همه چیز درباره خواص نارنگی: از مزایا تا مضرات احتمالی

نارنگی از خانواده مرکبات و یکی از پرطرفدارترین اعضای این خانواده است که گفته می‌شود اصالت این میوه به جنوب شرقی آسیا برمی‌گردد. نارنگی کوچک‌تر از پرتقال است و پوست آن به راحتی با دست کنده می‌شود. شاید همین راحت خوردن و اندازه کوچکش فارغ از خواص نارنگی، دلیل علاقه زیاد مردم به این میوه باشد.

طعم نارنگی مانند پرتقال ترش و اسیدی است. به دلیل طعم ترش و در عین حال شیرینش از آن در تهیه سس سالاد، تهیه انواع دسر، مربا یا حتی اسموتی نارنگی استفاده می‌شود. یکی از خواص بی‌نظیر نارنگی که در همه مرکبات مشترک است داشتن ویتامین c و خاصیت آنتی اکسیدانی این میوه است.

نارنگی اصل در نوار مرکزی ایران از راه بذر زیاد می‌شود و در نقاط گوناگون، به نام‌های بمی، جهرمی، دزفولی و محلی شناخته می‌شود. کینو همان نارنگی معروف به نارنگی پاکستانی است که اولین بار در سال‌ ۱۳۴۲ وارد کشور شد. این واردات سال‌های زیادی است که همچنان ادامه دارد و به دلیل این که این نوع نارنگی پرآب، گوشتی، شیرین و دارای پوستی نازک است، در بازار میوه کشور طرفداران زیادی دارد.

بذر نارنگی پاکستانی بیشتر در ناحیه مرکزی و جنوب غربی کشور به ‌خصوص در شهرهای دزفول و شوشتر کاشته می‌شود و درخت آن چتری و پر محصول با برگ‌های قاشقی است. این درخت همیشه سبز است و تا چهار و نیم متر رشد می‌کند. گل‌های درخت نارنگی سفید رنگ و دوجنسی است که از طریق حشرات گرده افشانی صورت می‌گیرد.

مقاومت درختان نارنگی در مقابل سرما خوب است ولی میوه‌های آن به علت داشتن پوست نازک، نسبت به سرما بسیار حساس هستند و به راحتی یخ می‌زنند. بنابراین، بهتر است بذر آن در مکان‌های سردسیر کاشته نشود.

اگر به دنبال جواب سوال خواص نارنگی چیست هستید، این مطلب دقیقا برای پاسخ به همین سوال برای شما گردآوری شده است. پس، در ادامه با ما همراه باشید.

ارزش غذایی نارنگی

در آخر این مطلب قصد داریم با ارزش غذایی این میوه محبوب آشنا شویم. ارزش غذایی هر ۱۰۰ گرم نارنگی به صورت زیر است :

• ویتامین A : 420 آی. یو
• کربوهیدرات :۳۴/۱۳ گرم
• فیبر رژیمی: ۸/۱ گرم
• پروتئین : ۸۱/۰ گرم
• تیامین یا ویتامین : B1 شش صدم میلی‌گرم
• نیاسین ویتامین : B3 سی و هفت صدم میلی‌گرم
• ویتامین :B6 هشت صدم میلی‌گرم
• ویتامین : C بیست و هفت میلی‌گرم
• کلسیم : ۳۷ میلی‌گرم
• آهن :۱۵/۰ میلی‌گرم
• منیزیم : ۱۲ میلی‌گرم
• فسفر : ۲۰ میلی‌گرم
• پتاسیم : ۱۶۶ میلی‌گرم
• سدیم : ۲ میلی‌گرم
• روی : ۰۷/۰ میلی‌گرم
• چربی : ۳/۰ گرم
• کالری : ۴۴ کیلوکالری

