یونان خاستگاه غذاهایی است که با چشیدن طعم هر یک از آن‌ها، به سالها دورتر پرت می‌شوید. دستور غذاهای یونانی، رمزگشایی از دل تاریخ و فرهنگ غذایی آن‌ها است که شنیدن داستان‌شان می‌تواند برای همه جالب باشد. در فرهنگ غذایی یونان، جایرو «Gyros» یکی از آن غذاهای خیابانی خوشمزه است، که طعم و مزه آن را در هیچ‌جای دیگر نمی‌توانید پیدا کنید. شما برای تست این غذای خوشمزه، نیاز به سفر به یونان ندارید، تنها کافیست با همراه باشید تا طرز تهیه جایرو را به دو روش بیاد بگیرید.
مواد لازم برای مرینت مرغ جایرو
- ران مرغ کوبیده‌شده بدون استخوان ۹۰۰ گرم
- پیاز بزرگ نصف
- ماست یونانی ۷۰۰ گرم
- آب لیمو یک‌چهارم فنجان
- روغن زیتون سه‌چهارم فنجان
- نمک یک قاشق غذاخوری
- سیر یک قاشق غذاخوری
- پودر گشنیز یک قاشق غذاخوری
- پاپریکا یک قاشق غذاخوری
- زیره یک قاشق غذاخوری
- دارچین یک قاشق غذاخوری
- فلفل سیاه یک قاشق غذاخوری
- فلفل نصف قاشق غذاخوری
مواد لازم برای سس تزاتزیکی
- خیار رنده‌شده یک عدد
- ماست یونانی دو فنجان
- سیر خردشده یک قاشق غذاخوری
- آب لیمو یک چهارم فنجان
- شوید خوردشده دو قاشق غذاخوری
- جعفری خوردشده دو قاشق غذاخوری
- نمک به میزان لازم
- فلفل به میزان لازم
- گوجه فرنگی خوردشده به میزان لازم
- پیاز حلقه‌شده به میزان لازم
- نان پیتا هشت عدد
طرز تهیه جایرو با گوشت مرغ
مرحله اول
در ظرفی بزرگ، تمامی مواد مرینت را ریخته و آنقدر هم می‌زنیم تا به خوبی با یکدیگر ترکیب شوند.
مرحله دوم
ران‌های مرغ را روی تخته گوشت گذاشته و روی آن پلاستیک قرار دهید، سپس با گوشت‌کوب یا وردنه روی آن بکوبید تا به ضخامت یک سانتی‌متری برسد.
مرحله سوم
در ادامه کار، ران مرغ را به مواد مرینتی اضافه کنید و خوب هم بزنید تا به خورد یکدیگر بروند. سپس روی آن را پوشانده و برای حداقل یک ساعت و حداکثر یک روز در یخچال بگذارید.
مرحله چهارم
فر را با دمای ۴۰۰ درجه فارنهایت (۲۰۰درجه سانتی‌گراد) گرم کنید. تا گرم شدن فر، می‌توانید مواد سس تزاتزیکی را آماده کنید.
مرحله پنجم
برای آماده کردن تزاتزیکی، خیار را خرد و آب اضافه آن را بگیرید، سپس تمامی مواد گفته‌شده را در یک کاسه با یکدیگر مخلوط کنید. در آخر روی آن را پوشانده و به مدت ۳۰ دقیقه در یخچال بگذارید.
مرحله ششم
روی یک تابه بزرگ چدنی، سیخ را به صورت عمودی قرار داده و از پیاز‌ها به عنوان پایه استفاده کرده و آن را به داخل سیخ فشار دهید، سپس ران مرغ مرینت‌شده را در ادامه به سیخ‌کشده و آن را ۹۰ درجه بچرخانید.
مرحله هفتم
مرغ به سیخ‌کشیده را داخل فر گذاشته تا با دمای ۱۶۵ درجه فارنهایت «۷۵ درجه سانتی‌گراد» بپزد، و در نهایت به مدت ده دقیقه بگذارید خنک شود.
مرحله هشتم
مرغ برش زده را به همراه پیاز‌های حلقه‌شده و ورقه‌های گوجه‌فرنگی داخل نان پیتا بگذارید. در انتها سس تزاتزیکی را روی آن بریزید.
شما طرز تهیه جایرو حرفه‌ای یونانی را یاد گرفته‌اید. نوش جان!
مواد لازم برای تهیه جایرو گوشت
- پیاز خوردشده نصف
- گوشت گوسفندی ۴۵۰ گرم
- گوشت چرخ‌کرده ۴۵۰ گرم
- سیر خوردشده یک قاشق غذاخوری
- پونه کوهی خشک یک قاشق چای‌خوری
- زیره آسیاب‌شده یک قاشق چای‌خوری
- مرزنجوش خشک یک قاشق چای‌خوری
- رزماری خشک یک قاشق چای‌خوری
- آویشن یک قاشق چای‌خوری
- فلفل یک قاشق چای‌خوری
- نمک دریایی یک‌چهارم قاشق چای‌خوری
طرز تهیه جایرو گوشت
مرحله اول
پیاز را ریز خورد کرده و آب آن را با یک پارچه تمیز بگیرید.
مرحله دوم
پیاز رنده‌شده، گوشت گوسفند، گوشت چرخ‌کرده، سیر، پونه کوهی، زیره، مرزنجوش، رزماری، آویشن، فلفل و نمک را در یک کاسه یا ظرف بزرگ به خوبی با یکدیگر ترکیب کنید. برای مخلوط شدن بهتر آن‌ها، از دست استفاده کنید. برای مزه گرفتن بهتر مواد، روی ظرف را پوشانده و آن را به مدت یک تا دو ساعت در یخچال بگذارید.
