فکر می‌کنید بین غذا و موسیقی کره ای چه ارتباطی وجود دارد؟ البته، شاید بهتر باشد قبل از پرسیدن این سوال خاص، دنبال جواب سوال عام‌تری باشیم. پس می‌پرسیم «فکر می‌کنید بین غذا و موسیقی چه ارتباطی وجود داشته باشد؟». احتمالا تنها ارتباطی که به ذهنمان می‌رسد یکی از این سناریوها مثل پخش موزیک موقع غذا خوردن است؛ یا شاید زمانی بوده که به صرف غذا در رستوران دعوت شده‌اید و موسیقی زنده هم جزئی از برنامه‌های آن مکان بوده است. صحنه دیگری که ممکن است در ذهنمان ظهور کند، پخش موسیقی‌های لایت و بی‌صدا هنگام شام خوردن‌های عاشقانه زوجین و یا موسیقی‌های کلاسیک فاخر در رستوران‌های گران‌قیمت باشد.
اما موسیقی کی پاپ که توسط باندهای پسرانه و دخترانه اجرا می‌شود، سهم بسیار بزرگی را در کنجکاو کردن مردم کشورهای مختلف به غذا و موسیقی کره ای داشته است. بررسی رابطه غذا و موسیقی کره ای هم از آن موضوعاتی است که کنجکاوی عده زیادی را برانگیخته است. عاشقان کی پاپ تنها موسیقی کرهای گوش نمی‌کنند، بلکه تمایل زیادی به شبیه کردن ظاهر خود به آنها و حتی تقلید پوششان نشان می‌دهند. ماجرای این عشق به اینجا محدود نمی‌شود! کی پاپ دوست‌ها از سرزدن به رستوران‌های کرهای و همراه شدن با فرهنگ غذایی کره هم لذت می‌برند.
فراگیری موج هالیو (Hallyu) کره جنوبی در جهان از کجا شروع شد؟
درست همانطور که گوش میلیون‌ها نفر از طرفداران جوان موسیقی در دنیا به ریتم و آهنگ‌های پاپ کرهای آشنا شده، عاشقان غذا و امتحان مزه‌های جدید هم، مزه شیرینی‌ها و ترشی‌های کرهای را چشیده‌اند و به دوستان و آشنایان توصیه کرده‌اند. بی‌‌راه نیست اگر بگوییم که هنرمندان موسیقی و هنرپیشه‌های کرهای، بخشی از موج هالیوی این کشورند که کره را به عنوان یک بازیگر قدرتمند فرهنگی تثبیت کرده و غذا و موسیقی کره ای را در سراسر جهان مشهور کرده‌اند.
اکنون تقریبا دو دهه است که فیلم و سریال‌های کرهای مهمان تلوزیون و سینمای خانگی مردم جهان و ایران شده اند و با خود روش‌های پخت و سرو غذا را هم از مرزهای کره بیرون برده‌اند. معمولا این سریال‌ها که مضامین تاریخی و یا خانوادگی دارند، در لوکیشن‌های ثابتی فیلمبرداری می‌شوند و تعامل شخصیت‌های محدودی را با هم به تصویر می‌کشند. «جواهری در قصر» که با نام یانگوم نیز در ایران معروف شد، داستان دختری بود که در دربار سلطنتی کره جنوبی به عنوان آشپز تربیت می‌شود.
از جمله ویژگی‌هایی که از تاریخ آشپزی کره جنوبی در این مجموعه تلوزیونی می‌توان فهمید، صرف وقت و دقت بسیار در جزییات آشپزی و آشنا شدن با مقام‌های مختلف شاغلان در دربار است. یانگوم بر اثر لیاقت به مقام بانو اولی آشپزخانه دربار می‌رسد و شخصیت او را مدام در حال چرخش و گردش و هنگام کار در آشپزخانه کنار موادغذایی مختلف می‌بینیم. این سریال سال ۱۳۸۵ از تلوزیون ایران پخش شد و طرفداران فراوانی هم پیدا کرد. در واقع، راه برای دوبله و تزریق فرهنگ کرهای به چشم و گوش ایرانی‌ها از همین سریال گشوده شد.
