افرادی که برایشان بیماری سلیاک تشخیص داده می‌شود باید از رژیم بدون گلوتن پیروی کنند. گلوتن، پروتئین اصلی در دانه‌های گندم، چاودار و جو، ماده‌ای است که در صورت وجود بیماری سلیاک، عوامل تحریک سیستم ایمنی بدن هستند.
در بیماری سلیاک گلوتن به پوشش روده کوچک حمله می‌کند. بهترین راه کنترل علائم بیماری سلیاک اجتناب از مصرف گلوتن است.
گلوتن در بسیاری از غذاها از جمله غذاهایی که انتظار ندارید در آن گلوتن یافت شود، وجود دارد و اجتناب از مصرف آن بسیار دشوار است. در واقع، تقریبا می‌توان گفت یادگیری و به‌کاربردن یک رژیم غذایی بدون گلوتن از هر رژیم دیگری سخت‌تر است. اما شخص حساس به گلوتن یا شخص مبتلا به بیماری سلیاک در نهایت از عهده آن برخواهد آمد.
با آگاهی از مواد غذایی حاوی گلوتن و آشنایی با برچسب‌گذاری مواد غذایی می‌توانید روی مواد غذایی دریافتی حاوی گلوتن کنترل بیشتری داشته باشید. با این افزایش آگاهی می‌توانید عوارض ابتلا به بیماری سلیاک را مدیریت کنید.
چرا غذای بدون گلوتن بخوریم؟
هدف اکثر افرادی که از رژیم غذایی بدون گلوتن پیروی می‌کنند، درمان یکی از بیماری‌های گوارشی مرتبط با مصرف گلوتن است. بیماری سلیاک شناخته‌شده‌ترین و از شایع‌‌ترین بیماری های دستگاه گوارش است که به رژیم غذایی بدون گلوتن نیاز دارد. سلیاک به نوع خاصی از بیماری گفته می‌شود که در آن گلوتن سیستم ایمنی را تحریک می‌کند تا به روده کوچک حمله کند. این بیماری می‌تواند منجر به سوءتغذیه، کم‌خونی، پوکی‌استخوان و بسیاری از مشکلات جسمی دیگر شود.
پزشکان توصیه می‌کنند که افراد قبل از آزمایش تشخیص بیماری سلیاک، رژیم بدون گلوتن را آغاز نکنند دلیل آن هم این است که برای دقت آزمایش بیماری سلیاک، باید گلوتن مصرف شود.
غذاهای حاوی گلوتن
هر غذایی که حاوی گندم، جو یا چاودار است دارای گلوتن است و این بدان معنی است که باید از نان معمولی، پاستا، کیک، کلوچه و بیشتر غلات اجتناب کنید. معمولا در اکثر غذاها به دلیل ارزش غذایی و سایر ویژگی‌های خاص از دانه‌های غلات که حاوی گلوتن هستند استفاده می‌شود. به عنوان مثال، نان گندم خاصیت ارتجاعی و بافت دلپذیر خود را از گلوتن به دست می‌آورد. همینطور کیک و پاستا به دلیل وجود پروتئین گلوتن به جای خرد شدن به هم می‌چسبند.
با این حال، نان، غلات و ماکارونی تنها بخشی از دایره غذاهای حاوی گلوتن را تشکیل می‌دهند. گلوتن عنصری است که در بسیاری از محصولات غذایی فراوری شده و تقریبا می‌توان گفت در اکثر آنها موجود است.
در برخی سوپ‌ها، دانه‌های گلوتن به عنوان شلیک‌کننده عمل می‌کنند و به تولیدکنندگان و آشپزها این امکان را می‌دهند تا از مواد ارزان‌تری مانند خامه استفاده کنند. در همین حال، مالت جو اغلب به عنوان شیرین کننده در آب نبات و کلوچه نیز استفاده می‌شود.
برچسب‌های مواد غذایی و گلوتن پنهان
مشکل این است که گلوتن می‌تواند تحت نام‌های مختلفی در لیست مواد تشکیل‌دهنده روی برچسب مواد غذایی پنهان شود. یک قوطی سوپ ممکن است حاوی «نشاسته» باشد که حاوی گلوتن پنهان است. آب‌نبات‌ها با «طعم‌های طبیعی» نیز ممکن است حاوی گلوتن باشند. ظاهرا گلوتن همه‌جا هست اما مهم‌ترین نکته درباره بیماری‌های مرتبط با گلوتن الزام به دانستن درباره غذاهای حاوی گلوتن؛ چه به صورت پنهان و چه به صورت آشکار، است.