مروری خلاصه بر خواص نارنگی

1. میوه نارنگی دارای ویتامین‌های A و B1 و B2 و C و همینطور حاوی پروتئین، چربی، قند و مقدار زیادی فسفر و کلسیم است. به ‌خاطر داشتن فسفر و کلسیم بالا، یکی از میوه‌هایی است که خوردن آن برای حفظ سلامت استخوان‌ها و پیشگیری از پوکی استخوان توصیه می‌شود. مشخص شده است مقادیر بالای ویتامین آ و ث در نارنگی برای پیشگیری از ابتلا به بیماری سرطان می‌تواند موثر باشد.
2. نارنگی به علت داشتن فسفر فراوان، باعث تقویت حافظه می‌شود. ضمن این که نارنگی برای رفع بی‌اشتهایی و رفع گرمای بیش از حد بدن بعد از فعالیت‌های بدنی یا در فصل‌های گرم بسیار موثر است.
3. اگر از بی‌خوابی رنج می‌برید و شب‌ها نمی‌توانید خواب راحت داشته‌ باشید، متخصصین تغذیه خوردن نارنگی را یک الی دو ساعت قبل از خواب توصیه می‌کنند. یکی از علت‌هایی که برای این امر برشمرده می‌شود بوی نارنگی است که گفته می‌شود باعث از بین رفتن استرس و ایجاد حس آرامش می‌شود.
4. نارنگی دارای مقدار زیادی منیزیم است و از این طریق در فعالیت عضلانی، دستگاه گوارش و سیستم عصبی اثر مثبت می‌گذارد.
5. طبق تحقیقات جدیدی که درباره خواص نارنگی انجام شده است، وجود ماده‌ای به اسم نوبیلتین در آن به اثبات رسیده که نه تنها موجب جلوگیری از چاقی ‌می‌شود، بلکه ضد دیابت نوع ۲ و حتی ضد گرفتگی شریان‌های بدن است. همچنین این ماده از رسوب چربی در کبد، با ترکیب ژن‌هایی که درگیر سوزاندن چربی اضافی هستند جلوگیری می‌کند و مانع از فعالیت ژن‌های مسئول تولید چربی می‌شود.
6. یکی دیگر از خواص نارنگی، جلوگیری از ایجاد فشار خون است. علت آن وجود مقادیر زیادی پتاسیم در نارنگی است. افراد دارای فشار خون می‌توانند در صورت عدم دسترسی به گریپ‌فروت، از نارنگی استفاده کنند.
7. از دیگر خواص نارنگی این است که به علت داشتن مقدار زیادی ویتامین C، می‌تواند ایمنی بدن را بالا ببرد.
8. نارنگی با داشتن موادی مثل اسید فولیک، پتاسیم و آنتی اکسیدان‌ها می‌تواند به سیستم عصبی و مغز کمک کند. اسید فولیک باعث جلوگیری از ایجاد بیماری آلزایمر می‌شود و همچنین پتاسیم باعث افزایش خون رسانی به مغز شده که این موضوع باعث خوب کار کردن سیستم عصبی و فعالیت‌های مغز می‌شود.
9. فقر ویتامین ‌‌B6 باعث ایجاد افسردگی و تهوع می‌شود که این مشکل می‌تواند با خوردن مداوم نارنگی برطرف شود.
10. نارنگی برای زنان باردار هم بسیار مفید است که علت آن اسیدفولیک موجود در نارنگی است. اسیدفولیک به تشکیل لوله عصبی و شکل‌گیری گلبول‌های قرمز در نوزادان قبل از تولد بسیار کمک می‌کند.
11. نارنگی ماده‌ای به نام سینفرین دارد. این ماده باعث از بین رفتن مخاط مضر موجود در ریه می‌شود که در نتیجه، باعث کاهش سرفه‌های مزمن ناشی از سرماخوردگی و آلرژی می‌شود.
12. این میوه قند بالایی ندارد ولی به علت داشتن فیبر زیاد، به انجام صحیح فرآیند گوارش بسیار کمک می‌کند.
13. نارنگی آب زیادی دارد و مصرف آن باعث افزایش دفعات ادرار و در نتیجه، دفع سموم می‌شود. از خواص نارنگی می‌توان به جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه اشاره کرد.
14.  طبق طب سنتی، به علت این‌ که در فصول سرد مصرف غذاهای با طبع گرم بیشتر می‌شود، احتمال بروز حرارت کبد، معده و صفرا بیشتر می‌شود. از قضا، درختان مرکبات از جمله نارنگی در همین فصول میوه می‌دهند و با مصرف میوه‌های آن‌ها که طبع سرد و تر دارند این مشکل حل ‌‌می‌شود.

خواص شگفت انگیز نارنگی برای سلامتی

از خواص نارنگی وجود فلاونوئیدها

نارنگی سرشار از ترکیبات گیاهی مفید برای سلامتی است که از آن جمله می‌توان به فلاونوئیدها اشاره کرد. فلاونوئیدهای نارنگی نوعی آنتی اکسیدان هستند که به محافظت از بدن در برابر عدم تعادل رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند. در صورت کمبود آنتی اکسیدان در بدن و به ویژه داشتن رژیم غذایی ناسالم به عنوان یک عادت بد، وجود رادیکال‌های آزاد در بدن می‌تواند منجر به اکسیداسیون شود. نتیجه آن، پیری زودرس و افزایش احتمال ابتلا به انواع سرطان و بیماری‌های قلبی است.