ظهور کره جنوبی با ظاهری جدید، این میگوی کوچک و بی‌مقداری که مابین دو نهنگ غول‌آسا (چین و ژاپن) در اقیانوسی سرگردان به سر می‌برد، یک شبه رخ نداده است. مبارزه با تاثیر بحران اقتصادی آسیا در اواخر دهه ۱۹۹۰، بخشی از سیاست کیم دائه جونگ (Kim Dae-jung)، رئیس‌جمهور سابق کره بود تا کره بتواند روی بازسازی فرهنگی خود برای پیشرفت کشور متمرکز شود.
او که از قدرت همسایگان کره، در تحت‌الشعاع قرار دادن کره جنوبی به خوبی آگاه بود، این موقعیت را فرصتی برای تثبیت کشورش در صحنه جهانی می‌دانست. در واقع، او می‌خواست میگو را از اسارت بین نهنگ‌ها رها کند. بسیار خب! اکنون کره جنوبی نه تنها آن جاندار سخت‌پوست کوچک نیست، بلکه در نوع خود به غولی تبدیل شده است!
در میان افزایش علاقه به غذا و موسیقی کره ای ، مصرف‌کنندگان جهانی همه چیز از برنامه‌های تلویزیونی گرفته تا کی پاپ را با آغوش باز پذیرفته‌اند. اکنون، می‌بینیم که مردم از کی فود (K-food) صحبت کرده و رسپی‌های کرهای را به لیست غذاهای مورد علاقه‌شان در اینستاگرام اضافه می‌کنند، زیرا علاقه‌ای که در خارج از کشور کره نسبت به این کشور بوجود آمده باعث شده تا طعم غذاهای کرهای از مرزهای آن فراتر برود.
در طول دو دهه گذشته، فرهنگ پاپ کره جنوبی به یکی از صادرات اصلی این کشور شبه‌جزیره‌ای تبدیل شده است. K-pop – یا موسیقی پاپ کرهای – حس مشترکی را در شنوندگان موسیقی جهانی به وجود آورده است. اگر دقت کنید می‌بینید که فیلم‌های کره جنوبی، دسته‌بندی خاص خود را در پلتفرم‌های پخش ویدئو دارند. کره‌ای‌ها به صادرات فرهنگ عامه یا هالیوی خودشان حسابی مفتخرند!
حالا زمان اضافه کردن غذاهای کرهای به این لیست است! محصولات کی فود در سال‌های اخیر از رشد قابل توجهی برخوردار شده‌اند که عمدتاً ناشی از تقاضای پرشمار برای آنها در چین است؛ چین بزرگترین بازار هدف صادراتی کره است و در عین حال فرهنگ آشپزی کرهای نیز به شدت تحت تاثیر آشپزی چینی و ژاپنی قرار داشته است. اما در سرتاسر جهان، حتی در ناهارخوری‌های معمولی هم مردم تفاوت بین بولگوگی (Bulgogi) را از بیبیم‌باپ (Bibimbap) می‌شناسند.
در گزارشی از بانک مورگان استنلی (Morgan Stanley) ، تحلیل‌گران سهام این بانک، رشد قابل توجهی را برای فروش کی فود در خارج از کشور کره طی پنج سال آینده پیش‌بینی کردند؛ دلیل این مسئله نیز به تاثیر عمیق صادرات فرهنگی کره بازمی‌گردد.
چنین روند رشدی، همراه با فشار شرکت‌های کرهای برای گسترش دسته‌بندی‌های غذایی، روش‌ها و زیرساخت‌های توزیعی و جذاب‌تر کردن محصولات کرهای برای ذائقه خارجی است که در سال‌های آینده فرصت‌های گسترده‌ای را برای سرمایه‌گذاران صنعت غذایی کره جنوبی ایجاد می‌کند.
