزا معمولا به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند. در ابتدا، فرد مبتلا به آنفولانزا ممکن است علائم زیر را داشته باشد:
- تب شدید
- آب‌ریزش و مسدود بودن بینی
- سرفه خشک
- عرق سرد و لرز
- اشتهای کم
- دردهای استخوانی بدن
- سردرد و خستگی
اگر افراد مبتلا به‌خصوص بزرگسالان با علائم آنفولانزا به شرح زیر روبه‌رو شوند، حتما و فورا باید به پزشک مراجعه کنند.
- اختلالات شدید تنفسی
- درد یا فشار در قفسه سینه یا شکم
- سرگیجه، سردرگمی یا از بین رفتن هوشیاری
- تشنج
- کم شدن دفعات و مقدار ادرار در طول روز که نشان‌دهنده کم شدن آب بدن است
- درد شدید، ضعف و ناپایداری بدن
- تب و سرفه مداوم و رفت و برگشتی
علائم و نحوه پیشگیری از آنفولانزا در کودکان
کودکان مبتلا، معمولا علائم مشابه بزرگسالان دارند. اما می‌توانند علائم گوارشی مانند تهوع، استفراغ و اسهال هم داشته باشند. اگر کودکی علائم زیر را داشته باشد، حتما و فورا برای پیشگیری از آنفولانزا یا کنترل آن، او را نزد پزشک ببرید.
- اختلالات شدید تنفسی مثل تنفس سریع و پی در پی.
- قرمز شدن غیر عادی صورت و لب‌ها.
- درد در قفسه سینه و دنده‌ها در هنگام تنفس.
- درد شدید بدن.
- کم شدن آب بدن. به‌عنوان مثال ادرار نکردن به مدت هشت ساعت و گریه نکردن.
- اختلالات هوشیاری و تعامل نکردن با دیگران.
- تب بالای ۳۸ درجه سانتیگراد
- تب و سرفه مداوم و رفت و برگشتی.
علائم و نحوه پیشگیری از آنفولانزا در نوزادان
آنفولانزا می‌تواند برای نوزادان مبتلا، خطرناک باشد. بنابراین توصیه می‌شود برای پیشگیری از آنفولانزا در نوزادان زیر ۶ ماه و بارداران قبل از تولد نوزاد، واکسن آنفولانزا را تزریق کنند. در صورت ایجاد علائم زیر در نوزاد، والدین باید نوزاد را تحت مراقبت‌های پزشکی قرار دهند:
- خستگی نوزاد
- سرفه و گلو درد
- آب‌ریزش و مسدود بودن بینی
- تب بالای ۳۷ درجه سانتیگراد به همراه بثورات پوستی
- اسهال و استفراغ مداوم
- تغییر رنگ پوست به خاکستری یا آبی
- تنفس سریع و سخت و پی در پی
- بی‌قراری نوزاد
- خواب زیاد و غیر عادی
- تب و سرفه رفت و برگشتی
علائم آنفولازای نوع A در همه افراد
- تب و لرز
- آب‌ریزش و مسدود بودن بینی
- دردهای عضلانی بدن
- خستگی و ضعف
- گلو درد و سرفه
علائم آنفولانزای نوع B هم خیلی شبیه علائم آنفولانزای نوع A است.
راه‌های پیشگیری از آنفولانزا
بیشتر افراد قادر به درمان و پیشگیری از آنفولانزا در خانه هستند. داروهای گیاهی خانگی و برخی از داروهای بدون نسخه می‌تواند باعث درمان و پیشگیری از آنفولانزا در افراد شوند. داروهای تسکین‌دهنده درد می‌توانند به کاهش سردرد و بدن درد کمک کنند. البته برخی از مسکن‌ها مانند آسپرین برای افراد زیر ۱۶ سال مناسب نیستند. استفاده از آسپرین در این سن می‌تواند منجر به بیماری سندروم ریه شود. راه‌های گوناگونی برای افراد مختلف، جهت درمان این بیماری وجود دارد. توصیه می‌شود برای پیدا کردن بهترین راه درمان آنفولانزا، با توجه به شرایط بدنی افراد مختلف، با پزشک مشورت شود.