جالب است بدانید که سازمان غذا و داروی ایالات متحده الزامی برای مشخص‌کردن وجود گلوتن روی برچسب‌های مواد غذایی ندارد. اما تولیدکنندگان می‌توانند به طور داوطلبانه و در راستای قوانین در مورد غذاهای فاقد گلوتن با استفاده از برچسب‌ها اطلاع‌رسانی کنند.
برای استفاده از برچسب «بدون گلوتن»، یک غذا نباید هیچ یک از انواع گندم، چاودار، جو و یا هرگونه غلات را دارا باشد. همینطور باید در نظر داشت که در یک غذا با برچسب بدون گلوتن حتی نباید از مشتقات غلات نیز استفاده شده باشد، مگر این که مقدار آن کمتر از ۲۰ واحد بر میلیون باشد.
بسیاری از شرکت‌ها تصمیم می‌گیرند که شناسایی محصولات فاقد گلوتن خود را بدون توجه به مواد تشکیل‌دهنده برای افراد آسان کنند. آنها از برچسب‌های پررنگی که عبارت «بدون گلوتن» بر روی آن حک شده یا هر نمادی که غذا را به این صورت تعریف می‌کند، استفاده می‌کنند.
محبوبیت روزافزون رژیم غذایی بدون گلوتن باعث شده است که همواره انواع محصولات بدون گلوتن را بتوانید در بسیاری از فروشگاه‌های مواد غذایی پیدا کنید. همینطور می‌توانید غذاهایی را خریداری کنید که به طور خاص توسط یک سازمان مستقل تأیید شده و فاقد گلوتن هستند و ممکن است استانداردهایی حتی سخت‌گیرانه‌تر از اف دی ای (FDA) داشته باشند.
چگونه یک رژیم بدون گلوتن را شروع کنید؟
در ادامه برای به حداقل رساندن خطا در مورد رژیم بدون گلوتن به خصوص در زمانی که بدنتان به این رژیم عادت کرده است و همینطور برای کمک به افزودن مواد غذایی جدید به رژیم خود جهت استفاده بیشتر از مواد مغذی، باتوجه به این که در کالاهای بسته‌بندی‌شده ویتامین و مواد معدنی کمتری نسبت به غذاهای تازه و کامل وجود دارد، با شما همراه هستیم.
یک رژیم بدون گلوتن برای کاهش علائم و نشانه‌های بیماری سلیاک و سایر شرایط خاصی که به سبب مصرف گلوتن ایجاد می‌شود ضروری است.
غذاهای بدون گلوتن که باید در لیست انتخابی شما وارد شوند
هرگونه تغییر در رژیم غذایی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، به خصوص اگر به این معنی باشد که باید از مصرف غذاهای مورد علاقه خودداری کرده یا شروع به تهیه وعده‌های غذایی خود به روش‌های جدید کنید. انطباق با رژیم غذایی جدید به مرور زمان اتفاق می‌افتد و پیدا کردن دستورهای غذایی جدید زمان‌بر است. پس نگران این موضوع نباشید و آن را به زمان واگذار کنید.
اگر این رژیم را با رعایت عادات غذایی و به طور کامل انتخاب و دنبال می‌کنید، لیستی بلندبالا از غذاهای مطمئن و بدون گلوتن وجود دارد که در ادامه به برخی از غذاهای بدون گلوتن اشاره کوتاهی می‌شود.
- تمام میوه‌ها و سبزیجات تازه برای مصرف در رژیم غذایی بدون گلوتن بی‌خطر هستند (اگرچه هر چیزی که از قبل بسته‌بندی‌شده باشد ممکن است این‌طور نباشد.)
- در مورد گوشت، گوشت گاو، مرغ و غذاهای دریایی تا زمانی که افزودنی نداشته باشند، قابل مصرف هستند.
- برنج و کینوآ هر دو انتخاب‌های خوبی به‌عنوان نشاسته برای افزودن به رژیم غذایی شما هستند، فقط مطمئن باشید که انواع ساده و بدون مواد افزودنی را خریداری می‌کنید.
- سیب زمینی هم می‌تواند انتخاب خوبی باشد، اگر چه باید مراقب طرز تهیه و پخت آنها باشید.