کی پاپ کرهای چیست؟
کی پاپ بیش از هر اقدام و برنامه‌ای که دولت یا اداره رسمی گردشگری کره جنوبی برای ترویج فرهنگ کرهای انجام داده باشد، در آشناسازی مردم جهان با این کشور موثر بوده است. به عنوان نمونه، می‌توانیم شناخت بریتانیایی‌ها را از کره جنوبی در نظر بگیریم که بیش از یک دهه از آغاز آن می‌گذرد.
هرچند امروزه، بیشتر چهره‌های جوان باندهای دختری و پسری کره هستند که برای مشتاقانشان روی صحنه‌های مختلف در لندن و منچستر برنامه اجرا می‌کنند، اما یک دهه قبل از این، سرآشپزها و نوازندگان موسیقی کرهای بودند که راه این جوان‌ها را هموار کردند و زیرساخت‌های ارتباط بین غذا و موسیقی کره ای را در سال‌های بعد شکل دادند.
کی‌پاپ یا پاپ کرهای، سبک خاصی از موسیقی پاپ عامه‌پسند را در کلاس جهانی به دنیا عرضه کرده است که می‌توان در قیاس با سیستم پیچیده و کارآمد تولیدات الکترونیکی این کشور، ادعا کرد این نوع موسیقی، محصول استودیوهایی است که در واقع کارخانه‌های استعدادیابی و تولید پرفورمر هستند! استودیوها قوانین بسیار سفت و سختی دارند و از سنین بسیار پایین دختران و پسران مستعد را آموزش می‌دهند و از آنها ماشین‌هایی پولساز تولید می‌کنند.
آهنگ‌های گروه‌های کی پاپ به زبان‌های کرهای، چینی و انگلیسی هستند. این نوع موسیقی در واقع تلفیقی است از خوانندگی، اجرا، رقص و رپ‌خوانی که موفقیت ملودی‌های جذاب و روتین‌های رقص پیچیده‌اش، مدیران شرکت‌های تولید موسیقی غربی را گیج کرده است. شروع کی پاپ نیز به سال ۲۰۱۲ بازمی‌گردد. زمانی که رپر کرهای به نام Psy، ویدیوی آهنگی با نام Gangnam Style را بیرون داد؛ این ویدیو تا به حال در یوتیوب سه میلیارد بار بازدید داشته است.
در حال حاضر، پسران گروه بی تی اس (BTS) هستند که خود را به عنوان یک پدیده جهانی تثبیت کرده‌اند که غذا و موسیقی کره ای را هم به هوادارانشان معرفی می‌کنند.
این گروه سال ۲۰۱۳ تشکیل شده و هر جا برای اجرای برنامه حاضر می‌شوند، طرفداران پروپا قرص‌شان خود را به آنجا می‌رسانند. در همین رابطه، اصطلاحات خاصی در جامعه هواداران بی‌تی‌اس رایج شده است؛ مثلا افراد خود را عضوی از آرمی یا ارتش بی‌تی‌اس می‌دانند.
بی‌تی‌اس اولین گروه کی پاپی است که در جدول آلبوم‌های ایالات‌متحده صدرنشین شد و بیش از ۱۲ میلیون مشترک در یوتیوب دارد. همچنین خبر ملاقات بی تی اس با جو بایدن (Joe Biden)، رییس‌جمهوری وقت آمریکا در خرداد ماه امسال (۱۴۰۱) گواه قدرت این گروه نزد افکار عمومی است.
البته این نوع موسیقی محدود به بوی بندها (Boy Bands) نیست و دختران هم گروه‌های خاص خودشان را دارند و دستاوردهایشان در خارج از کره جنوبی کمتر از همتایان مذکرشان نبوده است. مثلا، گروه سیاه صورتی یا Black Pink یا اولین گروه دخترانه کی پاپ بود که با آلبوم و تک آهنگ خود به نام Kill this Love، به جدول بیلبورد پرفروش‌های ایالات‌متحده راه یافتند.