داروهای آنفولانزا
ویروس، باعث ایجاد آنفولانزا می‌شود، بنابراین آنتی‌بیوتیک‌ها این بیماری را درمان نمی‌کنند. پزشک، فقط در صورت وجود عفونت باکتریایی در کنار آنفولانزا، آنتی‌بیوتیک را تجویز می‌کند. داروهایی ضد ویروسی از تکثیر ویروس در بدن افراد مبتلا، جلوگیری می‌کنند. همچنین مصرف این داروها می‌تواند باعث پیشگیری از آنفولانزا شوند، ولی نمی‌توانند برای این امر کافی باشند.
در سال ۲۰۱۸، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) ، داروی جدیدی را برای درمان آنفولانزای حاد، بدون داشتن عارضه، معرفی و تصویب کرد. افراد می‌توانند این داروی خوراکی را روزی یک بار تا بهبودی کامل مصرف کنند. این دارو برای بیماران بالای ۱۲ سال توصیه می‌شود و عوارض آن ممکن است اسهال و برونشیت باشد. البته برخی تحقیقات دیگر نشان داده است که این دارو می‌تواند عوارض قلبی هم داشته باشد.
توصیه‌های مهم برای بیماران آنفولانزا
برای درمان فرد مبتلا و پیشگیری از آنفولانزا در اطرافیان وی، رعایت نکات زیر ضروری است.
- ماندن در خانه و استراحت مطلق
- خودداری از برقراری تماس جسمی مانند دست دادن با افراد دیگر
- گرم ماندن
- مصرف مایعات و غذاهای سالم و مفید برای آنفولانزا
- اجتناب از مصرف الکل و سیگار
داروهای خانگی برای درمان و پیشگیری از آنفولانزا
- سوپ مرغ
- چای‌ها و دمنوش‌های گیاهی
- مکمل‌های ویتامین مثل ویتامین D برای بالا بردن سیستم دفاعی بدن
- استفاده از مواد غذایی حاوی فلاونوئیدها مثل زغال اخته و چای سیاه
البته هنوز تحقیقات برای اطمینان یافتن از تاثیر مثبت موارد بالا بر روی آنفولانزا، ادامه دارد.
تشخیص آنفولانزا
پزشک برای تشخیص و پیشگیری از آنفولانزا در نوع حاد، ابتدا در مورد علائم آنفولانزا، سوال می‌پرسد. در صورت گلودرد بیمار، ممکن است آزمایش کشت ترشحات گلو را هم تجویز کند. معمولا آزمایشات و معاینات منجر به تشخیص آنفولانزا، ۱۰ تا ۱۵ دقیقه به طول می‌انجامد، ولی ممکن است دقیق نباشد. برای تشخیص دقیق‌تر این بیماری، به زمان بیشتری نیاز است. اغلب به علت شبیه بودن علائم سرماخوردگی و آنفولانزا، این دو را با هم اشتباه می‌گیرند. در زیر به تفاوت‌های شایع علائم آنفولانزا و سرماخوردگی برداخته می‌شود.
- سردرد در آنفولانزا بسیار شایع است، در سرماخوردگی در بعضی مواقع رخ می‌دهد.
- تب در آنفولانزا ۳۷ درجه به مدت ۳ الی ۵ روز وجود دارد اما این مورد در سرماخورگی نادر است.
- سرفه و گلودرد هم در آنفولانزا و هم در سرماخوردگی بسیار شایع است.
- آب‌ریزش و مسدود بودن بینی در هردو شایع است ولی در آنفولانزا مدت زمان بیشتری به طول می‌انجامد.
- بدن درد در سرماخورگی خفیف است ولی در آنفولانزا بسته به نوع ویروس، از متوسط تا شدید رخ می‌دهد.