پیشنهاد
راه‌هایی برای آسان‌تر کردن فرایند رژیم بدون گلوتن وجود دارد. برای مثال، می‌توانید یک اپلیکیشن موبایلی را دانلود کنید تا به شما کمک کند محصولات و رستوران‌هایی که برای افراد دارای رژیم فاقد گلوتن مناسب هستند را شناسایی کنید. همینطور می‌توانید با فروشگاه مواد غذایی که همیشه از آن خرید می‌کنید در مورد لیست مواد بدون گلوتن موجود سؤال کنید.
رعایت رژیم فاقد گلوتن در منزل ساده نیست چه برسد به زمانی که می‌خواهید بیرون از خانه نهار بخورید. در نظر داشته باشید که اگر فکر می‌کنید در هر مهمانی که حضور میابید، غذای آماده شده به اندازه کافی برای شما مناسب نیست، غذای خود را به همراه داشته باشید.
اجتناب از خوردن گلوتن حتی به مقدار ناچیز
ممکن است با شروع به پیروی از رژیم بدون گلوتن در ابتدا از این موضوع تعجب کنید که بدن شما حتی به مقادیر ناچیز گلوتن مانند گذشته واکنش نشان دهد یا حتی علائم جدیدی که انتظارش را ندارید در بدنتان ظاهر شود. چنین علائمی ممکن است شامل ناراحتی گوارشی و خستگی باشد. متأسفانه، این امر پس از قرار گرفتن در معرض گلوتن بسیار رایج است و ممکن است چندین روز یا بیشتر طول بکشد تا دوباره احساس کنید که خودتان هستید.
برخی از افراد نسبت به گلوتن حساسیت بیشتری دارند و باید بیشتر مراقب باشند. این افراد هر عامل غذایی که باعث بروز این حساسیت غذایی می‌شود را باید از زندگی خود حذف کنند. در ادامه، برخی پیشنهادات موثر به شما در جهت مدیریت حساسیت به گلوتن ارائه می‌شود.
پیشنهاد
- باید تصمیم بگیرید که آیا آشپزخانه را با اعضای خانواده که گلوتن می‌خورند به اشتراک بگذارید یا خیر. اگر تصمیم شما همراهی با اعضای خانواده در هنگام صرف وعده‌های غذایی است، آشپزخانه مشترک را به گونه‌ای تنظیم کنید که از بیمار شدن شما جلوگیری شود.
- غذاها و مواد گلوتن دار را از آشپزخانه خود حذف کنید (در صورت لزوم از قسمتی از آشپزخانه که فقط شما استفاده می‌کنید).
- ابزار آشپزخانه را خوب بشویید تا از بقایای احتمالی دانه گلوتن در امان بمانید.
- در سایر بخش‌های خانه خود، از جمله حمام (شامپو، نرم‌کننده، خمیردندان و لوازم‌آرایش)، محل کار (لوازم دیوار خشک و صنایع‌دستی می‌توانند حاوی گلوتن باشند) و کابینت داروی خود نیز از مواد فاقد گلوتن استفاده کنید.
- هنگام صرف غذا و خوردن غذاهایی که توسط یکی از دوستان یا اعضای خانواده تهیه شده است، توجه لازم را به مواد اولیه مصرفی داشته باشید.
- اگر بعد از خوردن غذا دچار ناراحتی گوارشی شدید، از پزشک خود بخواهید که برای بررسی بیشتر شما را به متخصص گوارش ارجاع دهد. در برخی موارد، ممکن است بیماری‌های بالقوه دیگری بروز پیدا کرده باشند.
- محصولات بسته‌بندی‌شده‌ای بخرید که دارای گواهینامه فاقد گلوتن هستند و دارای مهر یک نهاد گواهی کننده مستقل هستند. عبارت «بدون گلوتن» باید به وضوح روی برچسب محصول چاپ شود.
سخن آخر
با توجه به همه آنچه گفته شد، رژیم غذایی بدون گلوتن ممکن است کمی ترسناک به نظر برسد. پایبندی کامل به غذاهای کامل بدون گلوتن مانند: میوه‌های تازه، سبزیجات، گوشت، مرغ و ماهی می‌تواند راه خوبی برای شروع این رژیم باشد.
به طور کلی، شروع یک رژیم غذایی بدون گلوتن و باقی‌ماندن در آن، شما را مجبور می‌کند تا نسبت به آنچه در غذای شما وجود دارد و نحوه تولید آن آگاه شوید. همه این مطالعات که در راستای تلاش برای حفظ سلامت خود انجام می‌دهید بسیار ارزشمند است.