همه دنیا مشتریان رستوران‌های کرهای
جائه جون (Jae Joon)، مدیر رستوران میس کره‌آ (Miss Korea) در بیرمنگام، می‌گوید: «بیشتر مشتریان ما کرهای نیستند. بریتانیایی‌ها چنان از غذاهای ما استقبال کرده‌اند که باعث علاقه تعداد بیشتری از آنها به فرهنگ ما شده است. زمانی بود که مردم این کشور حتی نمی‌دانستند کره کجاست.»
همگام با میل سرسام‌آور به مصرف موسیقی کرهای، غذا نیز یکی از عناصر مهم در افزایش محبوبیت فرهنگ کرهای بوده است. مثلا باز هم لندن را در نظر بگیریم؛ شهری که قلب آن با مهاجرانش می‌تپد. کلان‌شهری با بافت مهاجرتی رنگارنگ و دارای رستوران‌های فرانسوی، روسی، چینی، هندی، پاکستانی، عربی، ترکی و ملیت‌های دیگر که در جایگاه رستوران‌داری و توریسم خوراک کاملا شناخته و تثبیت شده است، همچنین سرآشپزهای مشهوری مانند جودی جو (Judy Joo) و گوردون رمزی (Gordon Ramsay) دارد که مشتری‌ها برای چشیدن طعم غذایشان سر و دست می‌شکنند.
از دیگر ویژگی‌های خوراک‌شناسی پایتخت انگلستان، صدور دستورهای غذایی ملل به منچستر، بیرمنگام، شِفیلد و اِدینبورگ است. با تمام این اوصاف که سبب می‌شود هر رقیبی قبل از بخت‌آزمایی در این شهر دوبار فکر کند رستوران های کرهای و باربیکیوی کرهای جدیدترین ملیت اضافه شده به لیست خوراک‌شناسان بریتانیایی است.
افرادی که برای صرف گیم‌باپ (Gimbap) و تِتِئَوک گوک (Tteokguk) و جاپ‌چائه (Japchae) در این رستوران‌ها و فست‌فودی‌ها پول می‌پردازند، به جز دانشجویان کرهای دور از وطن که دنبال تجدید خاطره با حس نوستالژیک‌شان به غذاهای خانه هستند، توریست‌ها و لندن نشینان‌اند. به علاوه، تقریباً همه سوپرمارکت‌های بزرگ، مواد اولیه یا غذاهای کرهای را عرضه می‌کنند، و فروشگاه‌های تخصصی کرهای اکنون در اکثر مراکز شهرهای بزرگ دنیا جزء مناظر رایج هستند.
جی راینِر (Jay Rayner)، منتقد غذایی می‌گوید: «علاقه مردم به غذاهای کرهای در پنج سال گذشته، مدام روند افزایشی داشته است؛ اما در سال گذشته (۲۰۱۹)، شاهد انفجار استقبال از خوراک و نوشیدنی‌های این کشور بوده‌ایم.»
به گفته جی راینر: «معیار محبوبیت واقعی یک فرهنگ غذایی، زمانی است که اقلام خوراکی آن فرهنگ در سوپرمارکت‌های بزرگ و اصلی وجود داشته باشند؛ امری که در مورد مواد غذایی کرهای روز به روز بیشتر و بیشتر اتفاق می‌افتد. همین روند، خود بخشی از گسترش علاقه مردم به فرهنگ کره است.»
رشد تعداد رستوران‌های کرهای، به‌ویژه خارج از لندن، تا حدی ناشی از افزایش دانشجویان این کشور است که در دانشگاه‌های بریتانیا تحصیل می‌کنند. طبق تخمین‌ها 53000 کرهای در بریتانیا زندگی می‌کنند که همین مسئله بریتانیا را تبدیل به بزرگترین محل تجمع کره‌ای‌های دور از وطن در اروپا کرده است.