- اسهال و استفراغ در سرماخوردگی بسیار نادر است، ولی در آنفولانزا بیشتر اوقات در کودکان اتفاق می‌افتد.
- خستگی در هر دو بیماری وجود دارد، ولی در آنفولانزا بسیار شدیدتر است.
- لرز در سرماخوردگی بسیار خفیف است ولی در آنفولانزا شدت آن بیشتر است.
همچنین این بیماری با ذات‌الریه که یک بیماری باکتریایی تنفسی است، هم علائم بسیار مشابهی دارد. با این تفاوت که علائم ذات‌الریه بر خلاف آنفولانزا به تدریج در افراد بروز می‌کنند. با این حال هرکسی که تب و تنفس بالایی دارد، برای پیشگیری از آنفولانزا به همراه ذات‌الریه، باید سریعا به پزشک مراجعه کند.
آنفولانزای گوارشی
بسیاری از ویروس‌ها روی دستگاه گوارش تاثیر می‌گذارند و موجب بیماری به نام آنفولانزای معده می‌شوند. این بیماری با آنفولانزا که یک بیماری تنفسی است، تفاوت دارد. شایع‌ترین علت آنفولانزای معده نورو ویروس است که از طریق غذای آلوده یا نوشیدنی وارد بدن می‌شود. علائم آن شامل تهوع، استفراغ و اسهال است. مسمومیت غذایی هم باعث ایجاد علائم مشابه می‌شود. برای تشخیص این دو از هم به معاینه پزشک، نیاز است. برای پیشگیری از آنفولانزا در نوع گوارشی، می‌بایست در استفاده از مواد غذایی، موارد بهداشتی رعایت شود.
زمان شیوع آنفولانزا
افراد می‌توانند در هر زمان مبتلا به آنفولانزا شوند. اما در حوالی پاییز و زمستان شیوع و همه گیری این بیماری مسری، بیشتر است. البته زمان و مدت زمان شیوع آنفولانزا در سال‌های مختلف کمی با هم تفاوت دارند.
تأثیر آنفولانزا در زنان باردار
آنفولانزا می‌تواند در دوران بارداری جدی‌تر باشد، چرا که بارداری بر نحوه عملکرد سیستم ایمنی بدن تاثیر می‌گذارد. اگر زنی باردار و مشکوک به آنفولانزا باشد، ممکن است برای پیشگیری از آنفولانزا نیاز باشد در برخی مواقع در بیمارستان تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گیرد. عوارض آنفولانزا در زمان بارداری به شرح زیر است:
- تولد زودرس
- وزن کم هنگام تولد
- سزارین
آنفولانزا می‌تواند برای نوزادان مهلک باشد. عوارض حادی که ممکن است در مادر ایجاد شود، عبارت است از برونشیت و عفونت گوش و خون.
شیوه زندگی مناسب برای پیشگیری از آنفولانزا
- زدن واکسن آنفولانزا به طور سالانه پیش از فصل شیوع آن
- شست‌شوی مکرر دست و رعایت بهداشت عمومی
- پیروی از روش زندگی و رژیم غذایی سالم
- بالا نگه داشتن قدرت دفاعی بدن به کمک ورزش مکرر و خواب به موقع
- اجتناب از مصرف سیگار
- فاصله و دور بودن از مبتلایان به آنفولانزا تا زمان بهبودی کامل آن‌ها
واکسن پیشگیری از آنفولانزا
بهترین راه پیشگیری از آنفولانزا، استفاده از واکسن سالانه آن است. معمولا این واکسن‌ها برای محافظت بدن از سه یا چهار نوع ویروس آنفولانزا مانند ویروس‌های آنفولانزای نوع A(H1N1) و A(H3N2) و یک یا دو ویروس آنفولازای نوع B است. با این حال، ویروس‌ها با گذشت زمان، سازگار شده و تغییر می‌کنند و ممکن است دانشمندان سالانه محتوای واکسن‌ها را تغییر دهند. این واکسن‌ها معمولا با سوزن به بازو زده می‌شوند. این واکسن‌ها با وارد کردن ویروس ضعیف شده آنفولانزا به بدن، باعث ایجاد آنتی‌بادی مربوط به این ویروس‌ها و مقاوم شدن بدن در برابر آن‌ها می‌شود و خطر ابتلا به آنفولانزا بین ۴۰ تا ۶۰ درصد کاهش می‌یابد.
