بدن شما هم به لاکتوز موجود در شیر واکنش نشان می‌دهد اما آیا با دلایل عدم تحمل لاکتوز آشنا نیستید؟ بعضی از افراد به دلیل نداشتن آنزیم لاکتاز در بدنشان بعد از مصرف محصولات لبنی دچار مشکل می‌شوند و این نشان می‌دهد بدن آن‌ها دچار عدم تحمل لاکتوز است. آنزیم لاکتاز در بدن به جذب و تجزیه لاکتوز موجود در لبنیات که در واقع همان قند موجود در آن‌ها است کمک می‌کند.
هنگامی که فرد نتواند لاکتوز موجود در شیر و دیگر محصولات لبنی را هضم کند اصطلاحا می‌گویند فرد دچار عدم تحمل لاکتوز شده است. بدن این افراد بعد از مصرف محصولاتی که دارای لاکتوز هستند از خود واکنش‌هایی مانند معده درد و اسهال را نشان می‌دهد و دستگاه گوارش را درگیر می‌کند.
در افرادی که به شیر آلرژی دارند به محض خوردن شیر، سیستم ایمنی بدن لاکتوز موجود در آن را یک مهاجم خارجی فرض می‌کند و با آن مبارزه می‌کند. از علائم نشان‌دهنده حساسیت به شیر می‌توان به خس خس سینه، اسهال و استفراغ اشاره کرد.
علایم عدم تحمل لاکتوز
چنانچه بلافاصله بعد از مصرف شیر شاهد علایم دیگری مانند خس خس سینه یا کهیر بودید، احتمالا حساسیت آلرژیک به شیر بیشتر است، به این معنی که دستگاه گوارش شما به محتوای پروتئین شیر واکنش نشان می‌دهد نه به لاکتوز آن.
محصولات لبنی بخش مهمی از یک برنامه غذایی ایده‌آل و متعادل هستند و کلسیم، پروتئین و پروتئین‌های مختلف از جمله ویتامین A، B12 و D را تامین می‌کنند.
دو نوع عدم تحمل لاکتوز وجود دارد. نوع اول آن که نوع شایع آن است از طریق ژن منتقل می‌شود و ارثی است. این مشکل پنج تا ۱۷ درصد از جمعیت اروپا، ۴۴ درصد از جمعیت آمریکا و ۶۰ تا ۸۰ درصد از جمعیت آفریقا را درگیر کرده است.
نوع دوم این مشکل کمتر از نوع اول آن رواج دارد و به دلیل بیماری‌های معده یا بیماری‌هایی مانند سلیاک در بدن به وجود می‌آید. زیرا هنگامی که دیواره روده ملتهب می‌شود باعث کاهش موقت تولید لاکتاز در بدن می‌شود.
عدم تحمل لاکتوز یک اختلال گوارشی است که در صورت ابتلا به آن، علایمی که کمی بعدتر در موردشان صحبت می‌کنیم بین ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت بعد از مصرف شیر یا محصولاتی که پایه لبنی دارند در شما بروز خواهند کرد.
- احساس نفخ، درد یا انقباض‌های شکمی
- صداهایی که از ناحیه شکم شنیده می‌شوند (Borborygmi)
- اسهال
- نفخ و گاز
- حالت تهوع به دنبال استفراغ
آزمایشات عدم تحمل لاکتوز
ساده‌ترین روش برای این که ببینید به لاکتوز حساسیت دارید عوض کردن شیری است که مصرف می‌کنید. پس ازچند روز نخوردن شیر و محصولات لبنی، یک لیوان شیر بنوشید و اگر نشانی از علایم عدم تحمل لاکتوز که به آن‌ها اشاره کردیم در خود دیدید، احتمالا به لاکتوز حساسیت دارید. با این حال اگر به لاکتوز حساسیت دارید پزشک می‌تواند برای شما آزمایش‌های زیر را تجویز کند:
- آزمایش تنفسی هیدروژن
- آزمایش خون برای عدم تحمل لاکتوز
- بیوپسی روده
- آزمایش اسیدیته مدفوع
- آزمایش ژنتیک
تست تنفسی هیدروژن یک تکنیک ساده و دقیق برای بررسی میزان تحمل لاکتوز است. در انجام این آزمایش پزشک از شما می‌خواهد نوشیدنی حاوی مقدار مشخصی لاکتوز بنوشید و کمی بعد در دستگاهی که مقدار هیدروژن ِ تنفس شما را اندازه‌گیری می‌کند فوت کنید. اگر به لاکتوز حساسیت داشته باشید، باکتری‌های داخل روده قند را هضم کرده و هیدروژن و متان را که توسط این دستگاه قابل تشخیص هستند آزاد می‌کنند.
آزمایش خونی که ویژه تحمل لاکتوز انجام می‌شود نیز گزینه دیگر است. دو ساعت بعد از نوشیدن یک محلول لاکتوز، پزشک از شما خون می‌گیرد و سطح گلوکز آن را می‌سنجد. گلوکز قندی است که هنگام تجزیه لاکتوز توسط لاکتاز تولید می‌شود. اگر سطوح گلوکز بالا نرفت یا جهش اندکی داشت، به این معنی است که بدن شما قادر به هضم لاکتوز نیست.
بیوپسی یا برداشتن بافت روده نیز برای تشخیص تحمل لاکتوز گزینه خوبی است. متخصص گوارش با کمک یک ابزار جراحی بلند و باریک به نام اندوسکوپ از غشای داخلی روده کوچک نمونه‌برداری می‌کند و از روی این نمونه میزان فعالیت لاکتاز بررسی می‌شود.
تست اسیدیته مدفوع نیز برای نوزادان و کودکانی استفاده می‌شود که نمی توان از آن‌ها آزمایش دیگری گرفت. این آزمایش، میزان عدم تحمل لاکتوز را با سنجش اسیدیته مدفوع یا pH که بر اثر لاکتوز تخمیر کننده باکتری در روده بزرگ ایجاد می‌شود نشان می‌دهد.
در آخر، از تست‌های ژنتیک می‌توان برای تشخیص عدم تحمل لاکتوز بدون تحریک علایم استفاده کرد. برای این آزمایش کافیست نمونه بزاق دهان یا نمونه خون بدون نیاز به مصرف لاکتوز در اختیار آزمایشگاه قرار گیرد.