البته از این تعداد تقریبا ۲۰٫۰۰۰ نفر از آنها دانشجو هستند. جالب است بدانید که شهر نیو مالدِن (New Malden) در ایالت سورِی (Surrey) بریتانیا، خانه بیشترین جمعیت کرهای – تقریباً ۲۰۰۰۰ نفر – است و به همین علت، نام مستعار ” کوریا تاون” یا شهرک کرهای (Korea Town) را روی آن گذارده‌اند.
کره‌ای‌ها روزبه‌روز بیشتر در زوایای مختلف زندگی بریتانیایی‌ها نفوذ می‌کنند و علاقه به فرهنگ آنها، حتی فراتر از غذا و موسیقی کره ای کی پاپ می‌رود. مرکز فرهنگی کره در لندن، میزبان جشنواره‌هایی برای نمایش استعدادهای موسیقی این کشور است و جشنواره‌های فیلم کرهای نیز برای هر چه بیشتر به رخ کشیدن صنعت در حال شکوفایی سینمایی این کشور در شهرهای انگلستان برگزار می‌شوند.
سه دسته‌بندی غذایی کرهای در بشقاب غذای مردم جهان
افزایش فروش جهانی کِی فود، مسیری پر پیچ‌وخم داشته است. تولیدکنندگان این نوع غذاها و چاشنی‌ها، بعد از اشباع کردن بازار داخلی کره، چشم‌انداز خود را به چین معطوف کردند. زیرا نزدیکی جغرافیایی و فرهنگی چین و کره امتیاز مثبتی برای شروع ورود به بازارهای خارج کره بود. هدف‌گذاری تولیدکنندگان یاد شده برای فروش کی‌فود به چین موفقیت‌آمیز بود و منجر به رشد سالانه ۱۹ درصدی در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ الی ۲۰۲۰ شد. با این حال، در دو سال اخیر، میزان تقاضا در چین نیز به حد اشباع رسیده است و تولیدکنندگان صنعت غذایی کره اکنون به دنبال بازارهای جدیدی می‌گردند.
همزمان، آگاهی جهانی از غذاهای کرهای مسیر رشدی طبیعی را طی کرده است، یعنی به موازات که فرهنگ کرهای برای ذائقه خارجی آشناتر شده است، غذاهای کرهای نیز معروف‌تر شده‌اند. به یک معنا، افزایش علاقه به محتوای سرگرمی، مانند فیلم‌ها، سریال‌های تلویزیونی و موسیقی پاپ کرهای، راه را برای کنجکاوی بیشتر در مورد فرهنگ هموار کرده است، که سپس به نوبه خود درهای آشپرخانه‌ها را به روی آشپزی کرهای گشوده است.
تولیدکنندگان کی‌فود نیز در این رابطه بدنبال پاسخ متناسب به تقاضای بازار هستند. در حال حاضر (سال ۲۰۲۲)، سهم کی‌فود در بازارهای جهانی ۴% است که ۱۰ میلیارد دلار درآمد برای کره جنوبی به همراه داشته است. صادرات مواد غذایی کره نیز طی ده سال گذشته سالانه ۱۰ درصد افزایش یافته است.
سه حوزه رشد کی‌فود کدام است؟
سه دسته غذاهای کرهای که در خارج از مرزهای این کشور آسیایی محبوب هستند، اسنک‌ها، نودل و کی‌میلز (K-Meals) نام دارد. تنوع محصولات غذایی کرهای بسیار زیاد است، اما سه زمینه اصلی رشد عبارتند از: میان وعده ها، نودل‌های فوری و وعده‌های غذایی آماده. بر اساس محاسبات تحلیل‌گران از داده‌های صادرات و تولید ۱۰ شرکت برتر مواد غذایی کرهای در خارج از این کشور، در پنج سال گذشته (۲۰۱۵ الی ۲۰۱۹)، این سه دسته روی هم حدود ۷۰ درصد از کل فروش کی‌فود را در کشورهای دیگر به خود اختصاص داده‌اند.