راه دیگری که فلاونوئیدها به محافظت از بدن در برابر سرطان کمک می‌کنند، سرکوب ژن‌هایی است که مانع رشد سرطان می‌شوند و ترکیبات محرک سرطان را غیرفعال می‌کنند. با این حال، تحقیقات بیشتری در مورد میزان مصرف نارنگی برای انسان مورد نیاز است تا مشخص شود که چه مقدار مرکبات باید برای دستیابی به این اثرات مصرف کنید.

نقش نارنگی در تقویت سیستم ایمنی بدن

با توجه به میزان بالای ویتامین C در نارنگی، این میوه به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند. ویتامین ث نوعی آنتی اکسیدان است که عملکرد سلول‌های ایمنی را برای مبارزه با آسیب اکسیداتیو تقویت می‌کند. علاوه بر این، مصرف نارنگی به دلیل وجود ویتامین ث در بهبود زخم و کوتاه کردن دوره التیام زخم موثر است.

از فواید نارنگی، تقویت سلامت روده

مانند مرکبات دیگر، نارنگی هم حاوی فیبر است. فیبر برای سیستم گوارش عالی است. مرکبات، از جمله نارنگی، به ویژه غنی از فیبر محلول هستند. فیبر محلول در دستگاه گوارش یک ساختار ژل مانند را تشکیل می‌دهد. این ساختار ژل مانند آب را به داخل روده می‌کشد تا مدفوع را نرم کند. به همین دلیل، گفته می‌شود مصرف فیبر حرکات روده را تسهیل می‌کند.

میزان فیبر نارنگی از بسیاری از میوه‌های دیگر بیشتر است. علاوه بر فیبر محلول، نارنگی مقداری فیبر نامحلول هم در ساختار خود دارد. در توضیح باید گفت که فیبر نامحلول بدون آن که ساختارش تجزیه شود، از روده عبور می‌کند و در نهایت، از بدن دفع می‌شود. هر دو نوع فیبر محلول و غیرمحلول با کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مرتبط هستند و حتی به کاهش وزن هم کمک می‌کنند.

مصرف نارنگی و کاهش خطر سنگ کلیه

طی یک مطالعه گسترده مشخص شده است رژیم غذایی غنی از مرکبات با کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه مرتبط است. دفع سنگ کلیه، به عنوان مواد معدنی متبلور که از راه ادرار دفع می شود، می تواند بسیار دردناک باشد. سطوح پایین سیترات در ادرار می تواند باعث ایجاد انواع خاصی از سنگ کلیه شود. تحقیقات حاکی از آن است که مصرف منظم مرکبات می تواند سطح سیترات را افزایش دهد. این موضوع با کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه مرتبط دانسته می شود. با این حال، اثبات این مدعا همچنان نیاز به تحقیقات بیشتر دارد و نمی توان با قطعیت بر این موضوع صحه گذاشت.

آیا زیاده‌ روی در مصرف نارنگی مضر است؟

• یکی از خواص نارنگی و به طور کلی مرکبات آلرژیک بودن آن‌ها است. نارنگی ممکن است در افراد حساس، ایجاد آلرژی کند که این آلرژی به‌صورت بثورات پوستی، خارش بینی و سرفه ظاهر می‌شود.
• زیاده‌روی در خوردن نارنگی در افرادی که ورم معده دارند باعث ایجاد نفخ و ناراحتی‌های گوارشی می‌شود.
• به علت این‌که پوست نارنگی به راحتی از آن جدا می‌شود، معمولا افراد در مصرف آن زیاده‌روی می‌کنند که این امر باعث ایجاد اسهال و اختلال در کارکرد روده می‌شود.
•  یکی دیگر از خواص نارنگی ترشی و اسیدی بودن آن است که مصرف زیاد آن باعث ایجاد آفت و زخم در دهان و زبان می‌شود.
• خوردن بیش از حد نارنگی و همچنین بی‌کیفیت بودن آن باعث ایجاد بیماری‌هایی نظیر گاستریت، زخم، کولیت و انتتریت می‌شود. علت ایجاد این بیماری‌ها افزایش اسیدیته و تحریک لایه مخاطی دستگاه گوارش است. بنابراین علاوه بر عدم سوء مصرف نارنگی، در هنگام خرید به کیفیت آن هم توجه شود.
• همچنین افراط در مصرف نارنگی باعث بیماری‌هایی همچون کولسیستیت، پانکراتیت می‌شود. اسید فولیک موجود در نارنگی باعث تولید بیش از حد صفرا شده که این امر باعث آسیب رسیدن به کبد و کمک به ایجاد زمینه برای بیماری‌هایی مثل هپاتییت و نفریت می‌شود.