این واکسن‌ها ممکن است عوارض خفیفی مانند درد، قرمزی و تورم محل تزریق واکسن، حالت تهوع، درد عضلانی و تب خفیف داشته باشند، اما هرگز باعث ایجاد آنفولانزا نمی‌شوند.
واکسن آنفولانزا، برای نوزادان زیر شش ماه ممنوع است. همچنین افرادی که بسیار آلرژیک هستند یا قبلا به سندرم گیلین باره دچار شده‌اند، قبل از استفاده از واکسن با پزشک خود مشورت کنند. اگر فردی بعد از تزریق واکسن، کهیر، تورم و مشکل در تنفس داشته باشد، باید به دنبال فوریت‌های پزشکی برود، چرا که این علائم ممکن است نشانه‌های یک واکنش آلرژیک باشد. یک واکنش شدید که به آنافیلاکسی معروف است و می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. هنگامی که عرضه واکسن محدود است، اولویت استفاده از واکسن با افراد زیر است:
- کودکان بین شش ماه تا چهار سال
- بزرگسالان بالای ۶۵ سال
- افراد دارای ناراحتی قلبی
- افرادی که سیستم دفاعی بدن آن‌ها ضعیف است، مثل بارداران، افراد تحت درمان سرطان و بیماران کلیوی
- افرادی که دارای بیماری و اختلالات مزمن ریوی هستند مانند برونشیت، آسم و ذات‌الریه
- افراد دیابتی
- افرادی که استروئید مصرف می‌کنند
این واکسن‌ها باعث پیشگیری از آنفولانزا در نوع حاد در بزرگسالان و جلوگیری از بستری شدن کودکان مبتلا به آنفولانزا می‌شوند. همچنین واکسینه شدن زنان باردار باعث پیشگیری از آنفولانزا در کودکان زیر ۶ ماه می‌شود.
نکات پیشگیری از آنفولانزا
آنفولانزا بسیار مسری است و می‌تواند از طریق قطرات ایجاد شده هنگام سرفه، عطسه، صحبت کردن یا لمس کردن سطوح آلوده، از یک فرد به فردی دیگر که در فاصله یک و نیم متر ایستاده است، پخش شود. در برخی موارد ممکن است تا یک هفته پس از ناپدید شدن علائم در فرد مبتلا، همچنان مسری باشد. نکات زیر به پیشگیری از آنفولانزا کمک می‌کند.
- اگر علائم آنفولانزا دارید، به مدت ۲۴ ساعت پس از قطع شدن تب، به سرکار نروید.
- اگر علائم آنفولانزا دارید، هنگام عطسه و سرفه از یک بافت برای پوشاندن بینی و دهان خود استفاده کنید و بلافاصله پس از استفاده، بافت را دور بندازید.
- به طور مرتب دستان خود را با آب و صابون یا الکل ضد عفونی کنید. بدون شستن دست، چشم و بینی و دهان خود را لمس نکنید.
- داروهای ضد ویروس آنفلانزا را با تجویز پزشک مصرف کنید. این داروها می‌توانند به پیشگیری از آنفولانزا قبل از بیمار شدن شما کمک کنند. البته این داروها جایگزین واکسن آنفولانزا نیستند.
- ترک سیگار قبل از بیمار شدن جهت جلوگیری از اختلالات تنفسی و تشدید علائم آنفولانزا در هنگام بیماری موثر است.