اگر فقط آسیا را در نظر بگیریم، طبق آمارهای تحلیل‌گران، افزایش فروش اسنک‌های کرهای به شکل بارزی مشاهده می‌شود؛ به ویژه به این دلیل که تولیدکنندگان مواد غذایی در کره، از نظر جانمایی محصولات در قفسه فروشگاه‌ها و منطبق‌سازی با ذائقه مصرف کننده‌ها هوشیارانه رفتار کرده‌اند.
اسنک‌های کرهای از نظر نوع محصول، مشابه دیگر محصولات موجود جهانی در دسته‌بندی اسنک‌ها هستند؛ اما شرکت‌های کرهای، طعم، بافت و شکل آنها را تغییر داده‌اند تا در بازار جهانی، محصولات خود را از محصولات غربی متمایز کنند.
ازطرفی، در دسته نودل‌ها و رامن، نودل‌های فوری کرهای که به دلیل ترکیب راحتی و طعم‌های منحصر به فرد (مانند چیلی و تند) از رقبا متمایز هستند، در گسترش جذابیت غذاهای کرهای نقش کلیدی داشته‌اند. بازار نودل فوری کره جنوبی در یک دهه گذشته در سطح جهانی ۴ درصد رشد کرده است.
در نهایت، بیشترین میزان سود در صنعت تولید غذاهای کرهای از ناحیه کِی میلز بوده است. به نظر می‌رسد نیاز روز افزون به غذای سریع و سرعت در فرهنگ‌های سراسر جهان، باعث اقبال مردم به این نوع غذا شده باشد. وعده‌های غذایی کِی میلز، تجسم واقعی غذای جهانی‌سازی شده‌اند. البته این دسته‌بندی، هنوز در مراحل اولیه نفوذ است و در صورت فراهم آوردن دسترسی بهتر در بازارهای آسیایی و ایالات متحده، می‌تواند رشد سالانه ۲۰ درصدی را تجربه کند.
پیش‌بینی آینده غذاهای کرهای
کرهای ها با یک برنامه دقیق موفق شده‌اند خود را از کشوری ناشناخته و منزوی به یک قدرت جهانی تبدیل کنند. در این مسیر، آنها دیگران را ابتدا با جاذبه‌های فرهنگی خود جذب کرده‌اند. در اصل می‌شود گفت غذای فرهنگی کره قبل از دستورهای غذایی ملی این کشور به مردم جهان ارایه شد و بعد از پذیرش اولیه، اکنون این تقاضای جهانی است که تولیدکنندگان غذای کرهای در دسته‌بندی‌های مختلف را با موفقیت تجاری مثال‌زدنی مواجه کرده است. غذا و موسیقی کره ای ارتباطی دو سویه و ریشه‌دار با هم دارند.
قرار گرفتن کره در مسیر و جریان تعامل با فرهنگ‌های دیگر، قدرت نرم آن را دوچندان کرده است. توجه به سلیقه و خواست مخاطبان و تلاش برای ارائه محصولات غذایی کره با ایجاد دگرگونی‌هایی که سلیقه‌ها را راضی کند توانسته غذای کرهای را به خوبی برندسازی نماید. به عنوان نمونه، چیپس سیب‌زمینی که یک اسنک ساده است در طعمی مثل عسلی و کَره‌ای طرفداران زیادی پیدا کرده و پیش‌بینی می‌شود حتی نودل چیلی شناور در فلفل قرمز فراوان هم در بلند مدت راهش را سر میز غذای ساکنان کشورهای دیگر پیدا خواهد کرد. مسئله‌ای که کره جنوبی با آرامش منتظر تحقق آن است: فتح ذهن‌ها و قلب‌ها با چاپستیک.