آیا با وجود خواص زیاد نارنگی، منع مصرف هم وجود دارد؟

1. نارنگی را به هیچ عنوان به همراه شیر گاو مصرف نکنید؛ زیرا باعث ایجاد دل‌درد می‌شود. همان‌طور که پیشتر اشاره شد، یکی از خواص نارنگی اسیدی بودن آن است که باعث ایجاد نفخ معده می‌شود و شیر گاو هم نفاخ است. اما این که چرا باید نفخ معده را جدی گرفت بحث مفصلی است. تنها به خاطرنشان کردن این نکته بسنده می‌کنیم که مصرف شیر و نارنگی با هم باعث دردهای شکمی می‌شود.
2. افرادی که به علت ضعف سیستم عصبی و عضلانی به‌ خصوص ماهیچه‌های قلب، برای آن‌ها داروهایی تجویز شده است که باعث افزایش پتاسیم خون می‌شود، بهتر است به ‌همراه مصرف این داروها از میوه‌های دارای پتاسیم به‌ خصوص نارنگی استفاده نکنند. افزایش بیش از حد پتاسیم خون باعث عوارضی همچون: خستگی عضلات، احساس ضعف، فلج شدن، ضربان غیرطبیعی قلب (آریتمی) و حالت تهوع می‌شود. این افراد باید برای مصرف این نوع میوه‌ها و زمان مصرف آن با پزشک خود مشورت کنند.
3. افرادی که بیماری دیابت دارند و از انسولین استفاده می‌کنند، حتما باید برای زمان و میزان مصرف نارنگی در طول روز با پزشک متخصص خود مشاوره داشته باشند.

نکاتی برای بهره مندی بیشتر از خواص نارنگی

1. نارنگی به علت داشتن پروتئین فراوان، بهتر است در سالاد میوه و سالادهای دیگر به‌ کار رود. میوه‌هایی که در این سالاد استفاده می‌شوند بهتر است طبیعت گرم داشته باشند تا در کنار طبع سرد نارنگی سالاد به تعادل برسد و از سردی جلوگیری کند.
2. از سس نارنگی و آب نارنگی در غذاهایی مانند نودل و پاستا استفاده می‌شود. همچنین از آب آن روی انواع کیک‌های خانگی استفاده می‌شود.
3. از آب نارنگی در دستور غذاهایی مانند خوراک مرغ و ماهی هم استفاده می‌شود.
4. بهترین زمان مصرف نارنگی، در ساعات میان وعده، یعنی بین صبحانه و ناهار یا ناهار و شام است. البته با فاصله حداقل ۱ساعته از شام و قبل از خواب هم مصرف این میوه توصیه می‌شود. خوردن نارنگی قبل از خواب باعث آرامش و جلوگیری از بی‌خوابی و استرس می‌شود.

خواص نارنگی برای زنان باردار

1. ما‌ه‌های اول بارداری همراه با مسمومیت و ویار کردن زن باردار است. در این زمان زن باردار بیشتر غذاها را نمی‌تواند مصرف کند و حتی بوی غذاهایی که او قبلا دوست ‌داشت، باعث ایجاد حالت تهوع در زن باردار می‌شوند که این مسئله به علت به‌ هم ریختگی هرمونی در ایشان است. از خواص نارنگی می‌توان به آبدار، معطر و اشتها آور بودن آن اشاره کرد که این خواص باعث کاهش نشانه‌های مسمومیت و ویار در این افراد می‌شود.
2. فولیک اسید موجود در نارنگی باعث رشد سیستم عصبی و استخوان‌های جنین می‌شود. این ماده احتمال سقط جنین را کاهش می‌دهد.
3. وجود آهن در نارنگی و مصرف آن در دوران بارداری، باعث افزایش مقدار هموگلوبین و خون‌سازی در جنین می‌شود.
4. نارنگی تعادل آب بدن را حفظ و از ورم در دوران بارداری جلوگیری می‌کند.
5. نارنگی به علت داشتن بوی گرم و مطبوع، باعث کاهش استرس و نگرانی در دوره بارداری می‌شود.
6. همچنین ویتامین C موجود در نارنگی، ضد التهاب و ورم است.

