آش اوماج از پرطرفدارترین آشهای فصل سرد سال بوده و به عنوان آشی برای درمان سرماخوردگی و مرهم سینه و گلودرد شناخته شده است. طرز تهیه این آش در استانهای مختلف کشورمان با اندکی تفاوت انجام میشود. آش اوماج همدانی، آش اوماج اصفهان، آش اوماج زنجان و نیز آش اوماج با لپه و آش اوماج با آویشن همگی انواع دستورهای پخت این آش هستند. این آش به صورت ساده و یا با تخم مرغ، کاکوتی و حتی سیبزمینی هم تهیه میشود. این آش یک غذای تند و فلفلی و بسیار مقوی است. در این دستور میخواهیم طرز تهیه این آش را در تبریز و اردبیل آموزش بدهیم.
آش اوماج تبریز
آش اوماج از محبوبترین آشهای محلی در ایران است به طوری که از نظر محبوبیت همپای آش دوغ، آش شله قلمکار و آش رشته میباشد. این آش از قدیم برای درمان سرماخوردگی و سینه درد استفاده میشده است. حتی با شیوع کرونا در سالهای اخیر به عنوان درمانی برای کرونا همواره پر جستجو بوده است. اوماج در ترکی اصطلاحا به معنی مالیدن و ورز دادن است و برای اشاره به مالیدن خمیر وسط دو کف دستان استفاده میشود.
مواد لازم برای تهیه آش اوماج تبریز
- عدس خیسانده ۱ پیمانه
- سبزیجات معطر (ریحان – تره -مرزه) ریز خرد شده ۲۵۰ گرم
- پیاز ۴ عدد بزرگ
- کره محلی ۲۵ گرم
- آب قلم (دلخواه) ۱ لیوان
- نمک به مقدار لازم
- آرد ۲ قاشق غذاخوری
- زردچوبه نوک قاشق چایخوری
- نمک به مقدار لازم
- آب به مقدار لازم
طرز تهیه آش اوماج تبریز
مرحله اول
ابتدا برای درست کردن اوماجها یک ظرف گود بردارید. آرد را بعد از سه بار الک کردن داخل ظرف بریزید و وسط آن را با دست خالی کنید. سپس کمکم به آن آب اضافه کنید طوری که خمیر شود و به دستتان نچسبد.
حالا به خمیر مقداری نمک و زردچوبه اضافه کنید و آن را تا جایی که میتوانید خوب ورزی بدهید.
خمیر را بین کف دو دست قرار داده و آن را تاب بدهید به طوری که خرد شود و این خردهها همان اوماج یا اماج هستند که باید خشک شوند. روش دیگر این است که از خمیر گولههای کوچکی به اندازه فندق درست کنید و در سینی بچینید تا خشک شوند. میتوانید آنها را جلوی آفتاب یا کنار بخاری و شوفاژ قرار بدهید.
مرحله دوم
قابلمهای را که برای پخت آش انتخاب کردهاید بردارید. مقداری کره را کف قابلمه ریخته و پیازها را نصف کنید و با کره کمی تفت بدهید. در حدی که شفاف شوند و بعد زردچوبه و نمک را به آن اضافه کنید.
مرحله سوم
آب و یا در صورتی که دوست داشتید آب قلم را به پیازها اضافه کنید و بعد عدس را داخل ترکیب بریزید. منتظر بمانید تا آب جوش بیاید.
مرحله چهارم
بعد از جوش آمدن آب سبزیها را اضافه کنید. هرچند میتوانید از سبزی خشک هم استفاده کنید اما طعم آش اوماج تبریز با سبزی تازه بسیار خوشمزهتر است.
مرحله پنجم
شعله اجاق را کم کنید و منتظر باشید تا عدس بپزد.
مرحله ششم
بعد از اینکه عدس پخت میتوانید اوماج را اضافه کنید. البته اوماجها را کمکم داخل آش بریزید و آش را هم بزنید تا از به هم چسبیدن آنها جلوگیری شود. اوماجها باید باد کنند و لعاب پس بدهند.
مرحله هفتم
وقتی آش خوب جا افتاد آماده است. میتوانید آن را در ظرف موردنظرتان ریخته و با مقداری نعنا و پیازداغ و فلفل تزیین کنید.
همچنین اگر دوست داشتید میتوانید چند عدد کلم برگ را هم خرد کرده و در آش بریزید. مقدار فلفل و تندی غذا را طبق ذائقه خودتان تنظیم کنید، هرچند این آش فلفلی و تند سرو میشود.
طرز تهیه آش اوماج اردبیل
آش اوماج مخصوص اردبیل در سایر استانها و شهرهای کشور با تفاوتهایی پخته میشود. مثلا آش تبریز برخلاف آش اصیل اردبیلی سبزیجات دارد و شیر ندارد. در این مطلب، طرز تهیه اوماج سنتی اردبیل را توضیح میدهیم. به این منظور زنان اردبیلی در قدیم اوماج را از خمیر باقی مانده از رشته آش دستساز خانگی تهیه میکردند.
مواد لازم برای تهیه آش اوماج اردبیلی
- آرد گندم ۱ کیلو
- آب به مقدار لازم
- نمک به مقدار لازم
- شیر جوشیده شده ۱ کیلو
- عدس پخته شده ۱ کیلو
- برنج دانه بلند خیسانده نیم کیلو
- نعنا داغ (برای تزیین) به مقدار لازم
طرز تهیه آش اوماج اردبیل
مرحله اول
برای درست کردن آش اوماج برای ده نفر نیاز به یک کیلو اوماج دارید که به روش گفته شده برای آش اوماج تبریز میتوانید آن را تهیه کنید.
مرحله دوم
قابلمه بزرگی را از هفت لیتر آب پر کنید و روی حرارت قرار بدهید تا جوش بیاید. برنج را که از سه چهار ساعت قبل خیس کردهاید اضافه کنید.
مرحله سوم
بعد از برنج، عدس پخته را به مواد اضافه کنید. البته حتما برای جلوگیری از تغییر رنگ آش، عدس را قبل از اضافه کردن خوب زیر آب بگیرید تا قرمزی آن شسته شود. مواد را هم بزنید و حالا شیر را اضافه کنید.
مرحله چهارم
بعد از اضافه کردن شیر، مواد را مرتب آرام چند بار هم بزنید. لازم است برنج داخل شیر قُل خورده و بپزد. به این منظور درب قابلمه را بگذارید و مواظب باشید شیر سر نرود.
مرحله پنجم
وقتی شیر به مرحله جوشیدن رسید، در قابلمه را بردارید. حالا در مرحله آخر باید اوماج را داخل آش بریزید. اوماجها را آهسته اضافه کرده و هم بزنید. اگر گولههای بزرگی میبینید آنها را قبل از ریختن داخل سایر مواد با دست جدا کنید. تا زمانی که اوماجها نرم شوند و لعاب بیندازند صبر کنید.
مرحله ششم
وقتی اوماج پخت و نرم شد و آش شما لعابدار شد میتوانید مطمئن باشید که آش شما آماده است. برای تزیین آش میتوانید از نعنا داغ و یا برگ نعنای سبز استفاده کنید. نوش جان!
اگر دوست داشتید میتوانید سایر آشهای منطقه آذربایجان مانند آش گوشواره، آش کلم قمری تبریزی، آش شیله عدس تبریز و نیز آشهای اردبیل مانند آش گیلدیک و اریشته آشی یا آش رشته اردبیل را هم امتحان کنید.