مرحله سوم
فر را با دمای ۱۶۵ درجه سانتی‌گراد «۳۲۵ درجه فارنهایت» گرم کنید.
مرحله چهارم
مخلوط گوشت را داخل غذاساز ریخته و به مدت یک دقیقه آن را ریز کنید تا بافت چسبناکی به خود بگیرند. مواد را داخل قالب ریخته و آن را تا حد امکان فشار دهید تا فشرده شوند. اجازه دهید مواد در دمای ۷۵ درجه سانتی‌گراد به مدت ۴۵ تا یک ساعت بپزد.
مرحله پنجم
چربی گوشت را گرفته و اجازه دهید که جایرو خنک شود. بعد از خنک شدن، به هر تعداد و اندازه‌ای که می‌خواهید آن‌ها را برش دهید.
مرحله ششم
درون نان‌های پیتا را خالی کرده، و با تکه‌های گوشت، کاهو و گوجه پر کنید، در آخر سس تزاتزیکی را روی آن بریزید.
فوت و فن‌های طرز تهیه جایرو
- رنگ مرغ یا گوشت پخته‌شده باید قهوه‌ای باشد.
- برای داشتن طعمی عالی، می‌توانید از پنیر فتا استفاده کنید.
- در صورت تمایل می‌توانید درون نان‌های پیتا، ورقه‌های پیاز بگذارید.
- از چاشنی ایتالیایی نیز برای مزه‌دار کردن مواد جایرو می‌توانید استفاده کنید.
- شما می‌توانید از مرغ کبابی به جای مرغ پخته‌شده یا سرخ‌‌شده استفاده کنید.
- در صورت داشتن جوجه گردان، می‌توانید گوشت را در اطراف آن شکل دهید.
- در ساندویچ جایرو می‌توانید به صورت هم‌زمان، از گوشت مرغ و گوسفند استفاده کنید.
- در طرز تهیه جایرو، گوشت یا مرغ را می‌توانید در ماهی‌تابه با روغن یا بدون روغن سرخ کنید.
تاریخچه ساندویچ کباب یونانی
طی این سالها، مورخان تاریخی اطلاعات دقیقی از زمان پیدایش این غذا در یونان باستان ندارند، اما نیویورک تایمز نوشته است قدمت آن به زمان اسکندر مقدونی برمی‌گردد که در ایران، گوشت‌های برشته‌شده برای ارتش او سرو می‌‌شد. با این حال، سر و کله جوجه‌گردان راسته‌ای جایرو در دهه ۱۸۳۰، زمان امپراتوری عثمانی پیدا شد.
پس از جنگ جهانی اول، یونان و ترکیه وارد جنگ سختی با یکدیگر شدند، تا جایی که مجبور به تبادل اجباری جمعیت بین دو کشور شدند. در این میان، مسلمانان ترک از یونان اخراج شدند، که منجر به «فاجعه آسیای صغیر» و تبادل فرهنگی شد. ادغام یونانی‌های مهاجر با ارمنی‌ها و ترک‌های اروپای شرقی در دهه ۱۹۲۰، به شکل‌گیری سبک آشپزی با جوجه‌گردان‌های عمودی بسیار کمک کرد. آن‌ها با الهام گرفتن از کباب ترکی و استفاده از گوشت یونانی، شکل تازه‌ای به این غذا دادند.
شاید ندانید …
کلمه جایرو در اصل «Ye-ros» تلفظ می‌شود و به معنای چرخش است. جایرو، مخروطی از گوشت‌های ورقه‌ای نازک از گوشت گوسفند، مرغ و گاو است که بر روی یک جوجه‌گردان عمودی قرار گرفته، می‌چرخد و می‌پزد. این لایه‌ها به خوبی با یکدیگر ترکیب می‌شوند؛ چرا که محکم بسته‌بندی شده و به صورت عمودی برای برشته شدن روی جوجه‌گردان قرار می‌گیرد. در انتهای کار، سرآشپز یا کباب‌پز که مدیریت جوجه‌گردان جایرو را بر عهده دارد، آن را برش‌های نازک زده و داخل نان پیتا یا نان ساندویچی می‌گذارد.
درست است که طعم واقعی جایرو را باید در یونان بچشیم، اما در فرهنگ غذایی عرب‌ها و ترک‌ها نیز این غذا وجود دارد. با این تفاوت که ترک‌ها این غذای خیابانی را با نام دونر کباب می‌شناسند که با گوشت بره یا گاو درست می‌شود و از سویی دیگر اعراب از آن با نام شاورما یاد می‌کنند که با کمی تفاوت از گوشت گاو، بره، بز یا مرغ تهیه می‌شود.
سوالات رایج
آیا جایرو، غذا سالمی است؟
بله، ترکیبی از گوشت گوسفند، مرغ و گاو است که با ادویه‌ها و مواد معطر مزه‌دار شده‌اند.
آیا می‌توان تنها از گوشت گوسفند یا گوشت گاو استفاده کرد؟
بله می‌توان استفاده کرد، اما دیگر مزه سنتی آن را نخواهد داشت.
آیا می‌توان جایرو را در فریزر نگه‌داری کرد؟
بله، آن را به مدت دو تا سه ماه می‌توانید، در فریز نگه داری کنید، اما بهتر است، قبل از فریز کردن، گوشت را برش بزنید.