موارد منع مصرف نارنگی در دوران بارداری

1. زنان بارداری که مستعد آلرژی هستند، بهتر است در دوران بارداری از مصرف بیش از حد نارنگی بپرهیزند. چرا که یکی از خواص نارنگی، ایجاد حساسیت است که باعث ایجاد خارش و آب‌ ریزش بینی در افراد می‌شود. ممکن است این آلرژی به جنین هم سرایت کند و باعث بیماری‌هایی نظیر: آسم، اگزما و درماتیت در بچه شود.
2. خانم‌هایی که بیماری‌هایی نظیر: هپاتیت، ورم معده و اختلال روده دارند، بهتر است در دوران بارداری از نارنگی استفاده نکنند. اسید موجود در نارنگی باعث اسیدی شدن بیشتر معده می‌شود و ویتامین ث موجود در نارنگی باعث افزایش فشار رحمی و انقباض آن می‌شود.
3. بهتر است نارنگی فقط در ماه اول بارداری استفاده شود و از ماه پنجم به بعد مصرف آن با مشورت پزشک باشد.

آیا مصرف نارنگی برای کودکان خطرناک است؟

مصرف نارنگی و میوه‌های زرد در دوران بارداری ایجاد زردی نمی‌کند. اما در کودکان سه تا پنج سال بر اثر مصرف بیش از حد نارنگی توسط کودک، باعث زرد شدن کف دست و پا می‌شود. این نوع زردی با زردی نوزاد پس از تولد فرق دارد. سفیدی چشم کودکانی که بر اثر مصرف خوراکی زردی گرفته‌اند، سفید است ولی در نوزادان مبتلا به زردی، سفیدی چشم زرد می‌شود که این هیچ ربطی به مصرف نارنگی توسط مادر ندارد.

درباره کودکان زیر یک سال باید این نکته را اضافه کرد که مصرف مرکبات از جمله نارنگی حتی به شکل آب‌میوه برای آن‌ها ممنوع است. این به دلیل اسید موجود در مرکبات است که باعث ایجاد نفخ و بعضا زخم در دستگاه گوارش می‌شود.

 بهترین زمان مصرف نارنگی برای کودکان در قبل از هر وعده غذایی است. در این صورت، باعث افزایش اشتهای کودک و جذب ویتامین C و آهن در آن‌ها می‌شود. در نظر داشته باشید که کودک باید حداقل یک ساعت قبل از وعده غذایی اصلی، نارنگی را میل کند تا تمام مواد مفید میوه جذب بدن کودک شود.

کودکان به علت تحرک زیاد در طول روز، آب بدن آن‌ها کم می‌شود. از خواص نارنگی پر آب بودن آن است ولی عطش کودک را نباید به تنهایی با نارنگی برطرف کرد. نارنگی فقط می‌تواند الکترولیت‌های از دست رفته از طریق تعرق را جبران کند.

کاربرد نارنگی در انواع غذا

خورشت نارنگی

یکی از غذاهای معروف که با نارنگی تهیه می‌شود خورشت نارنگی است. این غذا شامل مرغ، هویج، زعفران، آرد، شکر، روغن و خلال پوست نارنگی می‌باشد. البته به این نکته توجه کنید که با پخته شدن این میوه، مقداری از خواص نارنگی از بین می‌رود. به هر حال همان‌طور که می‌بینید بیشتر مواد غذایی که به همراه نارنگی در این خورشت به کار رفته طبع گرم دارند.

انواع سالاد با نارنگی

انواع سالادها هم با نارنگی تهیه می‌شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به سالاد اسفناج با نارنگی، سالاد مرغ و نارنگی با سس عسل و لیمو، سالاد نارنگی یافا و پنیر فتا و انواع سالاد میوه اشاره کرد. بهتر است در سالادهای میوه‌ای که در ترکیب آن نارنگی هم وجود دارد، از میوه و سبزیجات با طبع گرم استفاده شود.

همینطور یکی از طعم‌ها برای مرینیت کردن مرغ یا همان مزه دار مرغ با آب نارنگی است. در روش مرینیت مرغ تریاکی می‌توانید از آب نارنگی به جای آب پرتقال استفاده کنید. غیر از این، در تهیه مرغ پرتقالی می‌توانید از آب نارنگی به جای پرتقال برای ترش کردن مزه مرغ استفاده کنید.